آنفولانزای پرندگان آنفولانزای پرندگان (AI) (بخش نخست)
استانداردهای بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت جانوران (OIE) برای مبارزه با آنفولانزای طیور:
نظارت و کنترل آنفولانزای طیور در منطقه‌ای که بیماری از آنجا آغاز شده است از کارهای اصلی برای کاستن از بار ویروس در مرغ‌های آسیب‌پذیر، و انجام کارهای بایوسکیوریتی، بر پایه استانداردهای سازمان جهانی بهداشت جانوران به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه است. با انجام این استانداردها، افزون بر جلوگیری و کاستن از زیان صنعت مرغداری می‌توان از خطر انتقال این ویروس‌ها به انسان نیز جلوگیری کرد:
1- نظارت و گزارش
نخستین خط دفاعی علیه ویروس آنفولانزا، شناسایی زودهنگام بروز بیماری و واکنش سریع برای مبارزه با آن است.
این کار قویاً به سطح بالای هوشیاری، در میان دامپزشکان و صاحبان مرغداری‌ها و کیفیت بالای خدمات دامپزشکی بستگی دارد و برقرار کردن سیستم هشداردهنده دقیق، و انجام کارهای پیشگیرانه، به عنوان بخش مهمی از استراتژی پیشگیری کارآمد اهمیت بسیار دارد.
هم‌زمان با این کارها، می‌باید کوشش جدی برای آمادگی در برابر احتمال گسترش بیماری، و برنامه‌ریزی آن به عمل آید.
2- وجود ویروس آنفولانزای حاد طیور جدا از سویه آن، می‌باید مانند همه بیماری‌های واگیردار، بی‌درنگ به مقامات مسئول گزارش شود. وجود ویروس خفیف آنفولانزای طیور، زیرگونه‌های H5 و H7 نیز می‌باید به مقامات بهداشتی اطلاع داده شود.
3- تلفات غیرعادی پرندگان مهاجر نیز می‌باید از راه سیستم اطلاعات بهداشت جهانی جانوران (WAHIS)، به آگاهی OIE برسد.
4- کارهای بایوسکیوریتی پیشگیری‌کننده مناسب، باید در منطقه بروز بیماری به انجام برسند. انجام این کارها (بایوسکیوریتی دقیق و سختگیرانه + پاکیزگی خوب) می‌باید با توجه به حضور و دوام ویروس در محیط زیست، و طبیعت مسری بودن آن، برای جلوگیری از گسترش آلودگی انجام شوند:
• مرغداری‌ها را از منطقه‌ای که پرندگان مهاجر، همواره از آنجا گذر می‌کنند و یا فرود می‌آیند، دور نگه دارید.
• در محوطه مرغداری و پیرامون آن، از قرار دادن مواد غذایی، به ویژه خوراک مرغ‌ها که می‌توانند پرندگان مهاجر را به خود جلب کنند خودداری کنید.
• کنترل بسیار جدی برای جلوگیری از نزدیک شدن اتومبیل‌ها، دستگاه‌ها، و مردم، به نزدیکی سالن‌های مرغ‌ها برقرار کنید.
• کارهای جدی برای پاکیزگی و ضدعفونی کردن ساختمان‌ها، سالن‌های مرغداری، و دستگاه‌ها را انجام دهید.
• از آوردن مرغ‌هایی که وضعیت آلودگی آنها برای شما روشن نیست جلوگیری کنید.
• هرگونه بیماری یا تلفات را به مقامات مربوطه‌ای که خدمات دامپزشکی به شما می‌دهند گزارش نمایید.
• اطمینان یابید که بیرون بردن و نابود کردن مدفوع، بستر، و لاشه مرغ‌ها به درستی انجام بگیرند.
• از رفت و آمد کارگران و کارکنان به دیگر مرغداری‌ها، و تماس آنها با کارگران و کارکنان گله‌هایی که در منطقه آلوده وجود دارند جلوگیری کنید.
