به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با نزدیک شدن به فصل تابستان، مرغداران با یکی از مهم‌ترین چالش‌های پرورش طیور مواجه می‌شوند: استرس گرمایی. افزایش دمای محیط، به‌ویژه در مناطق گرمسیر، می‌تواند باعث کاهش رشد، افت تولید، کاهش مصرف خوراک، تلفات و افزایش حساسیت طیور به بیماری‌ها شود. اما خوشبختانه با اجرای اقدامات پیشگیرانه در فصل بهار، می‌توان از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کرد. در این مقاله، مهم‌ترین راهکارهای آماده‌سازی سالن‌های مرغداری برای تابستان را مرور می‌کنیم.
اهمیت آماده‌سازی سالن مرغداری برای فصل گرم
پرندگان برخلاف پستانداران، توانایی محدودی در دفع گرما دارند. آن‌ها به‌جای عرق کردن، از طریق تنفس سریع (panting) گرما را دفع می‌کنند که این فرآیند می‌تواند باعث از دست رفتن آب و الکترولیت‌ها و نهایتاً مرگ شود. بنابراین، آماده‌سازی سالن‌ها قبل از شروع گرمای شدید یک الزام مدیریتی و اقتصادی است.
۱. سرویس و بهینه‌سازی سیستم تهویه سالن
بررسی عملکرد فن‌ها و هواکش‌ها
در بهار باید عملکرد تمامی تجهیزات تهویه شامل:
- فن‌های تخلیه
- فن‌های ورودی
- پدهای خنک‌کننده سلولزی (Cooling Pad)
به‌دقت بررسی و سرویس شوند. تمیز بودن پره‌ها، سلامت یاتاقان‌ها، عدم وجود تسمه‌های پوسیده و تست آمپراژ موتور، از جمله موارد حیاتی است.
شست‌وشوی پدهای سلولزی
رسوب، گردوغبار و جلبک‌ها می‌توانند عملکرد پدهای سلولزی را مختل کنند. توصیه می‌شود در بهار پدها:
- با فشار آب شسته شوند
- در صورت پوسیدگی تعویض شوند
- مسیر آب و پمپ‌ها کنترل شوند
۲. عایق‌کاری اصولی سقف و دیوارها
اهمیت عایق‌بندی در کاهش نفوذ گرما
یکی از منابع اصلی ورود گرما به سالن، سقف و دیوارهاست. با عایق‌بندی مناسب می‌توان مصرف انرژی را کاهش و دما را در محدوده مناسب پرورش نگه داشت. بهترین متریال‌ها عبارتند از:
- ساندویچ‌پنل با فوم پلی‌یورتان
- پشم شیشه یا پشم سنگ با روکش آلومینیومی
- فوم‌های تزریقی سبک
۳. تمیزکاری عمیق و ضدعفونی کامل سالن
در بهار، با کاهش فشار تولید، فرصت مناسبی برای واحدهای بین دوره‌ای فراهم می‌شود. در این زمان باید:
- فن‌ها، کانال‌های هوا و هواکش‌ها به‌طور کامل تمیز شوند
- کف، دیوار، سقف و تجهیزات شسته و ضدعفونی شوند
- جمع‌آوری گرد و عبار از تمام تجهیزات الکتریکی انجام شود
این کار نه تنها به کنترل دما کمک می‌کند، بلکه بار میکروبی محیط را نیز کاهش می‌دهد.
۴. بررسی و کالیبراسیون سنسورها و سیستم‌های مانیتورینگ
در سالن‌های مدرن که از سیستم‌های اتوماسیون بهره می‌برند، اطمینان از دقت سنسورها نقش مهمی در کنترل محیط دارد. در فصل بهار باید:
- دماسنج‌ها، رطوبت‌سنج‌ها، سنسور CO₂ و آمونیاک کالیبره شوند
- آلارم دمای بالا تست شود
- باتری‌های پشتیبان در کنترلرها بررسی شوند
۵. اصلاح برنامه تغذیه و آب‌رسانی
در تابستان، کاهش مصرف خوراک و آب یکی از مشکلات شایع است. به همین دلیل باید:
افزودن مکمل‌ها به جیره
- الکترولیت‌ها برای حفظ تعادل اسیدی-بازی
- ویتامین C به‌عنوان آنتی‌اکسیدان
- بی‌کربنات سدیم برای کنترل افت مصرف آب
بررسی سیستم آب‌رسانی
- دبی آب مناسب (حداقل ۲۵ میلی‌لیتر در دقیقه به ازای هر پرنده در گرمای شدید)
- اطمینان از عدم نشتی و گرفتگی نیپل‌ه
- در دسترس بودن آب خنک در ساعات گرم روز
۶. پیش‌بینی شرایط اضطراری و تهیه تجهیزات پشتیبان
قطع برق یا خرابی فن‌ها در روزهای گرم می‌تواند به فاجعه منجر شود. بنابراین:
- ژنراتورها باید تست و در مدار آماده‌باش باشند
- سوخت ذخیره کافی برای چند روز تأمین شود
- قطعات یدکی (موتور، تسمه، فیوز) در انبار موجود باشد
۷. آموزش نیروی انسانی و به‌روزرسانی پروتکل‌ها
پرسنل مرغداری باید در زمینه:
- شناسایی علائم استرس گرمایی (له‌له زدن، تجمع کنار آبخوری، کاهش اشتها)
- اقدامات سریع در زمان بحران
- نحوه بررسی روزانه سیستم سرمایش
آموزش ببینند. همچنین پروتکل‌های کنترلی به‌صورت مکتوب بازنگری و ابلاغ شود.
نتیجه‌گیری
آماده‌سازی سالن مرغداری برای تابستان، یک فرآیند پیشگیرانه و ضروری است که باید از اوایل بهار آغاز شود. با اجرای صحیح این اقدامات، نه تنها خسارت ناشی از استرس گرمایی جلوگیری می‌شود، بلکه راندمان گله و بهره‌وری اقتصادی نیز حفظ خواهد شد.