به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ ازتوریا (azoturia) بیماری است که علت اصلی آن شناخته نشده است. در بیشتر موارد تجربه نشان داده است اسبهایی که کارشان زیاد و جیره غذایی آنها کم است به این بیماری مبتلا می‌شوند.
علایم بیماری معمولاً بعد از اینکه اسب به کار گرفته شد پدیدار می‌گردد. حساسیت زیاد، عرق کردن و تنفس سریع ناگهان ظاهر می‌شود. لنگش سریعاً پیشرفت کرده و به وضعی می‌رسد که اسب روی زمین می‌نشیند، عضلات کپل و تهیگاه متورم و سخت می‌شوند، درجه حرارت بالا می‌رود.
نشانه‌های بیماری ازتوریا
با اینکه بسته به شدت این علائم متفاوتند ولی به‌طور معمول شامل موارد زیر می‌باشند:
- عدم تمایل به حرکت
- قدم‌های کوتاه
- سفتی
- درد
- تعریق
- تنفس سخت (درصورت شدت درد)
- لرزش عضلانی
- شدت سفتی ممکن است اینقدر زیاد باشد که اسب دیگر قادر به حرکت نبوده و روی زمین دراز بکشد
- گرفتگی عضلات تحت تأثیر ممکن است به قدری دردناک باشند که نشود آنها را لمس کرد
- کم شدن آب بدن
- ممکن است ادرار تیره باشد
- بعضی نشانه‌ها ممکن است شبیه کولیک باشند (کوبیدن سم به زمین و خم کردن سر به سمت پهلوها)
علل پیدایش ازتوریا
علت اصلی آن شناخته نشده است اما طبق مشاهدات بیشتر اسبهایی مستعد این بیماری هستند که به‌صورت سخت و نامنظم کار کرده ولی همچنان از دانه‌های ساده غلات تغذیه می‌کنند. دانه غلات (کربوهیدرات) به گلیکوژن تبدیل می‌شود و برای سوخت‌وساز و انرژی عضلات به کار می‌رود. گلیکوژن اضافی در عضلات (یا در جاهای دیگر) ذخیره می‌شود بنابراین اگر اسب برای چند روز استراحت کند و همچنان دانه زیادی مصرف کند، گلیکوژن اضافی (که برای کار و فعالیت به آن نیاز دارد) در عضلات ذخیره می‌شود، سپس وقتی اسب دوباره شروع به کار می‌کند این گلیکوژن دفع شده است.
معمولاً گلیکوژن با مصرف اکسیژن در خون متابولیزه می‌شود. اگر خون نتواند به سرعت اکسیژن کافی را فراهم کند گلیکوژن بدون اکسیژن متابولیزه می‌شود و در این صورت تولیدات هدر می‌رود. اگر مقدار زیادی گلیکوژن ذخیره شده باشد همه آن نمی‌تواند برای متابولیزه کردن اکسیژن مصرف شود و مقدار زیادی از آن دفع می‌شود که باعث آسیب رساندن به فیبرهای عضلانی می‌گردد.
از علت‌های دیگر آن، اضافه شدن ناگهانی فعالیت، بیشتر ازتوان اسب می‌باشد، همچنین کمبود الکترولیت یا مواد معدنی. عدم تعادل در هورمون‌ها نیز می‌تواند یکی از فاکتورهای به وجود آمدن این بیماری در مادیان‌ها و کره مادین‌ها باشد.
پیش آمدن این ضایعه در اسب‌ها با تغذیه و فعالیت بدنی یکسان، متفاوت است، ممکن است برخی را درگیر کرده درحالی‌که بقیه دچار نشده‌اند.
تشخیص بیماری ازتوریا
دامپزشک با توجه به تاریخچه اسب و گرفتن آزمایش خون برای چک کردن آنزیم‌ها، می‌تواند ازتوریا را شناسایی کند. همچنین آزمایش ادرار نیز می‌تواند دفع تولیدات انرژی‌زا را از بافت عضلات نشان دهد.
درمان ازتوریا
اگر متوجه شدید اسب به خودش می‌پیچد، بلافاصله فعالیتش را قطع کنید و دامپزشک خبر کنید. اگر نزدیک اصطبل هستید به آرامی او را برگردانید و اگر دور است با تریلر به سمت خانه‌اش حمل شود.
موقعی که حیوان به این بیماری مبتلا می‌شود بایستی آن را در محل آرام و راحتی قرار داد و با پتوی گرم تهیگاه را پوشانده تا از جریان هوا مصون بماند. همچنین ماساژ و یا راه رفتن آهسته زیر نظر دامپزشک می‌تواند مفید باشد. تغذیه با خوراک قابل هضم و ملین نیز نتیجه رضایت‌بخشی دارد.
با توجه به آزمایش خون، دامپزشک ممکن است از داروی شل‌کننده عضلانی استفاده کند. اسب نباید با هیچ دانه غلاتی تغذیه شود و برای چند روز کاملاً استراحت کند. شروع دوباره کار باید طبق دستور دامپزشک انجام شود.
پیشگیری ازتوریا در اسب
پیدایش این بیماری به شدت بستگی به رژیم غذایی اسب دارد. اسب باید در درجه اول از علوفه و یونجه تغذیه کند، اگر به انرژی بیشتری نیاز است از خوراک مخلوط با میزان پایین نشاسته استفاده کنید، چغندر قند نیز فیبر مناسبی برای تغذیه اسب است.
اطمینان حاصل کنید که اسب توانایی کافی برای انجام کارهای سنگینی که قرار است انجام دهد، را دارد، همچنین تمام مواد مغذی که مورد نیاز اسب می‌باشد را برایش فراهم کنید. علاوه بر اینها قبل از افزودن فعالیت اسب، غذای مورد نیاز او را افزایش دهید.
گردآوری و ترجمه: مهسا احمدزاده