باردار کردن یا تلقیح مصنوعی شترمرغ

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در این بخش به بحث در مورد عوامل موثر در بالا بردن باروری شترمرغ می‌پردازیم که از لحاظ اقتصادی - تجاری حائز اهمیت است.

عوامل موثر در بالا بردن باروری شترمرغ

زادوولد یکی از قسمت‌های مهم در مزرعه داری تجاری است چه در سطح وسیع باشد و یا کوچک.

جوجه شدن تخم‌ها بستگی به شرایط پرندگان مولد دارد، درصد تخم‌های بی‌نطفه در شترمرغ مولد در مقایسه با پرندگان اهلی دیگر زیاد است.

در حال حاضر میانگین تخم بی‌نطفه در آمریکا ۲درصد که این میزان در اروپا اندکی کمتر است. همین مسایل تاثیر فراوانی روی بازار فروش دارد .

مشکل ناباروری بیشتر حالت موردی دارد. این مشکل را می‌توان بدون شکستن تخم‌مرغ‌ها تشخیص داد که روش آن را اصطلاح کندلینگ (Candling) می‌گوییم یعنی این‌که تخم را در مقابل نور قرار می‌دهیم.

در این صورت تخم‌های بدون نطفه، شفاف دیده می‌شوند. البته اگر در آن سلول تخم (germ cell) وجود نداشته باشد.

روش تابش نور برای تشخیص نطفه‌دار بودن در روز چهاردهم انکوباسیون صورت می‌گیرد.

البته تشخیص تخم‌های بی‌نطفه (که هیچ در آن سلول تخمی وجود نداشته) از تخم‌هایی که جنین در آن مرده است، مهم است. برای تشخیص این مطلب تخم‌ها باید پس از انکوباسیون به‌سرعت امتحان شوند.

برای نتیجه‌گیری بهتر باید در روز ششم یا هفتم پس از آنکوباسیون یک بار مورد امتحان قرار گیرد و سپس در روز چهاردهم.

اگر از طریق کندلینگ نتوانستید به‌خوبی تخم را مورد امتحان قرار دهید تمام تخم‌هایی که در پایان انکوباسیون جوجه نشده‌اند باید شکسته و مورد امتحان قرار گرفته و تقسیم‌بندی شوند.

باردار کردن یا تلقیح مصنوعی (artificial Insemination)

این کار یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های مورداستفاده برای اصلاح ژنتیکی در حیوانات است.

روش‌هایی برای بارور کردن روی خوک، گاو، بز، اسب، سگ، مرغ و... اتخاذ شده است.

اساسا تلقیح مصنوعی (Al) شامل چند مرحله است:

- جمع‌آوری مایع حاوی اسپرم

- ارزیابی آن

- نگهداری و رقیق کردن

- و نهایتاً بارور کردن پرنده‌های ماده

تلاش‌های زیادی برای انجام موفق این طرح روی شترمرغ در آمریکا صورت گرفته است و محاسنی نیز برای این صفت خواهد داشت.

مشکلات رفتاری تولیدمثل در تمامی گونه‌های شترمرغ‌سانان را می‌توان با استفاده از تکنیک‌های تلقیح مصنوعی (AI) کاهش داد. در حال‌حاضر چنین تکنیک‌هایی برای شترمرغ‌ها کار گرفته شده است.

تلقیح مصنوعی با جمع‌آوری منی از نر به‌وسیله تحریک آنها به ریختن منی در ظرف جمع‌آوری، صورت می‌گیرد.

سپس منی رقیق می‌شود و مستقیماً به‌وسیله سرنگ به لوله تخمدان ماده موردنظر تزریق می‌شود.

اگر نر و ماده هر دو انسان را به‌عنوان والدین خود بشناسند برای تلقیح مصنوعی مفید است زیرا در همان لحظه از نظر جنسی توسط انسان‌ها تحریک می‌شوند و قابل کنترل‌تر خواهند بود.

به‌دلیل اندازه بزرگ شترمرغ‌سانان، جهت حفظ امنیت پرنده و انسان باید هنگام تلقیح مصنوعی دقت بیشتری را بکار برد.

به‌طور معمول می‌توان از تلقیح مصنوعی ماده‌ها جهت غلبه بر مشکلات ناباروری نرها که مانع باروری تخم در طی فصل تولیدمثلی می‌شود، استفاده نمود.

