به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ کبوتر درخانواده بزرگ پرندگان پروازی قراردارد. بسیاری آب ودانه دادن یه کبوتر را مستحب و کبوتر را مظهر خوبی و پاکی می‌دانند.
تشخیص کبوتر نرو ماده
کبوتر نر در دوران بلوغ آوازی ازخود سرمی‌دهد همان بق‌بقوی معروف کبوتر ماده هم در بعضی از اوقات این آواز را سرمی‌دهد ولی به زیبایی و واضحی کبوتر نر نیست و به سادگی می‌توان از روی صدا آنها را تشخیص داد همچنین روی نوک کبوتر نر باد بیشتری نسبت به پرنده ماده از همان نژاد دارد. معمولاً کبوتران نر هیکل درشت‌تری از کبوتران ماده دارند چون 1یا 2روز زودتر به‌دنیا آمده‌اند ولی این همیشه صدق نمی‌کند چون شرایط تغذیه وآب و هوایی ونژاد در این امر تاثیر مستقیم دارد.
همچنین اگر کمی در کبوتربازی و جوجه‌کشی از آنها باتجربه شوید می‌توانید از جناغ آنها جنسیت آنها را بشناسید. یعنی پرنده ماده جناغی باز‌تر از پرنده نر دارد مخصوصاً که ماده قبل‌ها تخم گذاشته باشد. درضمن اینکه بعضی‌ها می‌گویند "پرنده رو اگه از نوک بگیری بال وپر زد نر واگر نزد ماده است" حرفی بیهوده و بال پر زدن پرنده به آن هیچ ربطی ندارد بلکه به توانایی جسمانی پرنده مربوط میشود، پس به موارد بالا برای تشخیص کبوتر نر وماده دقت کنید. (تشخیص کبوتر نر و ماده را در دوران جوجگی فقط می‌توان براساس زودتر باز شدن تخم‌ها حدس زد که تخم اولی نر و تخم دومی ماده ولی ممکن است در معدود مواقعی این امر صدق نکند و درکل این تشخیص در زمان جوجگی کاریست دشوار.)
بلوغ کبوتر نر وماده
جوجه‌ها که پس از 18تا 21 روز از تخم درمی‌آیند حدود 3تا 4هفته طول می‌کشد تا دانه‌خور شوند و بتوانند خود دانه را به تنهایی بخورند. حتی پس از 4هفتگی صداهایی از خود درمی‌آورند که به زیق‌زیق شبیه است ولی تقریباً آنها بعد 3ماه دیگر کاملاً بالغ شده و آماده شروع رابطه جنسی می‌شوند. (آنها می‌توانند در کمتر از سه ماه هم بالغ شوند که نشانه‌هایی دارد که ادامه به این نشانه‌ها می‌پردازیم)
بیشتر بدانیم:
جلد کردن کبوترها
معرفی چند گونه کبوتر در ایران
تولک رفتن و پرریزی کبوتر
جفت‌گیری کبوتر نر ماده
برای اینکه دو کبوتر را باهم جفت کنید، می‌توانید آنها را در زیر یک جعبه چوبی انگور یا یک محفظه کوچک در ابعاد40 در40 سانتی‌متربگذارید تا بیشتر و راحت‌تر به هم نزدیک باشند این کار را وقتی انجام دهید که غیر از این یک جفت کبوترهای دیگری هم دارید وگرنه لزومی به این کار نیست ومی‌توانید هر دوتای آنها را در لانه باهم تنها بگذارید تا باهم جفت شوند.
اگر دوکبوتر نر ماده را 2 یا 3روز، روزی 5 تا 4 ساعت باهم تنها بگذارید، باید باهم جفت خورده باشند سپس آنها را در یک محیط باز مثل حیاط خانه رها کنید وخود از دور آنها را زیر نظر بگیرید و مواظب باشید که گربه شکارشان نکند، درضمن اگر بال‌هایشان باز هست یا اصطلاحاً (تخت هستند) حتما بال‌ها را با نخ ببندید یا بعد از 2شاه‌پر اول قیچی کنید که فرار نکنند، همچنین می‌توانید پرها را بعد از شاه‌پر دومی بکشید تا بعداً دوباره رشد کند.
حال وقتی در محیط بازی مثل حیاط منزل رهایشان کردید، باید باهم جفت‌گیری کنند. آنها ابتدا نوک‌گیری میکنند یعنی نوک یک دیگر را می‌گیرند. در کبوترهایی که پرهایشان باز است ممکن هست بعداز جفت‌گیری پرنده نر هیجان‌زده شده و به پرواز دربیاد. اگر در روز 2 یا 3بار این مراحل را انجام دهید، هربار باهم جفت‌گیری میکنند که این برای تخم‌گذاری خیلی مفید است.
