به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ استرس گرمایی در طیور منجر به افزایش تعداد تنفس، افزایش pH خون، تولید لاشه‌های سبک‌تر و پرچرب‌تر، افزایش دفع الکترولیت‌های خون ازقبیل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر، آهن و بی‌کربنات، رقیق شدن خون و کاهش هماتوکریت می‌شود.
1- پروتئین و آمینو اسیدها
اکثر تحقیقات نشان داده‌اند که تغییرات دما، پروتئین مورد نیاز پرنده برای یک واحد افزایش وزن را کم یا زیاد نمی‌کند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که در شرایط تنش گرمایی، سنتز پروتئین کاهش و تجزیه آن افزایش می‌یابد و این کاهش سنتز پروتئین نمی‌تواند با افزایش سطح پروتئین جیره غذایی بازیابی شود.
به‌علاوه رژیم با میزان پروتئین بالا، حتی بر بازدهی رشد اثر منفی دارد.
بخشی از این کاهش عملکرد، ناشی از افزایش تولید گرما است زیرا حرارت افزایشی پروتئین بالا است. بنابراین با کاهش پروتئین رژیم غذایی، حرارت افزایشی کاهش می‌یابد.
گونزالس و لیسن در سال ۲۰۰۵ نشان دادند که طول مدت قرار گرفتن در معرض استرس گرمایی ممکن است در پاسخ پرندگان به پروتئین رژیم غذایی تأثیرگذار باشد.
قرار گرفتن در معرض تنش گرمایی کوتاه مدت نسبت به طولانی مدت، اثرات متفاوتی دارد.
کاهش سطوح پروتئین خام در پرندگان تحت تنش گرمایی به‌منظور کاهش تولید حرارت ممکن است همیشه توجیه‌پذیر نباشد، تحت تأثیر قرار گرفتن احتیاجات پرنده‌ها به اسیدهای آمینه، برای سال‌های زیادی مورد مطالعه قرار گرفته است و پاسخ پرنده‌ها به مکمل اسید آمینه در درجه حرارت بالا، دارای تنوع زیادی است.
عوامل متعددی ممکن است در پاسخ پرنده‌ها به مکمل اسید آمینه در درجه حرارت بالا، دخالت داشته باشند. با این همه، این واقعیت وجود دارد که در رژیم‌های با بالانس ضعیف آمینواسید، مکمل‌های حاوی آمینو اسیدهای ضروری برای کاهش دمای بالا و کم کردن اثر مضر دمای بالا مفید هستند.
چن و همکاران در سال ۲۰۰۵ گزارش کردند که پاسخ به مکمل اسید آمینه کریستالی، به‌وسیله الکترولیت‌های خوراکی مانند کلرید سدیم در شرایط استرس گرمایی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
بریک و همکاران در سال ۱۹۹۸ گزارش کردند که افزایش نسبت آرژنین به لیزین در جیره‌های غذایی استرالیایی ارائه شده به جوجه‌های گوشتی مورد پرورش در دمای ۳۱ درجه سانتی‌گراد، در شرایطی که جیره‌ها حاوی سطوح پایین نمک طعام است، موجب بهبود افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی می‌شود.
بالنیو و بریک در سال ۲۰۰۱ به این موضوع پی بردند که در شرایط بالا بودن نسبت آرژنین به لیزین، استفاده از بی‌کربنات سدیم در جیره غذایی جوجه‌های گوشتی باعث بهبود توان تولیدی آنها در دمای بالا می‌شود.
از این مطالب نتیجه‌گیری می‌شود که توازن اسید آمینه ایده‌آل برای جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی، باشرایط مختلف تغذیه‌ای ممکن است تفاوت کند.
افزودن اسیدهای آمینه ضروری به جیره غذایی که کیفیت پروتئینی آن ضعیف بوده با پروفایل اسیدهای آمینه آن نامتوازن باشد، موجب کاهش دادن تولید حرارت افزایشی در بدن و تخفیف اثرات دمای بالا شده و به بهبود توان تولیدی پرنده کمک می‌کند.
٢- ویتامین‌ها
کاهش دریافت غذا در دمای بالا، بر میزان دریافت ریزمغذی‌ها ازجمله ویتامین‌ها که نقش مهمی را در بازدهی و عملکرد سیستم ایمنی بدن به‌عهده دارند، اثر می‌گذارد.