در حال‌حاضر تلقیح مصنوعی در مزارع شترمرغ رایج نیست.

یکی از روش‌های بیوتکنیکال موردقبول در گله‌های اصلاح نژادی، تلقیح مصنوعی است که در این پرنده به‌منظور اصلی استفاده می‌شود.

منی برای تست‌های اسپرماتوژنیک دقیق در دسترس قرار می‌گیرد که اطلاعاتی در مورد میزان تلقیح فراهم می‌آورد. هدف از تست‌های منظم اسپرم، رسیدن به نتیجه بهتر در تلقیح است.

با رقیق کردن اسپرم شترمرغ‌های نر باارزش می‌توان شترمرغ‌های ماده خارج از جفت یا گروه را تلقیح نمود و سبب افزایش ژن‌های مفید در جمعیت شد.

با استفاده از تلقیح مصنوعی، هسته برنامه‌های اصلاح نژادی را می‌توان تثبیت و غالبیت صفات خاص موردنظر را با تلقیح چندین شترمرغ ماده امتحان نمود.

در تلقیح مصنوعی، بهداشت نیز در مراحل مختلف رعایت می‌شود. تلقیح مصنوعی برای شترمرغ هنوز برای کاربرد عملی، آماده نبوده و در آفریقای جنوبی، آمریکا و فرانسه مراحل آزمایشی خود را طی می‌کند.

مشکلات خاصی در ارتباط با جمع‌آوری اسپرم و به‌دلیل پیچیده بودن اعمال رفلکسی در زمان جفت‌گیری وجود دارد که این اعمال با دخالت بشر به‌راحتی متوقف می‌شود.

اسپرم به‌وسیله واژن مصنوعی یا به وسیله ماساژ جمع‌آوری می‌گردد. آلت تناسلی به هنگام دفع ادرار از ناحیه کلوآک خارج می‌گردد.

در بعضی شترمرغ‌های نر فشار بر دیواره شکمی کلوآک برای بیرون راندن منی کافی است.

اسپرم در حدود یک میلی‌لیتر در مجرای انزال ریخته شده می‌تواند به‌وسیله یک ظرف شیشه‌ای جمع‌آوری گردد.

نتیجه بهتر به‌وسیله ماساژ مستقیم مجرای اسپرم عاید می‌گردد. این عمل با به‌کار‌گیری از اکسی‌توسین بسیار آسان‌تر می‌شود.

رنگ اسپرم از قهوه‌ای - خاکستری در زمان شروع فصل جفت‌گیری تا سفید متغیر است.

در شروع و پایان فصل جفت‌گیری، تعداد اسپرم‌های متحرک کمتر است.

قدرت تلقیح اسپرم به‌وسیله میکروسکوپ تعیین می‌گردد.

شترمرغ‌های تخم‌گذاری که بر آنها در خارج از مرحله باروری است، می‌توانند به‌وسیله اسپرم یک شترمرغ نر فعال، تلقیح شوند تا از ازدیاد تخم‌های نابارور جلوگیری گردد.

تلقیح اسپرم به شترمرغ ماده مشکلات کمتری را در مقایسه با جمع‌آوری اسپرم از شترمرغ نر ایجاد می‌کند.

برای تلقیح باید از یک پیپت حاوی اسپرم استفاده کرده و آن را از طریق کلوآک و اورودنوم به دهانه واژن در سمت چپ وارد کرد.

هنوز مشخص نشده است که چه مدت زمان، توده اسپرم در اویدوکت شترمرغ ماده، بارور باقی می‌ماند. اما این فرض منطقی است که اسپرم شترمرغ مانند سایر ماکیان خانگی باروری خود را برای مدت یک هفته در بدن شترمرغ ماده حفظ نماید.

بیشتر بدانیم:
جفت‌گیری و تولیدمثل شترمرغ
افزوده شدن شترمرغ به لیست بیمه طیور
شترمرغ، عفونت و بیماری‌ها

شاخه دیگر از روش بیوتکنیکال، ژنتیک مولکولی با تکنولوژی ژن است که به‌سرعت در حال پیشرفت است.

این روش از آزمایش مستقیم از اطلاعات ژنتیکی موجود در هسته هر سلول مربوط به هر موجود زنده استفاده می‌کند.

