علل موفقیت‌آمیز نبودن واکسیناسیون در طیور (بخش نخست)
وضع تندرستی گله
عوامل عفونت‌زا، مانند کم‌خونی مرغ‌ها (CIAV)، ویروس بیماری گامبرو، ویروس بیماری مارک، ویروس REO، سالمونلا، مایکوپلاسما، و مانند اینها می‌توانند سیستم ایمنی را به درجات کم یا زیاد تغییر دهند که سبب ناکارآمدی واکسیناسیون، و یا واکنش منفی، در زمینه این بیماری‌ها می‌شوند.
آسیب‌دیدگی ایمنی در اثر داروها
مصرف مداوم داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، مانند کلرومفنیکل، فورازولیدین می‌توانند سبب ضعف رشد سیستم ایمنی را در پی داشته باشند.
مایکوتوکسین‌ها
وجود مایکوتوکسین‌ها در خوراک روی پاسخ ایمنی واکسن، اثر بسیار بدی می‌گذارد. مایکوتوکسین‌ها، با کاستن از توانایی ماکروفاژها برای محاصره کردن بیماری‌زاها، و تولید توکسین‌ها، رشد سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند.
مایکوتوکسین‌ها با تولید کورتون به وسیله غده ادرنال که سبب کاهش لنفوسیت‌ها و افزایش نوتروفیل‌ها، مرغ‌ها را در برابر ضعف ایمنی قرار می دهند.
بیشتر بدانیم:
عامل کم خونی ماکیان (CAA)
بیماری بورس عفونی یا گامبورو در جوجه‌های گوشتی
10 راهکار تغذیه‌ای جهت مبارزه علیه سالمونلا در سیستم‌های پرورش طیور
کمبود آب و استرس گرمایی
در اثر کمبود آب، مرغ‌ها دچار استرس گرمایی می‌شوند که سبب تراوش مقدار زیادی هورمون استروئیدی می‌شود. بالا بودن استروئیدها، تولید لنفوسیت‌ها و آنتی‌بادی‌ها را کاهش می‌دهد.
مرغ‌هایی که دچار کم‌آبی و استرس گرمایی می‌شوند، گرفتار ای‌کولای و دیگر بیماری‌ها می‌شوند.
استرس سرما و تراکم بالای مرغداری
اینها استرس‌های محیطی هستند، مانند استرس گرمایی که در اثر کاهش شمار لنفوسیت‌ها (که کارخانه سازنده آنتی‌بادی‌ها هستند) سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند.
تغذیه نامناسب طیور
کمبود غیرمعمولی پروتئین‌ها، که در خوراک روی سیستم ایمنی تأثیر منفی می‌گذارند و گرفتاری‌های متابولیسمی، ضعف سنتز پروتئین‌ها و ضعف سیستم ایمنی پدید می‌آورند.
وجود گاز آمونیاک در سالن مرغداری
از راه‌های ورودی، که بیماری‌زاها از آنجا به درون بدن مرغ‌ها راه می‌یابند و ایجاد عفونت می‌کنند مکانیزم‌های دفاعی برای جلوگیری از ورود پاتوژن‌ها وجود دارد. غشای مرطوب مژکدار یکی از این ابزارهای دفاعی مرغ‌ها است. این غشای مرطوب در روده، نای، بینی و برونش‌ها وجود دارد و لنفوسیت‌های حاضر در این ارگان‌ها، ایمونوگلوبولین تولید می‌کنند که به آن مکانیزم ایمنی تراوشی می‌گویند، و نگهبانی از دروازه ورودی بدن مرغ‌ها بر عهده آنها است.
اگر سطح آمونیاک سالن بالاتر از 30ppm باشد تأثیر بدی روی توانایی مرغ در تولید ایمنی موضعی می‌گذارد زیرا سلول‌های سطح غشای مرطوب مژکدار در اثر آمونیاک (که گاز محلول در آب است) به سختی آسیب می‌بینند، و ایمنی موضعی مرغ‌ها در برابر ویروس‌ها، به ویژه آنهایی که در دستگاه تنفسی به سر می‌برند، آسیب‌پذیر می‌شوند. آمونیاکی که سطح آن به 100ppm برسد همیشه با بیماری‌های تنفسی مرغ‌ها همراه است. از آنجا که آمونیاک، گاز محلول در آب است هرکس می‌تواند به آسانی حضور آن را که در تراوشات چشم حل می‌شود، احساس کند.
کیفیت بد آب مرغداری برای رقیق کردن واکسن
ضعف کیفیت آب و بالا بودن سطح نمک آن می‌تواند تأثیر واکسن را کاهش دهد.
آنتی‌بادی‌های (پادتن) مادری
بالا بودن آنتی‌بادی‌های مادری پاسخ ایمنی مرغ‌ها را از بین می‌برد، و روی انتقال اطلاعات لنفوسیت‌های B اثر منفی می‌گذارد.
گذشته از این، بالا بودن آنتی‌بادی‌های مادری علیه عوامل بیماری‌هایی مانند گامبورو در خنثی‌سازی واکسن تأثیر دارد و از تأثیر واکسن می‌کاهد، و نیز برنامه‌ریزی واکسیناسیون را دشوار می‌سازد.
