سقط جنین به دلیل عفونت مایکوپلاسمایی و یوریا پلاسمایی
به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ گونه‌های مایکوپلاسما و یوریا پلاسما دای ورزوم هر دو متعلق به خانواده مایکوپلاسماتاسه بوده و ارگانیسم‌های چندشکلی بدون دیواره سلولی و کوچک (قطر 0/8 – 0/3 میکرون) هستند. جنس یوریاپلاسما را به‌تازگی مایکوپلاسما‌های A می‌نامند.
مایکوپلاسما‌ها به حرارت حساس و دربرابر سرما مقاوم می‌باشند. این ارگانیسم‌ها در مقابل ضدعفونی‌کننده‌ها مثل فنل 1%، فرمالین 0/5 درصد و و کلرید جیوه 0/01 درصد در مدت چند دقیقه ازبین می‌روند.
مایکوپلاسما‌ها می‌توانند برای چند هفته در خاک و بستر دام‌ها باقی بمانند. عفونت‌های مایکوپلاسمایی حدت زیادی ندارند اما باعث ایجاد بیماری مزمن در دام‌ها می‌شوند. این ارگانیسم‌ها به آسانی از راه جفت‌گیری طبیعی و تلقیح مصنوعی آلوده منتقل می‌شوند.
حالت‌های دیگر انتقال شامل تماس مستقیم جنین در حین عبور از کانال زایش و آلودگی محیطی به علت ادرار دام‌های آلوده است.
یوریاپلاسما دای ورزوم می‌تواند باعث التهاب فرج، ناباروری و سقط در دام ماده شود. عفونت با این ارگانیسم نرخ آبستنی را به حدود 20% می‌رساند. سقط یوریاپلاسمایی تا 10% نیز گزارش شده است.
مشکلات تولیدمثلی ناشی از یوریاپلاسما می‌تواند به مدت 6 ماه در گله ادامه یابد. همراه عفونت‌های مایکوپلاسمایی و یوریا پلاسمایی به‌طور معمول التهاب لوله رحمی (سالپنژیت) مشاهده شده است و دام به دلیل ایجاد التهاب لوله رحمی، التهاب گردن رحم و التهاب اندومتر متعاقب جفت‌گیری طبیعی یا تلقیح مصنوعی، دچار مشکلات نا باروری می‌شود.
مایکوپلاسما بووی جنیتالیوم در موارد التهاب گرانولر فرج، التهاب اندومتر، ناباروری در گاو ماده و همچنین التهاب وزیکول سمینال درگاو نر جدا شده است. عفونت‌های دستگاه تناسلی نر با مایکوپلاسما بویس، کمتر از مایکوپلاسما بووی جنیتالیوم متداول است.
اگرچه مایکوپلاسما بوویس از نظر انتقال مقاربتی ممکن است خطرات بیشتری داشته باشد. التهاب سمینال وزیکول، التهاب اپیدیدیم و تورم بیضه به علت عفونت مایکوپلاسمایی درگاو نر گزارش شده است.
عفونت‌های مایکوپلاسمایی میزان واگیری بسیار بالا دارند اما میزان تلفات ناشی از آنها پایین است. عفونت مایکوپلاسمایی در سقط‌های انفرادی نیز مشاهده می‌شود. از آنجا که این ارگانیسم‌ها به‌طور طبیعی در دستگاه تناسلی گاو‌های نر و ماده حضور دارند و با وجود اینکه دام بیمار نیست از آنها جدا می‌شوند، تشخیص آنها مشکل می‌باشد.
بیماری‌زایی بیماری‌های ناشی از مایکوپلاسما
مایکوپلاسما‌ها تمایل به غشا‌های مخاطی دارند و می‌توانند به‌صورت اجرام هم سفره (کمنسال) یا بیماری‌زا در این قسمت‌ها حضور داشته باشند. این ارگانیسم‌ها اتصالات محکم با سلول‌های اپیتلیال برقرار کرده و سپس موضعی شده و ایجاد عفونت می‌کنند.
ازنظر بیماری‌زایی بیماری‌های ناشی از مایکوپلاسما در سه گروه مجزا قرار می‌گیرند:
1- بیماری‌هایی که بروز سپتی‌سمی مهمترین مشخصه آنهاست.
2- بیماری‌هایی که در آنها معمولاً مرحله گسترش مایکوپلاسما ازطریق خون ناشناخته است و به‌دنبال آن موضعی شدن و بروز آماس در حفرات سروزی و یا مفاصل اتفاق می‌افتد.
3- بیماری‌های موضعی دستگاه تنفسی، دستگاه تناسلی، غده پستان یا ملتحمه چشم. در این بیماری‌ها گسترش جرم ازطریق جریان خون بارز نمی‌باشد ولی گاهی ممکن است اتفاق بیفتد.
این بیماری‌ها امکان دارد درنتیجه تکثیر موضعی غیر قابل کنترل مایکوپلاسما‌ها و سپس گسترش آنها از طریق سطوح مخاطی به محل‌های حساس‌تر اندام‌ها یا دستگاه‌های مختلف، بروز نماید.
علائم بالینی مایکوپلاسما و یوریا پلاسما
در گاو علائم بالینی به دنبال یوریاپلاسما شامل التهاب گرانولر فرج، ناباروری و سقط است. همچنین عفونت رحمی با یوریاپلاسما سبب زایش گوساله‌های ضعیف می‌شود.
عفونت مایکوپلاسمایی دستگاه تناسلی ممکن است سبب التهاب گرانولر فرج، ناباروری و سقط جنین شود. به‌دنبال عفونت قسمت فوقانی دستگاه تولیدمثل، ناباروری ایجاد می‌شود.