واحد بازی این اطلاعات، چهار جزء AND است که نسخه ساخت تمام پروتئین‌های بدن هستند.

موتاسیون و جابه‌جا شدن این اطلاعات در زمان لقاح ممکن است سبب تغییر در نسخ و در نتیجه تغییر ماهیت پروتئین‌ها و اعمال آنها گردد، این اطلاعات می‌تواند به‌وسیله روش‌های آزمایشگاهی ویژه، کشف رمز شده و اشتباهات و انحرافات آن شناسایی گردد.

اولین موفقیت این تکنولوژی در خوک و گاو در شناسایی بیماری‌های موروثی، شناسایی هجوم ویروس‌ها و باکتری‌ها به بافت‌های ایجاد روش‌های ساده تعیین جنسیت برای جنین و شناسایی والدین بوده است.

درمورد شترمرغ پیشرفت‌های قابل توجهی در روش‌های ژنتیکی در آمریکا صورت گرفته است. برای مثال می‌توان از یک نمونه خون، جنسیت را در هر مرحله از تکامل جنین تخمین زد.

در پرندگان برخلاف پستانداران جنسیت به‌وسیله کروموزوم W و Z تعیین می‌شود. ترکیب دو کروموزوم Z جنس نر و ترکیب یک کروموزوم W و یک کروموزوم Z جنس ماده را تشکیل می‌دهند.

محققان دانشگاه دیویس کالیفرنیا موفق به شناسایی باندهای ژنی اختصاصی روی کروموزوم‌های مذکور شده‌اند.

این امکان وجود دارد که از عصاره ژنی ۱ میلی‌لیتر نمونه خون، حضور کروموزوم Z یا W را تشخیص داد.

یک روش دیگر تکنولوژی ژن که در اصلاح نژاد شترمرغ استفاده شده است انگشت‌نگاری AND است.

در این روش صفات ساختمانی مشخص مربوط به ماده ژنتیکی نمونه‌های مختلف مانند اثر انگشت مقایسه می‌گردد.

بدین وسیله پرندگانی که میزان تشابه ژنتیکی زیادی دارند از پرندگانی که وابستگی کمتری دارند، متمایز می‌گردند. با دانستن انگشت‌نگاری ژنتیکی پرنده در یک گروه اصلاح نژادی، دودمان آنها را می‌توان مشخص نمود.

امکان قضاوت در مورد درجه هم‌خونی و تنوع ژنتیکی در جمعیت نیز وجود دارد.

مزایای استفاده از روش تلقیح مصنوعی

مزیت تلقیح مصنوعی این است که می‌توان به نسبت آنچه به‌طور معمول از جفت‌گیری طبیعی انتظار می‌رود، برای افزایش باروری از نرهایی که اسپرم‌هایی با کیفیت بالاتری دارند، استفاده کرد.

ازنظر اصلاح نژاد با تلقیح مصنوعی، می‌توان قدرت بارور کردن را به‌طور مؤثری در نرهای ممتاز گسترش داد.

همچنین می‌توان از نرهای مسن که دارای ارزش ژنتیکی و نژادی فوق‌العاده هستند استفاده کرد و تعداد زیادی شترمرغ ماده را با آنها بارور نمود.

در فصل تولیدمثلی، شترمرغ‌های ماده با دیدن رفتارهای تولیدمثلی نرها، شروع به رفتار تولیدمثلی کرده و آماده جفت‌گیری می‌شوند.

بسیاری از شترمرغ‌های نر به علل مختلف مثل مشکلات مدیریتی، تغذیه‌ ای، بهداشتی و ... به لحاظ رفتار تولیدمثلی غیرفعال می‌شوند. در این صورت ماده‌ها نیز آماده تولیدمثل نمی‌شوند.

به‌طور معمول می‌توان از تلقیح مصنوعی ماده‌ها جهت غلبه بر مشکلات ناباروری نرها که مانع باروری تخم در طی فصل تولیدمثلی می‌شود، استفاده نمود.

درصد باروری تخم شترمرغ‌ها در سال به‌طور میانگین حدود ۷۰ درصد کل گله است.

از این میزان تخم بارور، به‌طور تقریبی ۹۰ درصد قابلیت جوجه‌درآوری دارند. در صورتی‌که بتوان از اسپرم‌هایی با کیفیت بالا استفاده نمود، درصد باروری و به‌دنبال آن درصد جوجه درآوری نیز زیاد می‌شود.

