به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ یکی از چالش‌ها در پرورش آبزیان خصوصاً در آبزی‌پروری موضوع بهداشت و بیماری‌های آبزیان می‌باشد که سالانه میلیاردها تومان به دلیل بروز بیماری‌ها به پرورش‌دهندگان خسارت وارد می‌کند.
باتوجه به گسترش فعالیت‌های آبزی‌پروری سال به سال بر تعداد بیماری‌های جدید نیز افزوده شده بطوری‌که در میگوهای پرورشی در حال حاضر بیش از 20 بیماری ویروسی، 4 بیماری باکتریایی، 3 بیماری قارچی و تعدادی نیز بیماری‌های انگلی گزارش شده‌اند که می‌توانند آسیب‌های جدی بر تولید میگو وارد کنند.
از بین آنها می‌توان به بیماری ویروسی لکه سفید میگو، بیماری باکتریایی مرگ زودرس میگو، بیماری ویروسی سر زرد، بیماری ویروسی تورآ اشاره کرد.
بیماری‌ها معمولاً عامل ثانوی هستند و از نقص بهداشت تانک، تعویض غیرکافی آب، کمیت یا کیفیت غذا، و اکسیژن محلول در شرایط بد ناشی می‌شوند. تک سلولی‌ها شایع‌ترین عامل بیماری‌های لارو می‌باشند. عفونت‌های قارچی لاروها در مواردی مشاهده شده است اما غالباً در پی بهداشتی‌تر کردن غذا و کاهش تراکم لاروها رفع می‌گردد. فورمالین 200 - 250 p.p.m روزانه به مدت 30 دقیقه، عامل موثری برای درمان بیماری‌های ناشی از تک سلولی‌ها و قارچ‌هاست.
بیماری صدفی یا لکه‌های سیاه که بدیهی‌ترین بیماری‌های پست لارو و میگوهای در اندازه بازاری هستند از تهاجم باکتری‌های تجزیه‌کننده کیتین ناشی می‌شوند و در بعضی از مواقع با قارچ‌ها آلوده می‌گردند. تاری یا سفیدی بافت‌های عضلانی که غالباً به طرف دم صورت می‌گیرد، احتمال دارد که واکنشی در برابر استرس باشد.
بیشتر بدانیم:
بیماری EMS در میگو
بیماری لکه سفید (WSSD) میگو
بیماری لکه سفید
عامل ایجادکننده این بیماری یک ویروس است که در حال حاضر در اکثر جاهایی که میگو پرورش می‌دهند وجود دارد، این بیماری در سال‌های 1331 و 1334 دو استان خوزستان و بوشهر را آلوده کرد و چند سال بعد منطقه گواتر چابهار را نیز درگیر کرد. عوامل بیماری‌زای این بیماری براحتی می‌تواند بوسیله انواع سخت‌پوستان دیگر، حتی از طریق فیتوپلانکتون‌ها و لارو حشرات منتقل گردد.
از علائم بیماری ظاهر شدن لکه‌های سفید ابتدا در سر و سپس در تمام بدن میگو، کم شدن اشتهای میگو، قرمز شدن اندام‌ها و تلفات شدید در عرض یک هفته می‌باشد. شکل‌های زیر علایم ظاهری بیماری‌ها را نشان می‌دهند.
بیماری مرگ زودرس میگو
عامل ایجادکننده این بیماری یک نوع باکتری است که در طی چند سال اخیر باعث خسارات شدیدی در اکثر کشورهای آسیایی شده است بطوری‌که اثرات آن کمتر از بیماری لکه سفید میگو نمی‌باشد.
بیماری در 30 تا 30 روز بعد از ذخیره‌سازی پست لاروها در استخرهای پرورشی ایجاد می‌شود و به‌مین خاطر مرگ زودرس گفته می‌شود از دیگر علائم بیماری کندی رشد، نرم شدن پوسته خارجی بدن، تکه‌تکه شدن محتویات روده و یا خالی بودن روده از غذا، رنگ پریدگی بدن، کوچک و سفید شدن رنگ هپاتوپانکراس می‌باشد.