در اثر بالا بودن آنتی‌بادی‌های مادری، نه تنها آنتی‌ژن‌های واکسن ازبین می‌روند، بلکه آنتی‌بادی‌های مادری نیز نابود می‌گردند و مرغ‌ها با بیماری‌زاهای محیط درگیر می‌شوند.
حضور بیماری‌زاهای تقریباً مشابه در مرغداری
با پدید آمدن بیماری‌زاهایی با تشابه نزدیک به بیماری‌های قدیمی، واکسنهای پیشین توانایی کنترل بیماری‌زاها را ندارند.
واکسن قدیمی گامبرو، پروتئین 2-vp را ندارد بنابراین، نمی‌تواند روی سویه‌های مشابه، در مرغداری، تأثیر بگذارد. واکسنهای -hot intermediate و+intermediate ، دارای پروتئین 1-vp هستند و می‌توانند به درون منطقه نفوذ کنند. به همین گونه، واکسن قدیمی IBD بر علیه مشابهان IB تأثیری ندارد.
ضعف آنتی ژنیستی واکسن
واکسنهای زنده می‌باید هم سطح، و یا بالاتر از سطح حداقل دوز ایجادکننده بیماری باشند. پس از رساندن واکسن زنده به مرغ‌ها، بدن آنها به مکانی برای تولید ویروس تبدیل می‌شود. بدن مرغ به عنوان واسطه‌ای عمل می‌کند که به واکسن اجازه پرشمارشدن می‌دهد تا جایی که پاسخ مناسب ایمنی مرغ را برانگیزد.
برای آزمایش توان واکسن، همیشه به یک آزمایشگاه مجهز مراجعه کنید.
واکسنهای کشته می‌باید به اندازه کافی آنتی‌ژن در خود داشته باشند تا بتوانند پاسخ سیستم ایمنی را برانگیزند، زیرا ویروس‌ها یا باکتریهای کشته شده نمی‌توانند درون بدن مرغ پرشمار شوند.
تداخل
واکسن زنده تنفسی مانند (ILT ،ND ،IB) را بدون این که تولیدکننده مجوز آن را داشته باشد همزمان در 3-4 روز اول استفاده نکنید، زیرا واکنش، و یا پاسخ به این واکسن‌ها ممکن است در اثر تداخل، بسیار شدید باشد. این، درباره واکسن نیوکاسل، و واکسن آنفلانزای طیور نیز صادق است.
واکسن نیوکاسل را چند روز زودتر از واکسن آنفولانزا بزنید.
بیشتر بدانیم:
چهار روش برای افزایش بهره‌وری طیور
عفونت میکروبی در مرغان تخم گذار
مرغ‌های خام آلوده به باکتریهای خطرناک هستند
ژئونتریس (Geonetres)
معنای ساده آن، تأثیر شرایط جغرافیایی روی ژنتیک جمعیت منطقه است. شرایط جغرافیایی می‌تواند روی پاسخ ایمنی مرغ‌ها به واکسن اثر بگذارد، و ممکن است سبب ناموفق بودن واکسن شود.
واکنش‌های واکسن
واکنش منفی به واکسن به سود مرغ‌ها نیست و باید تا آنجا که می‌شود از آن، پیشگیری کرد. چندین عامل می‌توانند به شدت واکنش کمک کنند. اینها به قرار زیر هستند:
• کیفیت جوجه‌ها
• سطح آنتی‌بادی‌های مادری
• دوز واکسنی که استفاده شده است
• راه رساندن واکسن به مرغ‌ها
• زمان واکسیناسیون
• ایمنی سرکوب شده
• پاکیزگی سالن
• پایان تأثیرگذاری واکسن
• کیفیت آب، هوا، و بستر
• تیتر یک واکسن تنفسی معمولی در مرغ‌های گوشتی 4 روز پس از واکسیناسیون آشکار می‌شود، و تا پیرامون 5 روز پس از آن ادامه دارد. معمولاً گرد و غبار و گاز آمونیاک سبب شدت واکنش منفی نسبت به واکسن می‌شود، و حتی ممکن است در فاصله دو واکسیناسیون هم کاملاً برطرف نشود.
واکنش به واکسن اگر در سالن چرخان شود معمولاً قبل از آنچه که انتظار می‌رود شدیدتر و یا طولانیتر می‌شود.
• باکتری‌ها و قارچ‌هایی که چند ساعت پس از هچ منتقل می شوند، و یا در کیسه زرده وجود دارند می‌توانند واکسیناسیون را پیچیده کنند و سبب آلودگی محیط شوند. مرغ‌ها در چنین شرایطی مدت طولانیتر، و حتی تا پایان دوره رشد هنوز هم به واکسن واکنش نشان می‌دهند.
از هزینه مالی و دردسرهای واکسیناسیون می‌باید نتیجه مثبت (اثرگذاری مثبت واکسن روی تقویت سیستم ایمنی- بالا بودن تیتر آنتی‌بادی) به دست آید.
تأثیر «پروتکسین» در این زمینه را یک بار آزمایش کنید.
از یک روز مانده به واکسیناسیون تا سه روز «پروتکسین» را با دوز 250 گرم برای هر 10هزار جوجه به آب نوشیدنی گله در نخستین ساعت روز اضافه کنید.
منبع: نیکوتک