یکی از مسائلی که با تکنیک تلقیح مصنوعی حل شده است به‌وجود آوردن امکان تقاطع بین پرندگان و نژادهای مختلفی است که در حال طبیعی قادر به جفت‌گیری با هم نیستند.

علاوه بر این می‌توان از نژاد مشخص برای تولید استفاده کرد در حالی‌که هم‌اکنون تقاطع نژادها در ایران، کنترل نشده انجام می‌شود.

همچنین حجم انزال در شترمرغ‌های نر به‌طور میانگین 1/09 میلی‌لیتر بوده و غلظت اسپرم مایع منی 10⁹×4/21 است. در جفت‌گیری طبیعی این میزان اسپرم تنها به یک ماده منتقل می‌شود.

همانطور که ذکر شد برای تلقیح مصنوعی الزاماً مایع منی رقیق می‌شود. در این صورت می‌توان با یک بار انزال شترمرغ نر، و حفظ اسپرم‌ها در حالت فعال و متحرک، همین اسپرم‌ها را به چند شترمرغ ماده تلقیح نمود و چند شترمرغ را تلقیح کرد.

همچنین ماندگاری جوجه‌ها بعد از تولد از تخم، در صورتی که کیفیت اسپرم بالا باشد، بیشتر می‌شود و با استفاده از تلقیح مصنوعی نیاز به نگهداری پرنده نر کمتر بوده و هزینه‌های پرورش شترمرغ‌ها نیز کمتر می‌شود.

در حال حاضر تلقیح مصنوعی شترمرغ در آفریقای جنوبی، کانادا و استرالیا انجام می‌شود، در ایران نیز مقدمات انجام تلقیح مصنوعی تا مرحله اسپرم‌گیری با موفقیت پیش رفته و به‌دنبال انجام تلقیح مصنوعی شترمرغ‌ها نیز هستند.

در ادامه بعضی از مزیت‌های این روش را برمی‌شماریم:

1- در مزارع تجاری، شترمرغ‌ها در انتخاب جفت خود آزاد نیستند به همین علت، بین زوج‌ها ناسازگاری و یا عدم پذیرش به‌وجود می‌آید.

مشکلی که در این سیستم ممکن است به‌وجود آید مساله انتخاب زوج است. یعنی این‌که مثلا شترمرغ نر تمایل دارد با تعداد خاصی از پرنده‌های ماده جفت‌گیری کند.

اگر این سیستم را اعمال کنیم و در آن مشاهده کردید که شترمرغ نر با پرنده‌های خاص جفت‌گیری می‌کند و یا برخی پرنده‌های ماده او را نمی‌پذیرند باید شترمرغ را عوض کنید.

اگرچه همین کار هم خود می‌تواند باعث استرس و اضطراب شود و تخم‌گذاری را برای مدتی متوقف و باروری را کم کند.

۲- نسبت نر به ماده  4 به ۱ است که چندان مطلوب نیست چون ممکن است شترمرغ نر نتواند با همه‌ی آنها جفت‌گیری کند و همین مساله باعث افزایش تخم‌های بی‌نطفه می‌شود.

3- با استفاده از سیستم جفت‌گیری اجتماعی (وجود چند نر) می‌توان از مشکلات مطرح شده در امان بود.

در این مورد شترمرغ‌های ماده در قلمروی شترمرغ‌های نر حرکت می‌کنند و بدین ترتیب حق انتخاب خواهند داشت اما به‌خاطر داشته باشید که شترمرغ‌های نر پرخاشگر هستند و بسیار متمایل به جنگجویی هستند. حداقل تا زمانی‌که قلمرو خود را مشخص کنند (مرزهای فیزیکی بین این قلمروها وجود ندارد بلکه شترمرغ‌های نر آنها می‌شناسند).

قرار دادن تعداد زیادی شترمرغ نر ممکن است باعث افزایش درگیری در بین شترمرغ‌ها شود و باروری کم شود. در این‌صورت باید محوطه‌ها را بزرگ‌تر کرد که از نظر اقتصادی محدودیت‌هایی دارد.

4- سن در تخم‌گذاری و میزان نطفه‌دار بودن و مساعد بودن برای مولد شدن یک پرنده بسیار مهم است.

