به گزارش «سرویس حیات وحش» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مرغ مگس‌خوار زنبوری (Bee Humming bird) از جمله شگفتی‌های جهان طبیعت به‌شمار می‌رود. این پرندگان که بیش از دو گرم وزن ندارند از کوچکترین و در عین حال زیباترین پرندگان دنیا هستند که به رنگ‌های زمردین و یاقوتی دیده می‌شوند و از بومیان کوبا و جنگل‌های آن به‌شمار می‌روند.
وقتی درباره زیبایی یا قدرت پرندگان صحبت می‌کنیم، شاید نخستین چیزی که به ذهن ما راه می‌یابد، تصویر یک عقاب تیزچنگال یا یک طوطی با رنگ‌های زیبا باشد؛ اما طبیعت پرندگان زیبا گسترده‌تر و حیرت‌آورتر از تصور است.
این پرنده در حدود یک پانزدهم اونس (یعنی کمتر از یک سکه ده سنتی یا حدوداً دو گرم) وزن دارد و ابعاد آشیانه آن نیز کوچک‌تر از یک سکه است.
این‌گونه از مرغ مگس‌خوار درست مانند شاهینی که به شکار کبوترها می‌رود، پشه‌ها را صید می‌کند و تخم‌هایش نیز به اندازه یک دانه قهوه هستند. به بیان دیگر، مرغ مگس‌خوار زنبوری به‌قدری کوچک است که با حشرات برای دستیابی به غذا و منابع غذایی می‌جنگد و کاری به طعمه پرندگان دیگر ندارد.
نکته جالب توجه دیگر در مورد این پرنده فعالیت بیش از اندازه آن است؛ باید به اطلاع‌تان برسانیم که مرغ مگس‌خوار زنبوری در هر ثانیه ۲۰۰ مرتبه بال می‌زند.
حال سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا این جانور تا این اندازه نسبت به موجودات هم رده خود کوچک است؟
Bo Dalsgaard بوم شناس دانشگاه کوپنهاگ می‌گوید: در تمامی جوامع موجود در جزایر کارائیب، دو یا سه مرغ مگس‌خوار را خواهید دید که به‌صورت گروهی با هم زندگی می‌کنند و معمولاً یکی از آنها کوچک‌تر و دیگری بزرگ‌تر است.
پرنده‌ای که جثه بزرگ‌تری دارد معمولاً به رنگ زمردی است که دوبرابر اندازه معمول خود رشد می‌کند (هرچند که این پرنده نیز در برابر گونه‌های «بزرگ» مرغ مگس‌خوار باز هم کوچک به حساب می‌آید).
Dalsgaard تصور می‌کند که در وهله نخست گونه زمردین این پرنده وارد کوبا شده و سپس اجداد مرغ مگس‌خوار زنبوری با ورود به این جزیره نقش گونه کوچک‌تر را بر عهده گرفته‌اند. اما گروهی که در مرحله دوم وارد این جزیره شدند برای آنکه با انواع زمردین بر سر غذا وارد رقابت نشوند، به شکلی تکامل پیدا کردند که برای دستیابی به شهد گیاهان با حشرات بجنگند.
به همین دلیل رفته‌رفته این پرنده کوچک و کوچک‌تر شد تا مبادا روزی منابع غذایی‌اش تمام شود و در نتیجه برای دستیابی به غذای مورد علاقه‌اش (شهد) بیشتر به سمت گل‌های کوچک می‌رفت در حالی که انواع زمردین به هیچ‌وجه انرژی خود را صرف این گل‌های کوچک نمی‌کردند و رقابتی هم میان آنها وجود نداشت.
جالب است بدانید که این پرنده حتی از سوی حشرات نیز با رقابت روبرو نشد چراکه سفر از روی آب برای پیدا محیط زندگی جدید برای حشرات گرده‌افشان کاری بس دشوار است.
گلو آتشین
اما مرغ مگس‌خوار تنها موجود ظریف و کوچک روی زمین نیست و این ظرافت امری بسیار رایج به‌شمار می‌رود. برای نمونه در منطققه باربادوس نوعی مار زندگی می‌کند که می‌تواند روی یک سکه ۲۵ سنتی چمبره بزند و داستان تکامل آن نیز درست شبیه به همین پرنده است.
زمانی که این مار ریسمانی نخستین بار به باربادوس رسید احتمالاً خود را درون یک منفذ کوچک جای داده و غذای اصلی‌اش هم هیچگاه به این سرزمین راه پیدا نکرده چراکه در این صورت جثه این مار قطعا بزرگ‌تر از این میزان بود و در نتیجه همچون مرغ مگس‌خوار به تدریج کوچک و کوچک‌تر شده تا بتواند با خوردن شفیره و نوزاد حشراتی مانند موریانه و مورچه خود را سیر کند.
ظرافت یا بهتر بگوییم کوتولگی پدیده‌ایست که بارها و بارها در این جزیره رخ می‌دهد اما کوچک بودن برای پرنده‌ای با این اشتها که دوست دارد بهترین غذاها را به جوجه‌هایش بدهد هزینه دارد.