شکل زیر مقایسه هپاتوپانکراس سالم (راست) و بیمار سمت (چپ) را نشان می‌دهد، میگوی سمت (راست سالم) و میگوی سمت چپ (میگوی بیمار)
بیماری سر زرد میگو
یکی دیگر از بیماری‌های ویروسی بیماری سر زرد است که به دلیل زرد شدن قسمت جلویی و سر میگو به این نام نامگذاری شده است. این ویروس میگوهای 5 تا 15 گرمی را تحت تاثیر قرار می‌دهد میگوهای مبتلا به مدت 2 روز بطور بی‌رویه و بشدت غذا می‌خورند و سپس تغذیه آنها ناگهان متوقف شده و در کناره‌های استخر شنا می‌کنند. چند ساعت قبل از مرگ هپاتو پانکراس آنها متورم شده و به رنگ زرد روشن درمی‌آیند و در میگوهای مبتلا رنگ‌پریدگی کلی مشاهده می‌شود.
بعد از ظهور علائم بالینی در عرض سه روز تلفات کلی شروع می شود و پس از 3تا 9 روز 100درصد تلفات را دربرمی‌گیرد.
شکل زیر میگوهای بیمار سمت راست را در مقایسه با میگوهای سمت چپ سالم نشان می‌دهد.
بیماری تورآ در میگو
عامل ایجادکننده این بیماری یک نوع ویروس می‌باشد که میگو را در تمام مراحل پرورش مبتلا می‌کند. این بیماری می‌تواند بوسیله خود میگو و حتی انواع پرندگان و حشرات از استخری به استخر دیگر منتقل شوند.
ویروس این بیماری در عرض دو تا چهار هفته بعد از ذخیره‌سازی پست لارو باعث بیماری شده و بیشتر در زمان پوست‌اندازی میگو مشاهده می‌گردد شدت بیماری، قبل از پوست‌اندازی اتفاق می‌افتد که در این حالت ضعیف شدن میگوها، نرم شدن پوسته، خالی بودن دستگاه گوارش و انتشار رنگدانه‌های قرمز رنگ بویژه در ناحیه دم (به این لحاظ نام عمومی آن بیماری دم قرمز است) مشاهده می‌شود.
شکل زیر علائم ظاهری بیماری میگو را در ناحیه دم میگو نشان می‌دهد.
کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها
همانطور که می‌دانید بیماری‌های ویروسی روش درمانی خاصی ندارد و تنها راه جلوگیری و پیشگیری از وقوع بیماری با مدیریت صحیح پرورش می‌باشد که بایستی به نکات زیر توجه شود.
آماده سازی: خشک نمودن استخر بعد از برداشت، خارج نمودن بقایای مواد آلی، شخم زدن، آهک‌پاشی.
ذخیره‌سازی پست لارو: رعایت شاخص‌های انتخاب بچه میگو، بسته‌بندی و انتقال صحیح پست لارو، آداپتاسیون و رهاسازی متناسب با روش‌های استاندارد پست لاروها
پرورش و کیفیت آب استخر: حفظ شکوفایی مناسب فیتوپالنکتون‌ها، حفظ فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب مثل: اکسیژن محلول، pH ، شوری، نیتریت، نیترات، آمونیاک، BOD، سولفید هیدروژن
تغذیه: غذادهی بر اساس نیازهای غذایی در تمام مراحل رشد میگو، تهیه غذا از محل مناسب و باکیفیت، نگهداری غذا در مکان و دمای مناسب (جلوگیری از ترشیدگی غذایی وآلودگی باعوامل قارچی و باکتریایی)
پیشگیری بهتر از درمان بوده لذا بامدیریت صحیح پرورش از وقوع بیماری در میگوها مراقبت کنیم.
تهیه کننده: بهروز قره‌وی