به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سل بیماری عفونی و مزمنی است که در اثر باکتری مایکوباکتریوم حاصل می‌گردد. عامل عفونی بیماری سل در انسان در اکثریت موارد مایکوباکتریوم توبرکولوزیس (Mycobacterium tuberculosis) است که گونه‌ای از جنس مایکوباکتریوم از تیره مایکوباکتریاسه (Mycobacteriucea) و از راسته آکتینومیستال (Actinomyce tales) می‌باشد.
عامل سل گاوی مایکوباکتریوم‌های بوویس نیز در انسان ایجاد بیماری می‌کند. بعضی از مایکوباکتریوم‌های آتپیلک نیز قادرند علائم بالینی و نشانه‌های پرتونگاری غیر قابل تمیز از بیماری سل در انسان به‌وجود آورند.
حدود ۴۰ گونه مایکوباکتریوم شناخته شده با یکدیگر رابطه نزدیک دارند و خصوصیات مشابه فراوانی دارند. همه گونه‌های آنها جدار سلولی مشابهی دارند که حاوی مواد یاور (Adjuvant) بسیار فعال در کلیه رده‌های موره‌داران هستند و پادگن‌های متعدد دارند.
این ترکیب بدان معناست که وقتی مایکوباکتری‌ها وارد بدن می‌شوند دستگاه ایمنی بدن را با یک دسته عوامل پیچیده پادگن که بسیاری از آنها درکلیه گونه‌ها نیز یافت می‌شوند همراه با مواد کمکی جهت تشدید تاثیر آنها روبرو می‌سازند.
در این ارتباط اعلام شده است که بدن در این جور مواقع با حدود ۱۰۰۰ آنتی‌ژن متفاوت روبروست ازطرفی اعلام شده است از ۴۰ گونه مایکوباکتریوم شناخته شده حدود نصف آنها برای انسان و دام می‌توانند بیماری‌زا باشند.
کمتر بیماری عفونی را می‌شناسیم که این مقدار با سلامت و سرنوشت و تاریخ انسان گره خورده باشد، گفته می‌شود بیماری از هفت‌هزار سال قبل از میلاد وجود داشته و در اجساد مومیایی‌های بازمانده از مصر باستان آثار سل ستون مهره‌ها مشهود است.
یک قرن از شناسائی عامل بیماری توسط رابرت کخ گذش با اینکه تصور می‌رفت بیماری در اثر برنامه‌های ریشه‌کنی و کنترل بهداشت در کشورها مخصوصاً کشورهای صنعتی کاملاً کنترل شده باشد ولی اخیراً با بروز بیماری ایدز (Aids) Acguird immune deficiency syndrome بیماری سل مخصوصاً فرمهای آتپیک مایکوباکتریوم روزبه‌روز انسان‌ها را درگیر می‌نماید.
در این ارتباط اعلام شده است حدود یک‌سوم جمعیت جهان حامل مایکوباکتریوم هستند و از طرفی حدود ۲۰میلیون نفر انسان درگیر مبتلا به سل بوده و حدود سه میلیون نفر انسان هر ساله در اثر بیماری سل می‌میرند.
دکتر علی ولی‌زاده (کارشناس شبکه دامپزشکی استان تهران)