به گفته Dalsgaard هزینه این کوچک بودن میزان بالای انرژی‌ایست که موجود زنده‌ای مانند این مصرف می‌کند چراکه نرخ سوخت‌و ساز و از دست دادن گرما در بدن این پرنده بسیار بالاست.
او در ادامه می‌گوید: به همین دلیل مرغ مگس‌خوار زنبوری مجبور است که با تناوب بسیار بالا غذا بخورد یا اینکه برای صرفه جویی در میزان مصرف انرژی به یک خواب عمیق برود که به آن مرگ کاذب هم گفته می‌شود.
دم چنگالی شگفت انگیز
متاسفانه مطالعات قابل توجهی روی پدیده مرگ کاذب در این پرنده صورت نگرفته، با این همه باید بگوییم که اغلب گونه‌های مرغ مگس‌خوار از چنین ترفندی برای حفظ انرژی خود بهره می‌گیرند و به همین دلیل دانشمندان تا حدودی می‌توانند به سازوکار آن در این گونه ظریف نیز پی ببرند.
با توجه به اینکه مرغ‌های مگس‌خوار زنبوری مقدار زیادی انرژی می‌سوزانند و این گونه نیز ظریف‌ترینشان است و بیش از همه آنها انرژی می‌سوزاند (اگر خاطرتان باشد پیشتر گفته بودیم که این پرنده در هر ثانیه ۲۰۰ مرتبه بال‌های خود را تکان می‌دهد)، پژوهشگران احتمال داده‌اند که استفاده آن از ترفند مرگ کاذب نیز کاملاً به شکلی آزادانه انجام می‌گیرد.
بنابراین درست مانند بیماری خواب مرغ مگس‌خوار نیز احتمالاً هر زمان که فرصتش را پیدا کند مرگ کاذب را تجربه می‌کند. آنا مارتین گنزالس بوم شناس دانشگاه برکلی در کالیفرنیا در این رابطه می‌گوید: برای نمونه در شب‌ها که این پرنده نمی‌تواند غذا بخورد لازم است کمترین میزان ممکن از انرژی خود را مصرف کنند تا دمای بدنش را حفظ نماید.
او در ادامه می‌گوید: حتی مشاهده شده که در طول باران‌های سنگین هم که امکان غذا خوردن وجود ندارد این پرنده به خوابی سنگین فرو می‌رود (لازم به یادآوری است که مرغ مگس‌خوار زنبوری در جریان باران‌های اندکی می‌تواند به شکار برود و در این حین نیز طعمه حیوانات دیگر نمی‌شود).
زمانی که فصل جفت‌گیری این پرنده فرا می‌رسد، گونه‌های نر آن رنگ سبز آبی خود را از دست می‌دهند و در مقابل یک کلاه صورتی رنگ متمایل به قرمز بر سر می‌کنند و آوازهایی زیبا سر می‌دهند و بدین‌سان گونه‌های ماده را به سمت خود جذب می‌کنند.
اما پس از آنکه گونه ماده دو تخم کوچک خود را که ابعادشان به اندازه دانه قهوه است، گذاشت به هیچ‌وجه اجازه نزدیک شدن گونه نر به آشیانه و بالاخص تخم‌ها را نمی‌دهد چراکه پرنده نر پرهای براقی دارد و می‌تواند درندگان و دشمنان را به سمت خود جذب کند.
پرنده ماده شش‌دنگ حواس خود را صرف محافظت از تخم‌هایش می‌کند. گنزالس می‌گوید: مادر به صورت مستقیم به سمت آشیانه پرواز نمی‌کند و در عوض به آرامی به آن نزدیک شده و پس از آنکه از بابت امنیت لانه و محیط پیرامونش مطمئن شد به آن وارد می‌شود.
جوجه‌ها حدوداً بعد از سه هفته از تخم بیرون می‌آیند و پرنده برای سه هفته دیگر به آنها مخلوطی از شهد و مگس می‌دهد و پس از اتمام این فرایند، جوجه‌ها بال گشوده و به سمت جهان پیرامونشان به پرواز در می‌آیند.
در مورد زیستگاه این پرنده هم باید بگوییم که برخی از نواحی این جزیره به صورت کلی زیر کشت یک نوع محصول می‌روند و این یعنی مرغ مگس‌خوار احتمالا همیشه به مواد و ابزارهای لازم برای ساختن آشیانه‌اش دسترسی ندارد. در هرصورت برنامه خاصی برای حفظ بقای این پرنده در کوبا صورت نمی‌گیرد اما از طرفی هم حیات آن به هیچ‌وجه در معرض انقراض نیست.
گلو آتشین
مرغ مگس خوار گلو شرابی
مرغ مگس خوار خط کناری
تاج بنفش
مرغ مگس خوار خرمایی
بال شمشیری بنفش
مرغ مگس خوار آنا
مرغ مگس خوار خرمایی مایل به قرمز
درخشان تاج سبز
مرغ مگس خوار گلو شرابی
مرغ مگس خوار گلو آتشین
مرغ مگس خوار خرمایی مایل به قرمز
منابع : تابناک و عصر ایران