به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ علاوه بر واکسیناسیون صحیح، راه‌های مدیریتی دیگری برای پیشگیری از کوکسیدیوز نیز وجود دارد، که آگاهی از آنها پرورش‌دهنده‌ی طیور را از متحمل شدن خسارات زیان‌بار این بیماری دور می‌کند.
1- رعایت نظافت و ازبین بردن شرایط مناسب رشد اووسیت‌ها وجلوگیری از آلودگی پرنده‌ها به اووسیت:
جهت این کار باید مدفوع پرندگان را روزانه تمیز کرد و یا این که پرندگان را در قفس نگه داشت ودر تمیزی لانه‌ها و خشک کردن کف لانه‌ها همت گماشت، تا درنتیجه رطوبت و فضای مناسب برای رشد ونمو اووسیت‌ها فراهم نگردد. هم چنین باید پرواز آزاد پرندگان را محدود کرد.
2- کوکسیدیا بدون هیچ نشانه بیماری در پرندگان بالغ وجود دارد و هنگامی‌که مقاومت پرندگان بر اثر عوامل مختلف مانند بیماری‌های دیگر، کمبود مواد غذایی، حمل ونقل و عوامل دیگر تضعیف می‌گردد، این بیماری ظاهر می‌شود. به همین علت باید به پرندگان جیره غذایی متعادل، حاوی ویتامین A ،K3 و B کمپلکس داده شود.
3- اووسیت‌ها برای زنده ماندن و رشد ونمو نیازمند رطوبت و درجه حرارت مناسب هستند و در این شرایط می‌توانند تا بیش از یک سال زنده بمانند.
نور خورشید وخشکی کوکسیدیا را ازبین می‌برد همچنین استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده می‌تواند اووسیت‌ها را نیز ازبین ببرد.
درکوکسیدیوز روده‌ای کارایی روده‌ها درجذب غذا تخریب می‌شود که این امر منجر به کاهش رشد می‌شود که درموارد شدیدتر باعث توقف رشد می‌شود.
پرندگان مختلف در یک گله می‌توانند با درجات مختلف تحت تأثیر قرار گیرند که می‌تواند از کاهش یکنواختی گله (که این نشانه در اغلب موارد دیده می‌شود) تا آسیب روده‌ای با شدت زیاد که باعث مرگ شود (که این نشانه کمتر دیده می‌شود) ملاحظه شود.
درکوکسیدیوز سکومی، آسیب وارده به رگ‌های خونی در دیواره‌ی سکوم باعث خونریزی شدید می‌شود. در کوکسیدیوز سکومی، مایل هستیم ببینیم که آیا همه عوامل باعث مرگ می‌شود یا نه؟
سکوم در پدیده جذب غذا در بدن نقش دخالتی ندارد و بنابراین اثر معکوس و مضری بر توانمندی دیده نمی‌شود. در کوکسیدیوز سکومی تعداد کمی پرنده ممکن است که بمیرند ولی در کوکسیدیوز روده‌ای تقریباً همه پرنده‌ها درگله می‌توانند از نظر کارایی تحت تأثیر قرار بگیرند و اثر معکوس و مخرب کوکسیدیوز را دریافت کنند.
اگر شما به قدرکافی شجاع باشید، کوکسیدیوز سکومی را درمان نخواهید کرد چون آنهایی که درگیر هستند متأسفانه می‌میرند هرچند درمان خوب باشد.
به هرحال در کوکسیدیوز روده‌ای، صرفه اقتصادی، در درمان سریع بیماری می‌باشد.
کوکسیدیوز یک درد توانمندی است (توانمندی پرنده را کاهش می‌دهد) و از آنجایی که این انگل در تمام دنیا هست. طی چندین سال روش‌های پیشگیری و اقدامات احتیاطی زیادی انجام شده است. این امر خدمت بزرگی به دنیای طیور کرده است و البته محدودیت‌هایی هم دارد که قابل درمان است.
بعضی از آنتی‌کوکسیدیال‌های مدرن به حدی مؤثر هستند که هیچ انگلی را باقی نمی‌گذارند و باعث تحریک سیستم ایمنی نمی‌شود. این می‌تواند در مورد پرندگان با طول عمر طولانی بخصوص در تخمگذارها یا مادرها بسیار مهم باشد. چون داروهای آنتی‌کوکسیدیال در این طیور فقط در دوره‌ی قبل از تخمگذاری داده می‌شود و اگر کوکسیدیاها زنده نمانند، سیستم ایمنی پرنده تحریک نخواهد شد که یک چتر حمایتی برای جوجه‌های متولد شده باشد. از طرفی برخی از مرغداران عادت ندارند که به مرغان آنتی‌کوکسیدیوز بدهند. بنابراین منتظر می‌مانند تا مرغ‌ها اولین علایم بالینی را بروز دهند تا بعد ازآن به درمان دارویی اقدام کنند.