گرچه پرندگان نر جوان شرایط ظاهری مولد بودن را از خود نشان می‌دهند اما به‌خوبی قادر به جفت‌گیری و تولید نیستند.

5- در اوایل دوره جفت‌گیری (که به‌طور تقریبی این دوره از فروردین تا مهر ماه اول می‌کشد) بی‌نطفه بودن و نامساعد بودن تقریبا موردی عادی است. چون جنس ماده 7 تا 14 روز قبل از جنس نر قابلیت تولید پیدا می‌کند.

در هر فصل تولید، نطفه‌دار بودن در اواسط تخم‌گذاری به اوج خود می‌رسد و پس از آن کاهش می‌یابد.

تعداد تخم‌های بدون نطفه که در آخرین دوره‌ی تخم‌گذاری تولید شوند بیشتر از تعدادی است که در اوایل فصل تولید شده‌اند.

٦- تغذیه برای پرندگان در حال رشد و بزرگسالان بسیار مهم است. تغذیه خوب پرنده را به حداکثر توانایی تولیدمثل می‌رساند.

کمبودهای اصلی یا فرعی در کیفیت با کمیت غذایی می‌تواند تاثیر مثبت و منفی روی تولید تخم و عوامل دیگر بگذارد.

مثلا گرسنگی برای 6 روز می‌تواند منجر به کاهش قابل توجه در مایع حاوی اسپرم شود و دلیل آن کاهش ترشح برخی هورمون‌های مربوطه در بدن است.

وقتی که سوء تغذیه به شکل حاشیه‌ای باشد شترمرغ ماده تخم‌گذاری خود را به وزن طبیعی تخم انجام می‌دهد ولی شترمرغ نر توانایی تولید میزان مناسب مایع حاوی اسپرم را ندارد تا بتواند تمام تخم‌ها را نطفه‌دار کند.

کلسیم تاثیر به‌سزایی روی ارگان‌های تولیدمثل خصوصاً در پرنده ماده دارد.

پرنده نر باید رژیمی داشته باشد که شامل ۳ تا ۶ درصد کلسیم باشد. کمبود در این موارد ممکن است باعث کم‌کاری و ناتوانی بیضه‌ها شود.

وقتی که فصل تولید تمام شد پیشنهاد می‌شود که پرنده نر جدا شود و رژیم غذایی با کلسیم کم داشته باشد. این جریان تا فصل بعدی ادامه خواهد داشت.

شترمرغ‌های نر جوان تا وقتی که علائم تولیدمثل را از خود نشان دهند و قبل از این‌که با پرنده‌های ماده جفت‌گیری کنند باید به شکل جداگانه تغذیه شوند. این مساله به ما اطمینان می‌دهد که رشد و شکل‌گیری بیضه‌ها به شکل طبیعی جریان خود را داشته است.

کمبود ویتامین A، ویتامین E و سلنیوم نیز می‌تواند منجر به بی‌نطفه بودن و نامساعد شدن شود.

۷- اطمینان از سالم بودن شترمرغ نر، امر بسیار مهمی است. واضح است که پرنده‌های ضعیف و مریض، امیدی برای تولیدمثل ندارند.

این شرایط نامطلوب در سلامتی می‌تواند ریشه در انگل‌های داخلی داشته باشد مثل نماتدها که یکی از عوامل اصلی در بی‌نطفه شدن و ناتوانایی پرندگان در تولید است.

حضور کرم‌های انگلی هم می‌تواند پرنده را ناتوان کند چرا که اشتهای پرنده کم می‌شود و در ادامه باعث کمبود مواد مغذی و مورد نیاز بدن می‌شود.

پرندگانی که در ظاهر به‌نظر سالم می‌آیند ممکن است دچار بیماری‌های مزمنی باشند که می‌تواند کارآیی آنها را در تولیدمثل کاهش دهد.

بیماری سل، آسپرژیلوس (بیماری عفونی قارچی)، کوکسیدیوز بیماری انگلی مسری در دستگاه گوارش در تمام گونه‌های این پرنده یافت می‌شود.

آسیب‌دیدگی هریک از قسمت‌های بدن مثل بال‌ها و سرو پاها می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده در تولیدمثل باشد.

