بیماری برونشیت عفونی در طیور

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ برونشیت عفونی مزمن (infectious Bronchitis) به دنبال نوعی التهاب در مجاری هوایی بزرگ (برونش‌ها) و کوچک و اپیتلیوم آلوئول‌های ریوی ایجاد می‌شود. التهاب مربوط به برونشیت بواسطه افزایش سلول‌های التهابی اطراف برونشیول‌ها در پاسخ به محرک‌های سمی‌، میکروبی و یا التهابی ایجاد می‌شود. در واقع افزایش فعالیت مواد اکسیدان و کاهش فعالیت آنتی‌اکسیدان‌ها عامل بروز این التهاب است.

عامل بیماری برونشیت: یک نوع ویروس ازخانواده کروناویریده می‌باشد.

انتقال ویروس برونشیت عفونی: ویروس بیماری برونشیت عفونی به سرعت در میان طیور پخش می‌شود. پرندگان مستعد به بیماری اگر در اتاقی با پرندگان بیمار نگهداری شوند پس از 24 ساعت علائم بیماری را از خود بروز می‌کنند. ویروس عامل این بیماری پس از 24 ساعت در بورس، کله‌ها، ریه‌ها و نای پرندگان آلوده به این بیماری وجود دارد. اخیراً به اثبات رسیده است که ویروس واکسن IBV در ارگان‌های مختلف داخلی برای 163 روز یا بیشتر زنده باقی می‌ماند. در خلال این دوره، ویروس ممکن است بصورت دوره‌ایی در مدفوع و ترشحات بینی پخش شود.

بیشتر بدانیم:
برونشیت عفونی و تاثیر آن بر تولید و کیفیت تخم‌مرغ
بیماری برونشیت عفونی QX در طیور
پیشنهادات درمانی برونشیت عفونی در طیور

میزان شیوع و مرگ‌و میر بر اثر برونشیت: این بیماری، توانایی آلودگی تمامی پرندگان موجود در یک گله را دارد. اما میزان تلفات ناشی از بیماری متفاوت بوده و به عواملی چون:

1. حدت ویروس

2. سروتایپ ویروس

3. سن گله درگیر

4. وضعیت ایمنی گله درگی

5. کیفیت ایمنی فعال و همچنین مادری در گله درگیر

6. بیماری‌های ثانویه باکتریایی

7. استرس‌های محیطی

بستگی دارد.

اما میزان مرگ‌و میر این بیماری از ملایم تا شدید متفاوت است. بر اساس تحقیقات صورت پذیرفته، برخی از سویه‌های تنفسی و NephroPathogenic چون DE072 سبب بروز تلفاتی شدید در گله‌های تحت پرورش می‌شوند. این در حالیست که سویه‌هایی چون T استرالیایی سبب بروز تلفاتی اندک می‌شوند.

جنسیت جوجه‌ها، وضعیت گله مادر و تغذیه، از فاکتورهایی می‌باشند که در شدت بروز ضایعات کلیوی، موثر می‌باشند. میزان تلفات این بیماری در جوجه‌هایی با سن کمتر از 6 هفته بالا می‌باشد (25‌درصد یا بیشتر) در حالی‌که در جوجه‌هایی با سن بیش از 6 هفته، بطور معمول اندک است.

مقاومت ویروس برونشیت دربرابر عوامل شیمیایی و فیزیکی:

1. درحرارت 56 درجه سانتیگراد پس از 15دقیقه غیرفعال می‌شود.

2. درمحیط‌های اسیدی و قلیایی غیرفعال می‌شود.

3. اکثرضدعفونی کننده‌های موجود در داروخانه ویروس را ازبین می‌برند.

میزبانهای ویروس برونشیت عفونی: بطورطبیعی بیماری درکلیه ماکیان (مرغ وخروس) دیده می‌شود.

علائم بیماری برونشیت در طیور: علائم بیماری به دو فرم بیماری دیده می‌شود :

1- فرم تنفسی           2- فرم کلیوی

در اکثر مواقع هردو فرم بیماری همزمان دریک گله دیده می‌شود.

علائم فرم تنفسی برونشیت: شایع‌ترین و رایج‌ترین فرم از بیماری درتمام سنین می‌باشد که دارای علائمی بشرح ذیل است:

رال‌های تنفسی، نفس نفس زدن، عطسه، سرفه، ریزش ترشحات از بینی و اشک، تورم صورت، تنفس بادهان باز، کزکردگی و کاهش مصرف دان، کاهش تولید تخم‌مرغ تا50درصد و لبه‌گذاری در مرغان تخمگذار.

