به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ ویروس برونشیت واریته QX یا D388 برای اولین مرتبه در سال ۲۰۰۴ در گله‌های مرغ تخمگذار هلند شناسایی شد و پس از آن به سرعت در انگلیس، آلمان، دانمارک و دیگر کشورها گسترش یافت. این واریته از برونشیت همچنین به سویه چینی نیز معروف است. ابتلا به این واریته برونشیت در جوجه‌های نابالغ تنها موجب عوارض تنفسی مختصر می‌شود اما در مرغان تخمگذار بالغ به شدت روی عملکرد موثر بوده و موجب کاهش پیک تولید تخم‌مرغ به ۳۰ تا ۵۵ درصد می‌شود، در حالی که پرنده در ظاهر سالم به نظر می‌رسد.
طی دو دهه اخیر، این واریته در مقایسه با دیگر انواع برونشیت موجب بیشترین زیان اقتصادی به فارم‌های مادر و تخمگذار تجاری شده است. واکسیناسیون منطبق بر برنامه علمی و مناسب با آلودگی منطقه علیه برونشیت می‌تواند به شکل کارآمدی موجب کاهش خطر ابتلا به برونشیت عفونی QX شود.
تشخیص برونشیت عفونی QX
تشخیص ابتلا به برونشیت QX پیش از تولید امکان‌پذیر نیست و ابتلا به آن اغلب بسیار گذرا بوده و نشانه‌های کلینیکی کمی در زمان بروز عفونت قابل تشخیص است. تشخیص قطعی این بیماری پس از اولین علامت مهم آن یعنی عدم دستیابی به پیک تولید و انجام آزمایش میسر خواهد بود. به منظور تشخیص برونشیت QX، نمونه‌های سرمی از سالن‌های مشکوک تهیه شده و به روش اختصاصی خنثی‌سازی سرم (Serum Neutralization: SN) و روش ممانعت از هماگلوتیناسیون (Heamagglutination Inhibition: HI) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نشانه‌های کالبدگشایی مرغان تخمگذار مبتلا به برونشیت QX
این واریته از برونشیت بیشتر دستگاه تناسلی پولت‌ها را مورد هدف قرار می‌دهد و سبب عفونت آن شده که در نهایت باعث انسداد کامل دستگاه تناسلی می‌شود. مهم‌ترین مشخصه کالبدگشایی مرغان تخمگذار مبتلا به برونشیت QX، اویدوکت پلی‌کیستیک با محتویات سروزی است که حجم آن می‌تواند تا بیش از یک لیتر برسد. در این شرایط حجم بالای کیست‌ها ممکن است موجب اتساع لگن خاصره شده و پرنده ظاهر پنگوئن‌وار و شکم پاندولی پیدا کند. علائم در برخی از پرندگان به شکل آتروفی اویدوکت به همراه کیست‌های متعدد با اندازه کوچک بروز می‌یابد. غشا اویدوکت در محل تشکیل کیست شفاف و نازک می‌شود. تخمدان‌ها در مرغ تخمگذار مبتلا به این واریته از برونشیت عفونی از عملکرد و ظاهر طبیعی برخوردار هستند.
شدت علائم در زمان درگیری با ویروس برونشیت QX تحت تاثیر سن درگیری و تیتر آنتی‌بادی است و هرچه سن ابتلا کمتر و تیتر ضعیف‌تر باشد، شدت علائم بیشتر می‌شود. نرسیدن به پیک و دستیابی به حداکثر تولید ۷۰درصد، مهم‌ترین ویژگی ظاهری ابتلا به این ویروس است که البته راهکاری برای درمان آن وجود نداشته و با بهبود مدیریت و تغذیه گله صرفاً می‌توان از شدت افت تولید کم کرد. افزایش سهمیه روزانه خوراک با فرض غلط تقویت گله‌ای که به پیک نمی‌رسد، نه تنها باعث بهبود اوضاع نمی‌شود بلکه عواقبی همچون افزایش تولید تخم‌مرغ دو زرده، التهاب صفاق (Peritonitis) و ابتلا به کبد چرب را به دنبال دارد.
پیشگیری از بروز برونشیت QX
به‌نظر می‌رسد یک مرحله واکسیناسیون با استفاده از ویروس زنده ماساچوست در گله‌های تخمگذار جهت ایجاد ایمنی علیه برونشیت QX در مناطق آلوده کافی نباشد و از طرفی ایمنی مادری در کنترل این بیماری فاقد ارزش است. پیشنهاد می‌شود ضمن در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و منطقه‌ای، پس از یک مرحله واکسیناسیون گله علیه برونشیت در روز اول زندگی با استفاده از ویروس زنده تیپ ماساچوست (به عنوان مثال Nobilis IB Ma۵)، در حدود ۱۴ روزگی نیز از واکسن تیپ ۴/۹۱ استفاده شود. رعایت ایمنی زیستی و اصول بهداشتی همچون دیگر انواع ویروس‌ها در کنترل بیماری برونشیت QX ضروری است.
منبع: لوتکامین