حال اگر در همان روزهای اول پرنده نر ویا پرنده ماده تمایلی برای جفت شدن نداشتند می‌توانید برای آن جفت یه ظرف کوچک به‌اندازه یک نعلبکی را پر از دانه‌های شاه‌دانه خام کرده تا پرنده از آنها بخورد. بعد 2تا 3روز هردوی آنها تشنه رابطه جنسی باهم یا اصطلاحاً مست می‌شوند. (تذکر: این دانه را فقط 2 یا 3روز به کبوتر بدهید زیرا خیلی چرب بوده و برای کبد کبوتر مضر است وهمچنین دهان آنها را زخم می‌کند)
تولیدمثل و تکثیر (جوجه‌کشی)
از بعد از اولین جفت‌گیری باید لانه‌ای را برای آنها در آغل درنظر بگیرید لانه آنها می‌تواند همان جعبه انگور یا یه لانه‌ای 40در40 سانتی‌متر باشد تا پدر و مادر همراه با دوجوجه دیگه درآن قرار گرفته و به آسانی رفت و آمد کنند. 10 یا 15روز بعداز اولین جفت‌گیری کبوتر احتمال تخم‌گذاری دارد یکی از نشانه‌های آن، این است که اگر در حیاط یا در آغل نگهداری کبوتر، کمی خورده چوب بریزید کبوتر نر وماده فرآیند لانه‌سازی را آغاز می‌کند، وهمچنین ما می‌توانیم کمی کاه یا خورده چوب مثل برگ‌های سوزنی کاج را در داخل لانه آنها بگذاریم (درضمن لانه می‌تواند یک تشت و کاسه متوسط به شعاع 15سانتی‌متر باشد و الزامی ندارد که جعبه باشد و می‌توانید به فراخور فضای در دسترس هریک از لانه‌ها را انتخاب کنید) همچنین می‌توانید گل شور (گل مخلوط با نمک) برای پرنده بگذارید تا کلسیم کبوتر تامین شود وتخم در بدن او سفت شود (طرز تهیه گل شور را در ادامه مطلب مطالعه خواهید کرد). پرنده ماده 2تخم در فاصله 1 تا 2 روز ازهم می‌گذارد و روی آنها بین 18 تا 21روز می‌خوابد تا تبدیل به جوجه شوند.
تغذیه از روز اول جوجه کبوترهای از تخم درآمده
باید به کبوتر در روزهای اول باز شدن تخم‌ها ارزن یا نون خشک کوبیده شده داد چون دهان کبوتر کوچک است و اگر این کارا کنید بهتر است هرچند که باگندم هم میشود ولی فشار زیادی به کبوتر و جوجه‌اش می‌آید. تا 5روز اول این تغذیه را ادامه دهید بعد از 5روز به نسبت 1 به 2 گندم با ارزن مخلوط کنید و در اختیار پدر و مادر بگذارید تا به جوجه‌ها بدهند. در روز10 فقط به آنها گندم و اگر می‌خواهید آینده جوجه‌هایی درشت داشته باشد همراه با گندم در روز دهم قره‌ماش. ذرت خورد شده. دانه پارس (دانه مخصوص مرغ مینا) در اختیار پدر و مادر قرار بدهید تا به جوجه‌ها بخورانند. همچنین می‌توانید از مولتی ویتامین مخصوص پرندگان در آب آنها استفاده کنید، که مفید است همچنین گل شور هم برای آنها بگذارید تا برای تخم‌های آینده‌ای که می‌خواهند بگذارند کلسیم آنها تامین شود.
مستقل شدن جوجه‌ها از پدر ومادر
بعد از این که جوجه‌ها را درحال دانه خوردن دیدید آنها را از پدر مادر جدا کنید زیرا آنها دیگر جوجه‌ها را به چشم فرزندی نگاه نمی‌کنند بلکه به چشم یک رقیب عشقی نگاه میکنند و ممکن است اگر باهم باشند به هم آسیب بزنند.
آماده شدن جوجه کبوترها برای جفت‌گیری
آنها پس از 3 تا 4 ماه به بلوغ کامل می‌رسند پس از سپری شدن این مدت به آنها شاه‌دانه بدهید تا به شور آمده یا اصطلاحاً مست شوند. (تذکر: هیچ‌گاه خواهر و برادر را باهم جفت نکنید که نطفه آنها ناقص یا ضعیف میشود) همچنین حالا می‌توانید برای کبوترهای جوان خود نر وماده انتخاب کنید.
طرز ساخت گل شور
اندازه 2مشت خاک را ابتدا الک کنید تا خاک نرم بدست آورید. بعد به آن 2مشت نمک اضافه کنید مقدار نمک و خاک حدوداً باید برابر باشد، به آن مقداری آب اضافه کنید که مانند گل سفت شود وقتی که گل هنوز خیس است روی آن کمی ارزن بریزید تا کبوتران به نوک زدن به آن تشویق شوند.
بیماری‌های کبوتر
کبوترها را باید در جوجگی واکسن بزنید مخصوصاً اگر گران‌قیمت هستند. زیرا ممکن است در آینده دچار بیماری‌هایی مانند نیوکاسل یا اصطلاحاً کله گیجا، چشم درد (عفونت چشمی)، شکستگی‌های متعدد و... شوند.
خطرات تهدیدکننده کبوتر
خطراتی که کبوتران را تهدید میکنند به دودسته آسمانی و زمینی تقسیم می‌شوند
آسمانی مانند: واش (نوعی کبوتر شکاری که کبوتران را تعقیب و زخمی میکنند، پرنده‌ای شبیه به آن نیز هست در ابعاد کوچک‌تر که دنبال گنجشک‌ها می‌کند و نام آنها گنجشک‌گیر (جقول گیر) است. همچنین قرقی و شاهین و عقاب‌های کوچک نیز اگر آنهارا ببینند شکارشان خواهند کرد.
خطرات زمینی: که اصلی‌ترین آنها گربه است که واقعاً خیلی علاقه به خوردن کبوتر دارد. درضمن اگر یک‌بار کبوتر شمارا بخورد همیشه سری به آن خانه می‌زند تا شکاری نصیبش شود، بنابراین خیلی دقت کنید.
نویسنده: احمد نظری kaboter12life.blogfa