به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ اکثر رودخانه‌های سواحل ایرانی دریای خزر در گذشته مورد استفاده تکثیر طبیعی ماهی سفید بوده ولی در حال حاضر بدلایل مختلف بیشتر رودخانه‌های چلوند، لمیر، شفارود، شلمان‌رود، سفیدرود، خشک‌رود، شیرود و بابلسر از محل‌های اصلی مهاجرت بهاره و تکثیر مصنوعی ماهی سفید در سواحل ایرانی دریای خزر محسوب می‌شوند. به غیر از رودخانه‌های سواحل ایرانی دریای خزر، رودخانه‌های اترک، سامور و کورا واقع در منطقه قفقاز نیز محل‌های تکثیر ماهی سفید خارج از سواحل ایرانی دریای خزر بوده که بدلایل آلودگی سواحل، صید بی‌رویه مولدین و عدم تکثیر مصنوعی و بازسازی ذخایر از طریق رهاسازی بچه ماهی سفید در این مناطق، میزان مهاجرت تخم‌ریزی به این مناطق بشدت کم شده و در حد بسیار ناچیز است.
ماهی سفید پس از تخم‌ریزی و بازگشت به دریا در تمام طول مدت باقی‌مانده بهار و تابستان در سواحل کم‌عمق دریای خزر که غنی از تولیدات جانوران کف‌زی است به تغذیه و رشد می‌پردازد. در اواخر تابستان به علت گرمای بسیار زیاد آب تا عمق ۳۰ متری که ایزوترمی گرم در لایه اپی‌لیمنیون بوجود می‌آید، ماهیان سفید سواحل کم عمق را ترک کرده و در نقاط عمیق‌تر و در لایه ترموکلاین بسر می‌برند و مجدداً به هنگام چرخش دمایی پائیزه، ماهی سفید جهت تغذیه به قسمت‌های کم عمق سواحل با عمق کمتر از ۲۰ متر بر می‌گردد.
در فصل پائیز مشاهده شده که ماهی سفید مهاجرت‌هایی را به صورت گله‌ای در امتداد ساحل از طرف غرب به شرق و یا بالعکس انجام می‌دهد. این مهاجرت‌ها به شرایط جوی و جریان‌های دریایی ناشی از باد بستگی کامل دارد. در اواخر پائیز و آغاز زمستان با سرد شدن آب در لایه سطحی و لایه‌بندی حرارتی دریا ماهی سفید رفته رفته سواحل کم عمق ساحلی دریا را ترک نموده و به مناطق عمیق‌تر دریا رهسپار می‌شود، بطوری‌که در آغاز فصل زمستان بخصوص در روزهای اول دی ماه لغایت ده بهمن ماه ماهی سفید را به ندرت می‌توان در نقاط کم عمق ساحلی مشاهده نمود. ماهی سفید زمستان را در نقاط عمیق نزدیک به بستر دریا با کمترین تحرک و جابجایی سپری نموده و در این هنگام از تغذیه کمی برخوردار است. عمقی را که ماهی سفید در آن زمستان را طی می‌کند در پاره‌ای از موارد به بیشتر از ۱۰۰ متر هم می‌رسد. ماهی سفید از اواسط بهمن لغایت اوایل اسفند در صورت مساعد بودن شرایط جوی مجدداً جهت تغذیه و ذخیره نمودن چربی و آمادگی ورود به رودخانه‌ها و تالاب به سمت مناطق ساحلی حرکت می‌نماید.
این ماهی از اواسط اسفند لغایت اواسط اردیبهشت بسته به دمای آب، جریان‌های دریایی و شرایط اکولوزییکی وارد رودخانه‌ها و تالاب انزلی برای تخم‌ریزی طبیعی می‌گردد. مهمترین رودخانه‌های مهاجرت ماهی سفید در محدوده استان گیلان عبارتند از: سفیدرود، شلمان‌رود، خشک‌رود، چلوند، چوبار، طیر، حویق، کرکانرود، پلورود، تکی، کلفارود، ناورود، دیناچال، شفارود و تیمیر
● دستگاه گوارش ماهی سفید
ماهی سفید فاقد معده مشخص می‌باشد بطوری‌که دستگاه گواش ماهی سفید عبارت است از: دهان، مری، و روده دستگاه گوارش ماهی سفید از لوله گوارشی و غدد ضمیمه تشکیل شده است، لوله گوارشی از دهان شروع و به مخرج ختم می‌شود و شامل چندین قسمت بشرح زیر می‌باشد:
▪ دهان ماهی سفید قدامی، تحتانی است و فک‌ها کاملاً متحرک بوده و با جمجمه ارتباط جانبه‌ای دارد.
▪ حفره دهانی: محفظه‌ایست که از ابتدای دهان شروع و به آخرین قوس آبشش ختم می‌شود.
▪ دندان: دندان‌ها در ماهی سفید حلقی می‌باشد و دندان‌های حلقی ماهی سفید یک ردیفه و به شکل (۵-۵) یا (۶-۵) و بطور بصورت (۶-۷)و (۵-۷) نیز دیده شده است.
▪ مری: لوله راست و کوتاه و قطوری است که بلافاصه از انتهای حفره دهانی شروع می‌شود.
▪ روده حلقی: پس از روده قدامی شروع می‌شود و بخش خلفی روده نازک‌تر از بخش قدامی آن است و روده ماهی سفید دارای دو انحنای کاملا مشخص است.
▪ مخرج: در جلوی اولین شعاع غیرمنشعب باله مخرجی قرار دارد که دارای دو سوراخ حفره‌ای که یکی لوله گوارش و دیگری لوله تناسلی می‌باشد.
● تغذیه ماهی سفید
تغذیه ماهی سفید در سنین مختلف متفاوت است تغذیه این ماهی در رژیم غذایی در سنین مختلف متشکل است از: جلبک‌ها (فیتو پلانگتون‌ها)، زئو پلانگتون‌ها و حشرات و لارو حشرات، صدف‌ها، نرم‌تنان، و....
نویسنده: ابراهیم حسینی