علائم تنفسی خفیف از قبیل عطسه، تنگی نفس و خروج آب از چشم‌ها وسوراخ‌های بینی همراه این بیماری می‌باشد. معمولاً بیماری در اواخر تابستان و اوایل پائیز شایع می‌گردد. انتشاربیماری بسیارسریع است دوره نهفته بیماری 3-1 روزاست.

درصورتی که بیماری باسایرعوامل عفونت‌زا همراه نباشد ممکن است درجوجه‌ها تا 30‌درصد تلفات ایجاد کند، بدیهی است در کمپلکس با سایر بیماری‌ها تلفات بالاتر می‌رود.

علائم در فرم کلیوی برونشیت: معمولاً درجوجه‌های جوان باسن 6-3 هفته بروز می‌کند و دراین حالت جوجه‌ها علائم ‌ازقبیل کزکردگی، بی‌اشتهائی، اسهال سفید و اوراتی و گاهی علائم تنفسی دیده می‌شود. تلفات حدوداً به ‌درصد بالغ می‌گردد.

انتقال بیماری برونشیت عفونی طیور

ویروس از طریق استنشاق یا ورم ملتحمه چشم وارد بدن می‌شود. برونشیت عفونی به عنوان یک بیماری تنفسی و به شدت مسری شناخته شده است. رایج‌ترین روش انتشار ویروس، انتقال مستقیم آن ازطریق هوا و ازطریق دستگاه تنفسی پرنده‌های یک گله به یکدیگر واز یک گله به گله‌ای دیگرمی‌باشد.

پیشگیری و کنترل بیماری برونشیت

بر دو اصل واکسیناسیون و اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای استوار می‌باشد.

واکسیناسیون : برنامه واکسیناسیون پیشنهادی جهت پیشگیری در جوجه‌های گوشتی :

درمرغان تخمگذار و مادرعلاوه بر واکسیناسیون فوق از واکسن‌های تزریقی نیز بایستی با هماهنگی دامپزشک فارم استفاده شود.

اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای زیر بایستی جهت پیشگیری ازبیماری انجام شود:

1- درطی دوره پرورش از ورود افراد متفرقه به محوطه بویژه سالن‌ها جداً جلوگیری نمائید.

2- افرادی که ضرورتاً به واحد رفت وآمد می‌نمایند درهنگام ورود ازکفش و لباس ویژه مرغداری استفاده نمایند.

3- درانتهای دورره پرورش، پس از تخلیه سالن‌ها، کلیه موارد بهداشتی شامل پاکسازی کامل سالن، محوطه، شستشو و ضدعفونی سالن و محوطه و تجهیزات مرغداری را رعایت فرمایید.

4- درکلیه ورودی‌ها حوضچه مخصوص جهت کفش‌ها و خودروها تعبیه وبطور کامل ازآن استفاده شود.

5- جهت جلوگیری ازپخش گردوغبار و پرز ازسیستم داکت وحوضچه ضدعفونی زیرآن درپشت تهویه استفاده نمائید.

6- ورود به مرغداری وسالن‌ها را به یک محل محدود نمائید

7- حتی‌المقدور درمرغداری‌های گوشتی نهاده‌ها ازمنبع مطمئن تهیه و برای یک دوره ذخیره گردد.

8- در تمام دوره پرورش رطوبت توصیه شده توسط تولیدکننده جوجه یکروزه راتامین نمائید. بدیهی است رطوبت درطول فصول تابستان وپائیز از اهمیت بیشتری برخوردار است.

9- تهویه مناسب توام بادمای مطلوب تهیه گردد. کاهش اکسیژن، افزایش گازآمونیاک وخشکی هوا و نوسانات دما بعنوان استرس محسوب شده و زمینه‌ساز بروز کلیه بیماری‌های تنفسی بویژه برونشیت می‌شود.

10- باتوجه به اینکه بروز بیماری تنفسی ازقبیل آنفلوانزا، کلی‌باسیلوز و... تشدیدکننده برونشیت هستند لذاجهت مبارزه با برونشیت، مبارزه با سایر بیماری‌های تنفسی ضروری است.

11- از خرید جوجه‌های ام ج مثبت خودداری نمایید و از واکسیناسیون گله‌های ام ج مثبت به شیوه اسپری خودداری نمائید.

12- واکسیناسیون گله مطابق با دستورالعمل‌های صادره از اداره کل دامپزشکی صورت پذیرد ولذا از برنامه‌های سلیقه‌ای جداً خودداری نمائید.

13- درصورت بروز هرگونه علائم تنفسی وتلفات غیرعادی علاوه برمشورت با دامپزشک فارم شبکه دامپزشکی محل راجهت بررسی بیماری مطلع فرمائید.

منبع: ماد طیور