چنین گله‌هایی در سرتاسر عمر از ایمنی بالایی برخوردار خواهند بود و خسارت کمتری از کوکسیدیوز خواهند دید. بنابراین گله‌هایی که قرار است مدت طولانی زنده بمانند استراتژی کنترل کوکسیدیوز مطرح می‌شود که از طریق واکسن‌های کوکسیدیوزی اعمال می‌شود و جهانی شده است.
به هر حال واکسن‌های کوکسیدیوزی محدودیت‌های خاص خود را دارند و یکی از این محدودیت‌ها مصرف همزمان و تصادفی داروی آنتی‌کوکسیدیوز در جیره توام با تجویز واکسن است. این مشکلاتی را ایجاد می‌کند چون واکسن‌های رایج زنده هستند و حاوی انگل کوکسیدیا هستند و داروی آنتی‌کوکسیدیوز بر آنها اثر خواهد کرد و آنها را خواهد کشت. پس این نکته مهم است که وقتی یک واکسن کوکسیدیوز تجویز می‌شود نباید که هیچ آنتی‌کوکسیدیوزی در جیره به طور عمدی یا تصادفی استفاده شود.
واکسن‌های کوکسیدیوزی در پرندگان واجد طول عمر طولانی مانند تخمگذاری و مرغ‌های مادر رایج شده است. در مرغ‌های گوشتی با طول عمر کوتاه حمایت ایمنی با مصرف آن در 7- 5 روزگی اعمال می‌شود؟
این نکته ممکن است در ذهن خطور کند که با تجویز واکسن در جفت یا از طریق تخم در هچری می‌توان مشکل را حل کرد. ولی این امر متحمل نیست. همچنین تراکم زیاد جوجه و سالن‌های قدیمی واجد شرایط ضعیف بهداشتی باعث ایجاد و افزایش خطر کوکسیدیوز در گله‌های جوان می‌شود.
کنترل سالمونلا انتریتیدیس در جوجه‌های گوشتی جوان می‌تواند با عبور آنتی‌بادی‌ها از یک مادر واکسینه شده به بچه‌هایش اعمال شود، حال چرا این اصل نباید در جوجه‌های گوشتی و مبتلا به کوکسیدیوز اعمال شود. چنین روشی یعنی تجویز به گله‌های مادر برای حمایت و حفاظت جوجه‌های متولد شده از آنها در اسراییل مطرح و موفقیت‌آمیز بوده است و توسعه یافته است. آن در اوایل کار است ولی نتایج آزمایشات فارمی بسیار امیدبخش به نظر می‌رسد.
منفعت بزرگ این روش این است که تعداد مرغ‌های مادر کمتر از جوجه‌ها بوده و می‌توانند به طرز درست واکسینه شوند به علاوه هزینه واکسیناسیون برای هر پرنده در مادرها قابل قبول است.
مساله‌ای که باید خاطرنشان کرد این است که همه عوامل متوقف‌کننده‌ی رشد، کوکسیدیوز آب وهوایی بد با شرایط بد مدیریت اشاره کرد. این می‌تواند مضر و خطرناک باشد، چرا که هر گله ضعیف کوکسیدیوز دارد سایر عوامل که می‌توانیم آنها را درمان کنیم در این بین گم شوند.
در پایان در کوکسیدیوز همیشه همه اقدام خود را در واکسیناسیون یا داروهای آنتی‌کوکسیدیوز نگذارید. این روش‌ها باید همیشه در کنار اصلاح روش‌های مدیریتی باشد. ایجاد وقفه در بین دوره‌های تولید یک روش مناسب است (که البته در همه جای دنیا انجام نمی‌شود) چرا که این میکروارگانیسم‌ها از یک گله به گله بعدی منتقل می‌شوند. ضمناً در مکانی که به پرورش طیور می‌پردازند باید بدانید که آیا سالن در دوره ی قبل سالمونلا انتریتیدیس داشته یا نه و آیا گله در اثر سالمونلوز مرده است یا نه؟
هرچند که باید به خاطر داشت بستر مرطوب محیط مناسب برای رشد اووسیت کوکسیدیا است و باید هرجا بستر مرطوب وجود داشت سریعاً برداشته شود.
درنهایت همکاری با دکتر دامپزشک برای ارزیابی کوکسیدیوز درگله شما ضروری است و اینکه استراتژی به کار رفته کار آمد بوده است یا نه ؟
برای مطالعه بیشتر در رابطه با این بیماری کلیک کنید: بیماری کوکسیدیوز