مکمل‌های حاوی این مواد مغذی می‌تواند در ثبات بازدهی و عملکرد سیستم ایمنی طیور در شرایط استرس گرمایی کارآمد باشد.
گزارش شده که مکمل‌های ویتامینی آب آشامیدنی (ویتامین A ،D ،E و Bcomplex) می‌توانند برای بازدهی عملکرد جوجه‌های گوشتی در دوران استرس گرمایی مفید باشد.
ویتامین A
می‌توان با استفاده از مکمل‌های حاوی ویتامین A (با Kg/ IU8000) اثرات مضر استرس گرمایی را بر تولید تخم‌مرغ کاهش داد. مکمل‌های حاوی ویتامین A در شرایط استرس گرمایی در مرغ‌ها مفید هستند.
مرغ‌های در شرایط استرس گرمابی سریعاً بعد از واکسیناسیون (NDV) نیاز به رژیم‌های حاوی ویتامین A بیشتری دارد تا بتواند آنتی‌بادی را در سطح بالایی تولید کنند.
در جوجه‌های گوشتی مکمل‌های ویتامین A (با IU 15000) باعث بهبود افزایش وزن، بازدهی تغذیه و لاشه همچنین کاهش غلظت مالون دی آلدهید (MDA) سرم می‌شود.
ویتامین C
آسکوربیک اسید توسط طیور ساخته می‌شود و در شرایط طبیعی نیازی به مکمل حاوی آن نیست. در شرایط تنش گرمایی استفاده از آسکوربیک اسید برای بهبود بازدهی در جوجه‌های گوشتی مفید است.
به‌نظر می‌رسد در دمای بالا، جوجه‌های گوشتی اشتهای ویژه‌ای برای آسکوربیک اسید نشان می‌دهد و مکمل‌های آسکوربیک اسید کیفیت لاشه را بالا برده و وزن لاشه و پروتئین خام لاشه را افزایش می‌دهند، در حالی‌که چربی خام لاشه را کاهش می‌دهد.
استرس گرمایی باعث صدمات اکسیداتیو به مرغ‌ها می‌شود و آسکوربیک اسید یکی از مهم‌ترین آنتی‌اکسیدانت‌ها در سیستم بیولوژیکی است.
در شرایط طبیعی آسکوربیک اسید برای تولید تخم‌مرغ و کیفیت پوسته آن و برای مرغ‌های تولک برده شده و نیز برای باروری و قابلیت هچ شدن در نژادهای گوشتی مفید است.
در مطالعاتی نشان داده شده است که مکمل‌های ویتامین C باعث بهبود وزن تخم‌مرغ و پاسخ‌های ایمنی می‌شوند.
ویتامین E
مکمل‌های ویتامین E برای تولید تخم‌مرغ در شرایط گرما در مرغ‌ها مفید است. این تأثیر مفید مکمل‌های ویتامین E به افزایش دریافت غذا وابسته است.
مکمل‌های حاوی ویتامین E درنهایت باعث حفاظت سلول‌های کبدی دربرابر آسیب اکسیداتیو می‌شوند. سطح مطلوب مکمل‌های ویتامین E به زمان دریافت مکمل بستگی دارد.
سطح بالای مکمل‌های ویتامین E (با kg/ mg250) برای تولید تخم‌مرغ در شرایط دمای بالا مفید است. سطح پایین مکمل (kg/ IU65) در رژیم غذایی نیز، می‌تواند تولید تخم‌مرغ و توده تخم‌مرغ را در مرغ‌های تخم‌گذار در دوران استرس گرمایی مزمن و نیز پاسخ سیستم ایمنی را بهبود بخشد.
۳- مواد معدنی کیلاته شده
مواد معدنی با منشا آلی نسبت به غیر آلی‌ها فواید زیادی دارند که شامل محافظت دربرابر واکنش‌های شیمیایی سیستم گوارش، عبور سهل و کامل از دیواره روده، و جذب و مکانیسم‌های متابولیک آسان است.
کیلاته‌های کروم
به‌طور کلی رژیم‌های حاوی کروم مشخص شده است که در میزان رشد و بازدهی غذا در طیور تأثیر مثبت دارند.
مکمل‌های حاوی 0/2 میلی‌گرم کروم به‌ازای هر کیلوگرم ماده خشک غذا، باعث بهبود بازدهی جوجه‌های گوشتی (باعث افزایش پروتئین لاشه و کاهش چربی آن) می‌شوند.