• واکسیناسیون گله را، هنگامی که مناسب است انجام دهید.
سیاست‌های کنترل و جبران خسارات بیماری آنفولانزای طیور
اگر به وجود عفونت آنفولانزا پی برده شود، برای مهار سریع، کنترل، و ریشه‌کن کردن بیماری، می‌باید سیاست کشتار همه مرغ‌های آلوده، و مرغ‌هایی که با آنها تماس دارند، انجام گیرد.
آنچه باید انجام شود (بنابر پیشنهاد OIE) در زیر می‌آید:
• کشتار، و نابودسازی همه مرغ‌های آلوده (به شیوه‌ای انسانی).
• دور کردن و از بین بردن لاشه‌ها و بستر آلوده، و چیزهایی که با مرغ‌ها در تماس بوده‌اند.
• نظارت، و یافتن مرغ‌هایی که بالقوه آلوده باشند و آنها که با این مرغ‌ها در تماس بوده‌اند.
• قرنطینه مطلق و کنترل نقل و انتقال مرغ‌ها، و هر پرسنل و یا دستگاهی که خطر آلوده بودن دارند.
• پاکیزه کردن و ضدعفونی کامل جاهایی از مرغداری که احتمال آلوده بودن داشته باشند.
• دست کم تا سه هفته از جوجه‌ریزی خودداری کنید.
• درصورت شیوع بیماری، معمولاً مرغداری آلوده، و مرغداری‌هایی که در فاصله نزدیک با آن قرار دارند می‌باید تعطیل شوند و بر آنها نظارت شود.
این کارها چه گله واکسینه شده یا نشده باشد می‌باید انجام داده شوند.
جبران خسارت
جبران خسارات مالی مرغداری‌ها و تولیدکنندگانی که مرغ‌های آنها داوطلبانه برای جلوگیری از گسترش بیماری آنفولانزا نابود شده‌اند می‌باید از سوی مقامات مربوطه کشوری پرداخت شود، هرچند که اینکار در کشورهای مختلف یکسان انجام نمی‌گیرد.
شوربختانه، در برخی کشورها خسارات این مرغداری‌ها جبران نمی‌شود، OIE این کشورها را به تهیه یک برنامه پرداخت خسارت‌ها تشویق می‌کند زیرا با اینکار، صاحبان مرغداری‌ها تشویق می‌شوند که بروز بیماری در گله‌شان را هرچه زودتر گزارش دهند.
آیا واکسن بزنیم؟
مهم این است که بدانیم اگر بخواهیم به ریشه‌کنی ویروس آنفولانزای طیور دست پیدا کنیم واکسیناسیون به تنهایی، برای اینکار کافی نخواهد بود.
بدون انجام سیستم نظارتی دقیق و سختگیرانه، انجام کارهای بایوسکیوریتی جدی، و کاستن از تراکم سالن‌های مرغداری، احتمال بروز بیماری در گله وجود خواهد داشت.
چرخش درازمدت ویروس در محیط مرغداری در گله‌هایی که واکسینه شده‌اند ممکن است سبب تغییر ژنتیکی و آنتی‌ژن ویروس شود. بروز این پدیده در مرغداری‌های چندین کشور دیده شده است.
واکسیناسیون را برای یک دوره کوتاه که اجرای سیاست کشتار مرغ‌ها، به سبب بومی شدن ویروس یا همه‌گیر شدن آن، و یا دشوار بودن تشخیص آن، امکان‌پذیر نیست، می‌باید انجام داد.
اگر واکسنی که با استانداردهای OIA تولید شده باشد، در دسترس باشد می‌توان آن را برای محافظت از مرغ‌های آسیب‌پذیر در برابر احتمال پدید آمدن عفونت بکار برد.
استراتژی واکسیناسیون را می‌توان به عنوان یکی از اقدامات رایج فوری، به هنگام شیوع آنفولانزای طیور انجام داد.
سازمان بهداشت جهانی دام Poultry Hub , Lunar News Letter, Lancet, OIE
منبع: نیکوتک