به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ پاییز همواره یکی از مقاطع حساس در چرخه تولید دام سبک کشور، به‌ویژه گوسفند و بز، محسوب می‌شود. در این فصل بسیاری از دامداران با افزایش هزینه‌های خوراک، کاهش کیفیت مراتع و افت قیمت خرید دام زنده مواجه می‌شوند. در نتیجه، بخشی از دامداران از ادامه پرورابندی منصرف شده تا دام‌های خود را زودتر از موعد به بازار عرضه می‌کنند.
دلایل اصلی کاهش جمعیت دام سبک پروار شده
۱. افزایش هزینه نهاده‌های دامی
افزایش قیمت ذرت، کنجاله سویا، جو و سایر نهاده‌های دامی در ماه‌های اخیر، حاشیه سود پرواربندی را به حداقل رسانده است. در بسیاری از استان‌ها قیمت جو داخلی بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته و این موضوع ادامه پرواربندی را برای دامداران کوچک غیرممکن کرده است.
۲. کاهش کیفیت مراتع پاییزی
با پایان تابستان و شروع سرما، مراتع در مناطق کوهستانی و نیمه‌خشک به سرعت از بین می‌روند. کاهش دسترسی به علوفه طبیعی، دامداران را وابسته به خوراک دستی و خریداری شده می‌کند که هزینه نگهداری دام را بالا می‌برد.
۳. افت قیمت خرید دام زنده
در حالی که هزینه تولید بالا رفته، قیمت خرید دام زنده (به‌ویژه گوسفند پرواری) در بازار تغییر چندانی نکرده یا حتی در برخی مناطق کاهش یافته است. این ناهماهنگی اقتصادی باعث خروج بسیاری از دامداران از چرخه پرواربندی شده است.
۴. کاهش تقاضای مصرف‌کننده
افزایش قیمت گوشت قرمز در بازار باعث کاهش توان خرید خانوارها و افت تقاضا برای دام زنده شده است. این روند مستقیماً بر تصمیم داماران برای ادامه یا توقف پرواربندی تأثیر می‌گذارد.
۵. محدودیت‌های صادرات دام
ممنوعیت یا محدودیت مقطعی صادرات دام زنده به کشورهای همسایه نیز یکی از عوامل کاهش انگیزه برای نگهداری دام سبک پرواری در پاییز محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر صادرات یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های حفظ دام پرواری بوده است.
پیامدهای کاهش جمعیت دام سبک پرواری
کاهش عرضه گوشت قرمز در زمستان: در ماه‌های آینده، احتمال افزایش قیمت گوشت قرمز وجود دارد، زیرا دام پرواری کمتری برای عرضه به کشتارگاه‌ها باقی خواهد ماند.
افزایش وابستگی به واردات: در صورت ادامه روند فعلی، دولت ممکن است برای تنظیم بازار به واردات گوشت منجمد یا زنده متوسل شود.
خروج دامداران کوچک از چرخه تولید: کاهش سود و افزایش ریسک، بسیاری از دامداران خرد را از ادامه فعالیت بازمی‌دارد و منجر به تمرکز بیشتر دام در دست واحدهای بزرگ‌تر می‌شود.
تغییر در الگوی تغذیه دام‌ها: دامداران به‌دنبال جایگزین‌هایی ارزان‌تر مانند ضایعات کشاورزی و مکمل‌های انرژی‌زا هستند که ممکن است بر کیفیت گوشت تأثیر بگذارد.
راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از افت تولید
یارانه هدفمند برای نهاده‌های دامی: تخصیص عادلانه و به‌موقع نهاده‌ها می‌تواند فشار اقتصادی دامداران را کاهش دهد.
حمایت از صادرات کنترل‌شده دام زنده: ایجاد توازن بین نیاز داخلی و صادرات، به تثبیت قیمت‌ها کمک می‌کند.
ترویج استفاده از مکمل‌ها و جیره‌های اقتصادی: آموزش دامداران در زمینه جیره‌نویسی علمی و استفاده از افزودنی‌های خوراکی می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.
پایش هوشمند وضعیت دام: استفاده از سنسورها و سامانه‌های هوش مصنوعی برای ارزیابی وضعیت سلامت و رشد دام‌ها، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
جمع‌بندی
کاهش جمعیت دام سبک پروار شده در پاییز نتیجه زنجیره‌ای از عوامل اقتصادی، زیست‌محیطی و مدیریتی است. اگر سیاست‌های حمایتی و اصلاحی به‌موقع اجرا نشود، این روند می‌تواند در زمستان و بهار آینده منجر به کمبود گوشت و افزایش قیمت در بازار شود. مدیریت علمی خوراک و ایجاد مشوق‌های اقتصادی، دو کلید اصلی برای حفظ پایداری تولید دام سبک در کشور هستند.