چرا برخی گوسفندها رشد نمی کنند؟ بررسی دلایل تغذیه ای و ژنتیکی

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ گوسفندانی که رشد مطلوبی ندارند، نه تنها باعث کاهش سودآوری گله می‌شوند، بلکه ممکن است نشان‌دهنده مشکلات عمیق‌تری در مدیریت تغذیه، بهداشت و اصلاح‌نژاد باشند. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین دلایل تغذیه‌ای و ژنتیکی در عدم رشد گوسفندان می‌پردازیم.

دلایل تغذیه‌ای عدم رشد گوسفندان

رشد مناسب گوسفند به شدت به تغذیه صحیح و متعادل وابسته است. مهم‌ترین عوامل تغذیه‌ای مؤثر در عدم رشد عبارت‌اند از:

1. کمبود انرژی و پروتئین در جیره غذایی

یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد ناکافی در گوسفندان، جیره‌هایی است که از نظر انرژی و پروتئین فقیر هستند. بره‌های در حال رشد به انرژی بالا (مخصوصاً در جیره‌های پرواری) و پروتئین قابل‌هضم نیاز دارند تا بتوانند بافت عضلانی بسازند.

2. عدم تعادل مواد معدنی و ویتامین‌ها

کمبود عناصری مانند کلسیم، فسفر، مس، روی، منیزیم و ویتامین‌هایی نظیر ویتامین A، D و E می‌تواند رشد استخوانی و عضلانی را مختل کند. مسمومیت یا کمبود برخی مواد معدنی نیز می‌تواند بر عملکرد تیروئید، ایمنی و سوخت‌وساز تأثیر بگذارد.

3. مدیریت ضعیف تغذیه‌ای در دوره‌های بحرانی

در دوران پیش از شیرگیری، پس از شیرگیری و در دوره‌های تغییر جیره، تغذیه باید با دقت بیشتری مدیریت شود. استرس ناشی از قطع شیر، تغییر خوراک یا تراکم بالای دام در آغل می‌تواند باعث کاهش اشتها و رشد گوسفند شود.

4. آلودگی خوراک به سموم قارچی (مایکوتوکسین‌ها)

مایکوتوکسین‌ها، سموم تولیدشده توسط کپک‌ها، به‌شدت بر رشد گوسفندان تأثیر منفی می‌گذارند. این سموم سیستم گوارش، کبد و ایمنی دام را مختل می‌کنند.

دلایل ژنتیکی عدم رشد در گوسفندان

علاوه بر تغذیه، عومل ژنتیکی نیز نقش اساسی در توان رشد دام دارند. این موارد عبارت‌اند از:

1. نژاد گوسفند

نژادهای مختلف گوسفند دارای پتانسیل‌های متفاوتی برای رشد هستند. برای مثال، نژادهای گوشتی مانند رومانی، دورپر، بربری و مهربان نسبت به نژادهای پشمی یا شیری رشد سریع‌تری دارند.

2. وراثت و انتخاب ژنتیکی ضعیف

در گله‌هایی که از نظر ژنتیکی انتخاب نشده‌اند، بره‌هایی با رشد پایین ممکن است بیشتر متولد شوند. تولیدمثل از دام‌های با ضریب رشد پایین یا سابقه بیماری مزمن می‌تواند باعث تثبیت ژن‌های نامطلوب شود.

3. اختلالات ژنتیکی نادر

برخی از اختلالات ژنتیکی مانند اختلالات متابولیک ارثی، کوتولگی یا بدشکلی استخوانی ممکن است باعث کاهش رشد شوند، هرچند این موارد کمتر شایع هستند.

جدول مقایسه‌ای دلایل رشد ضعیف گوسفندها

راهکارهایی برای بهبود رشد گوسفندان

- استفاده از جیره‌های متعادل و تخصصی بر اساس سن و مرحله رشد

- مکمل‌یاری دقیق با ویتامین‌ها و مواد معدنی

- انتخاب و نگهداری از دام‌های دارای ضریب رشد بالا برای اصلاح نژاد

- کنترل مداوم آلودگی‌های خوراک و جلوگیری از کپک‌زدگی

- پایش سلامت دام، دفع انگل‌ها و درمان بیماری‌های مزمن

نتیجه‌گیری

عدم رشد مطلوب در گوسفندان نتیجه‌ای از تعامل پیچیده بین عوامل تغذیه‌ای، مدیریتی و ژنتیکی است. شناخت این عوامل و مداخله به‌موقع می‌تواند به بهبود عملکرد گله و افزایش سودآوری کمک کند. سرمایه‌گذاری در اصلاح نژاد، استفاده از خوراک با کیفیت و مدیریت دقیق، کلید موفقیت در پرورش گوسفند است.