مکمل‌های حاوی کروم (ppb 120) برای بازدهی جوجه‌های گوشتی در شرایط استرس گرمایی ازطریق افزایش دریافت غذا و افزایش وزن، بهبود بازدهی غذا و بهبود شاخص‌های لاشه اثر مفید دارد.
Orhan و همکاران در سال ۲۰۱۲، بلدرچین‌ها را در شرایط دمای معمولی و دمای بالا (استرس گرمایی) با رژیم حاوی کلاته کروم (کروم هیستادنات) به میزان ۰، 400 و ۸۰۰ میکروگرم بر کیلوگرم تغذیه کردند و مشاهده کردند که کلاته کروم پراکسیداسیون لیپید و استرس اکسیداسیون را ازطریق تنظیم بیان IkBα و NF-KB (فاکتورهای رونویسی کبدی مربوط به استرس) کاهش می‌دهد.
کیلاته‌های روی
به‌طورکلی مکمل‌های حاوی روی باعث بهبود افزایش وزن زنده، بازدهی غذا و شاخص‌های لاشه شده است. همچنین همراه ساختن روی و ویتامین A باعث جلوگیری از افت بازدهی جوجه‌های گوشتی در شرایط استرس گرمایی می‌شود.
کیلاته‌های منگنز
Zhu و همکاران در سال ۲۰۱۵ اثر منگنز را در دمای بالا (استرس گرمایی) بر روی مرغ‌های نژاد گوشتی مورد ارزیابی قرار دادند و طبق نتایج آنها در گروه‌هایی که منگنز دریافت کرده بودند چه از نوع منگنز سولفات و چه منگنز کیلاته شده، استحکام پوسته و مقاومت در برابر گرما افزایش یافت و میزان اکسیداسیون پروتئین کاهش یافت و در گروهی که منگنز کیلانه شده استفاده شده بود اثرات منفی دمای بال بر بازدهی تولید تخم‌گذاری در زمان ۳۲ تا 45 هفته کم‌تر شد که علتش را دسترسی زیستی بالاتر نوع کلاته نسبت به منگنزسولفات احتمال دادند.
۴- الکترولیت‌ها
بالانس اسیدی - بازی بدن به‌علت افزایش تهویه و تنفس از طرق آلکالوز تنفسی برهم می‌خورد که مانع رشد جوجه‌های گوشتی و باعث کیفیت پایین پوسته تخم‌مرغ در مرغ‌های تخم‌گذار می‌شود.
سرکوب رشد در جوجه‌های گوشتی را می‌توان تا حدودی از طریق مکمل‌های حاوی آمونیوم کلرید و با بی‌کربنات و پتاسیم از نوع پتاسیم کلرید کاهش داد.
تأثیر مکمل‌های حاوی الکترولیت به بالانس الکترولیت جیره dietary electrolyte balance) DEB) وابسته است.
میزان ملایم DEB (از ۱۲۰ تا mEq 240) تأثیر مناسب بر پاسخ فیزیولوژیکی در جوجه‌های گوشتی در شرایط استرس گرمایی دارد.
اضافه کردن الکترولیت در آب آشامیدنی برای مثال آمونیوم کلرید با پتاسیم کلرید و سدیم بی‌کربنات برای بازدهی جوجه‌های گوشتی مناسب است.
اثر مفید دیگر استفاده از الکترولیت‌ها در آب آشامیدنی، تحریک به مصرف آب است، اضافه کردن مکمل‌های حاوی الکترولیت‌ها (سدیم بی‌کربنات و آمونیوم کلرید) به آب، میزان مصرف آب را افزایش می‌دهد و باعث افزایش پتانسیل تحمل در مقابل استرس گرما می‌شود و برای بازدهی مفید است، افزایش مصرف آب تأثیر منفی بر کیفیت جوجه‌های گوشتی ندارد.
۵- پروبیوتیک
پروبیوتیک لاکتوباسیلوس ممکن است تنوع فلور لاکتوباسیلوس را در ژئوژنوم و سکوم افزایش می‌دهد و درنتیجه باعث ایجاد بالانس میکروبی در جوجه‌های گوشتی و ثبات طبیعی ژئوژنوم در جوجه‌های گوشتی در شرایط گرما می‌شود.
6- بتائین
بتائین از افزودنی‌های ضروری جیره‌های غذایی نیست ولی، تحت شرایط استرس، می‌تواند مفید واقع شود.