مایکوپلاسما آگالاکتیه واریته بویس درگاو، گوسفند و بز می‌تواند باعث التهاب فرج و واژن (ولوواژینیت) شود.
انتقال این عفونت از منی دام آلوده به دام ماده می‌تواند باعث التهاب اندومتر و التهاب لوله رحمی و درنتیجه منجر به ناباروری و مشکلات تولیدمثلی شود. همچنین بیماری ناشی از این عفونت می‌تواند منجر به سقط‌های انفرادی شود.
عوارض مایکوپلاسما در گاو
گونه‌های مایکوپلاسما در گاو باعث عوارضی می‌شوند که زیان‌های اقتصادی فراوانی را به دنبال دارد. ازجمله این عوارض شامل ورم پستان، پلی آرتریت و سقط می‌باشد.
بیماری می‌تواند از طریق غده پستان وارد شیر شده و گوساله‌ها با مصرف شیر، آلوده شوند. سقط معمولاً به دنبال سپتی سمی‌عفونت ناشی از مایکوپلاسما‌ها رخ می‌دهد.
علائم کالبدگشایی
قرمز شدن کانونی یا منتشر پرده‌های جنینی به‌ویژه در پرده کوریوآلانتوئیک و همچنین ضخیم شدن و زرد رنگ شدن آن ممکن است مشاهده گردد. آسیب‌های وارده مزمن بوده و باعث عوارضی چون فیبروز، ادم و التهاب آمنیون می‌شود.
علاوه براین التهاب و نکروز کانونی در کوتیلودون‌ها و فضای بین کوتیلودونی نیز در پرده کوریوآلانتوئیس مشاهده می‌شود. التهاب آمنیون بدون مشاهده التهاب جفت، علامت شاخص سقط‌های یوریاپلاسمایی می‌باشد.
همه‌گیرشناسی مایکوپلاسما و یوریا پلاسما
دام‌های ناقل سالم مهمترین نقش را در ایجاد اپیدمی در این بیماری دارند. مشخص شده است که گاو، شتر و نشخوارکنندگان کوچک وحشی، مخازن عفونت مایکوپلاسمائی هستند.
تلقیح مصنوعی می‌تواند در ایجاد ناباروری یوریاپلاسمایی نقش داشته باشد، چراکه در حین تلقیح، یوریاپلاسما می‌تواند به داخل رحم منتقل شود.
خطر بیماری مشترک
این بیماری برای انسان خطری ایجاد نمی‌کند.
کنترل و پیشگیری عفونت مایکوپلاسمایی و یوریا پلاسمایی چگونه است؟
حتی‌الامکان باید حذف دام‌های مبتلا یا ناقل بیماری از گله‌های آلوده صورت گیرد. بر اساس دستورالعمل سازمان دامپزشکی کشور در سال 1391، واکسیناسیون دو ماه قبل از زایش به منظور ایجاد ایمنی در بره‌های کمتر از 3 ماه بایستی انجام گیرد.
دوبار مایه‌کوبی در سال و انجام «مایه کوبی راپل»15 روز بعد، امری ضروری است.
واکسیناسیون تلیسه‌ها با واکسن کشته یوریاپلاسما دای ورزوم باعث پاسخ ایمنی به این عفونت می‌گردد، اما از ابتلا به بیماری جلوگیری نمی‌کند و منجر به پاک شدن دام از عفونت نمی‌شود.
همراه داشتن داروهای ضدحساسیت (آنتی‌هیستامین و آدرنالین) به‌منظور برخورد با شوک‌های آنافیلاکتیک احتمالی در هنگام مایه‌کوبی توصیه می‌گردد. استفاده از غلاف سوند تلقیح (غلاف دوبل یا پوشش‌های پلاستیکی) در پیشگیری از عفونت رحمی باارزش است.
رعایت موازین بهداشتی و اقدامات قرنطینه ای جهت کنترل دام‌های بیمار یا مشکوک به بیماری ضروری است.
درمان عفونت مایکوپلاسمایی و یوریا پلاسمایی چگونه است؟
مایکوپلاسما‌ها فاقد دیواره سلولی هستند، بنابراین نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام مقاوم می‌باشند. اما به بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های دیگر حساس‌اند.
این اجرام بیشترین حساسیت را نسبت به ماکرولید‌ها (اریترومایسین، اسپیرامایسین و تایلوزین)، تتراسیکلین‌ها، کوئینولین‌ها و کلرامفنیکل دارند با این وجود نتایج درمان در این بیماری چندان رضایت بخش نیست.
به ترتیب مایکوپلاسما‌ها و یوریاپلاسما‌ها بیشترین حساسیت را به تیامولین، تایلوزین دارند، اما نسبت به اکسی‌تتراسیکلین حساسیت کمتری دارند. ترکیبی از لینکومایسین- اسپکتینومایسین - تایلوزین، بیشترین اثر را در درمان عفونت‌های ناشی از گونه‌های یوریاپلاسما دارد.
تجویز داخل رحمی یک گرم تتراسیکلین یک روز پس از تلقیح مصنوعی برای بهبود باروری در گله‌هایی که مشکلات تولیدمثلی آنها به علت یوریاپلاسما تأیید شده، مفید است. گزارش شده تایلوزین (10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم) برای 5 روز درمان مؤثر برای التهاب فرج و التهاب غلاف قضیب ایجاد شده، به علت یوریاپلاسما است.
آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون مثل انروفلوکساسین برای مشکلات تولیدمثلی ایجاد شده به علت مایکوپلاسما مفید است. همچنین تایلوزین و تتراسیکلین اثر خوبی برعلیه گونه‌های مایکوپلاسما دارند.