همانطور که قبلا گفتیم رنگ سیاه در بال‌های پرنده نر به دلیل نبودن هورمون تولیدی در ارگان جنسی است.

یک پرنده نر بالغ با پرهای کاملاً مشکی که گاهی دارای فعالیت‌های جنسی شبیه به ماده است و از طریق کلوآک فعالیت می‌کند قادر به تولیدمثل نیست و یا ممکن است دچار نبود کارآیی دستگاه جنسی (شامل بیضه یا تخم‌راه) شود.

عوامل آناتومی هم می‌تواند در بی‌نطفه بودن تاثیر بگذارد مثلا انحراف در دستگاه تناسلی نر که در این صورت جفت‌گیری میسر نیست.

پایین افتادگی یا جابه‌جایی در دستگاه تولیدمثل به‌ندرت در فصل جفت‌گیری دیده می‌شود و یا در شرایط نامساعد هوایی، اما اگر این مساله ادامه پیدا کند ممکن است منجر به آسیب‌دیدگی آلت تناسلی شود.

۸- عوامل محیطی نقش تاثیرگذاری در میزان باروری شترمرغ دارند. اکثر پرندگان با تغییر طول روشنایی روز برای شروع جفت‌گیری تحریک می‌شوند. این مطلب در مورد شترمرغ هم صادق است.

با افزایش طول روز، متابولیسم پرنده (در جنس ماده ونر) تغییر می‌کند و شرایط مناسب برای تولید تخم و اسپرم ایجاد می‌شود برنامه‌ریزی‌های مناسب و دمای بسیار بالا یا پایین و بارش باران نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.

این تاثیر ممکن است غیرمستقیم باشد یعنی میزان اشتهای پرنده را کم کند و یا مستقیماً تعداد جفت‌گیری را کم کند.

عوامل دیگری مثل وجود خطوط فشار قوی و یا پرندگان و حیوانات شکارچی و تجهیزات مزرعه، ممکن است در رفتار جفت‌گیری پرندگان خلل ایجاد کند.

ازدحام بیش‌از حد، تاثیر منفی خواهد گذاشت چون فضای کافی و مناسب برای جفت‌گیری وجود ندارد.

نتیجه‌گیری

مواردی که به آن اشاره شد نشان می‌دهد که استفاده از شترمرغ نر برای باروری مشکلاتی را در پیش دارد که خوشبختانه با استفاده از تلقیح مصنوعی می‌توان این مشکلات را به حداقل رساند چراکه در روش تلقیح مصنوعی با استفاده از اسپرم شترمرغ نر مطلوب، بحث ناسازگاری و پذیرفته نشدن توسط جنس مخالف، اهمیتی نخواهد داشت.

همچنین دیگر نیازی به افزایش دادن محوطه برای نگهداری تعداد بیشتر جنس نر نیست.

با استفاده از این روش کارآمد می‌توان با داشتن تعداد محدودی شترمرغ نر، تعداد زیادی از جنس ماده را بارور ساخت.

یکی دیگر از مواردی که به آن پرداخته شد عدم وجود تخم نطفه‌دار در اوایل و اواخر دوره جفت‌گیری است، با کمی تامل می‌توان به این امر پی برد که با استفاده از اسپرم جنس نر می‌توان در این دوره‌های زمانی هم، تخم‌های نطفه‌دار تولید کرد و باروری را به شدت افزایش داد.

طبق گفته پرورش‌دهندگان محترم شترمرغ در اصفهان نسبت نر به ماده 1:3 است و هر دو روز یک‌بار، تخم‌گذاری می‌کنند که به‌طور تقریبی ۷۰٪ تخم‌ها بارور هستند.

با استفاده از روش تلقیح مصنوعی می‌توان تعداد تخم‌های بارور را افزایش داد.

همچنین، می‌توان با تامین سلامت و بهبود تغذیه، تعداد شترمرغ‌های نر بارور را افزایش داد.

در این روش نیازی به چکاپ سلامتی تعداد زیادی جنس نر نیست. همچنین با توجه به این مورد که ازدحام بیش‌از حد تاثیر منفی خواهد گذاشت و چون فضای کافی و مناسب بای جفت‌گیری وجود ندارد، با استفاده از این روش می‌توان در فضای محدودتری نهایت میزان باروری را داشت.

بخش دیگر این مقاله:
پرورش شترمرغ و تلقیح مصنوعی