به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با فرا رسیدن فصل بهار، افزایش رطوبت محیط و نوسانات دمایی، شرایط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها، تجزیه بستر و در نتیجه تولید بوی نامطبوع در سالن‌های مرغداری فراهم می‌شود. این بوها علاوه‌بر آزاردهنده بودن برای کارکنان، می‌توانند نشانگر وضعیت غیربهداشتی و عامل استرس در گله‌های طیور باشند. در این مقاله به بررسی راهکارهای طبیعی و اقتصادی برای کنترل رطوبت و بوی بد در مرغداری می‌پردازیم.
چرا کنترل رطوبت و بو در بهار اهمیت بیشتری دارد؟
- افزایش بارش و رطوبت نسبی محیط
- کاهش تبخیر طبیعی به دلیل کاهش جریان هوا
- آغاز دوره‌های جوجه‌ریزی جدید که نیاز به بستر خشک و بهداشتی دارند
- افزایش تجزیه مواد آلی بستر در دمای معتدل بهار، که عامل اصلی تولید آمونیاک است
آثار منفی بوی بد و رطوبت بالا در مرغداری
- کاهش رشد طیور و مصرف خوراک
- افزایش بیماری‌های تنفسی مانند کلی‌باچیلا، CRD و برونشیت
- آسیب به پاها، سینه و پوست پرنده (به دلیل بستر مرطوب)
- کاهش کیفیت لاشه و تخم‌مرغ
- بروز استرس و کاهش ایمنی طیور
راهکارهای طبیعی و کم‌هزینه برای کاهش رطوبت و بوی بد
۱. استفاده از بستر مناسب و خشک
- تراشه چوب خشک، پوشال یا خاک‌اره با ضخامت مناسب (۵ تا ۱۰ سانتی‌متر)
- از استفاده از بسترهای مرطوب قبلی بدون ضدعفونی پرهیز شود
- افزودن آهک هیدراته یا خاک زئولیت به بستر برای جذب رطوبت و آمونیاک
۲. بهبود تهویه طبیعی یا نیمه‌طبیعی
- باز کردن پنجره‌ها و دریچه‌های سقفی در ساعات گرم روز
- نصب فن‌های ساده و کم‌مصرف در نقاط کور تهویه
- افزایش تهویه در ساعات اولیه صبح که رطوبت تجمع می‌یابد
۳. افزودنی‌های طبیعی به بستر
- زئولیت طبیعی: جذب رطوبت و یون‌های آمونیوم
- خاک اره آهک‌زده: کاهش pH بستر و جلوگیری از رشد باکتری‌ها
- سرکه سفید (اسید استیک رقیق): محلول ضدبوی طبیعی برای اسپری در سالن (نسبت ۱ به ۵۰ با آب)
۴. استفاده از میکروارگانیسم‌های مفید (پروبیوتیک‌های محیطی)
- پاشش EM (Effective Microorganisms) روی بستر به کاهش تجزیه فسادزا و کنترل بو کمک می‌کند
- این محلول‌ها معمولاً از مخلوط باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس‌ها تشکیل شده‌اند و بوی طبیعی را جایگزین بوی بد می‌کنند.
۵. مدیریت مناسب آب‌خوری‌ها
- استفاده از آب‌خوری نیپل به جای آب‌خوری باز
- کنترل چکه آب و تجمع رطوبت زیر آب‌خوری
- بررسی روزانه برای نشتی‌ها یا گرفتگی‌ها
۶. استفاده از گیاهان معطر یا طبیعی در اطراف سالن
- کاشت گیاهانی مانند ریحان، نعناع، اکالیپتوس یا رزماری در اطراف سالن باعث کاهش بوی نامطبوع و دفع حشرات می‌شود.
اشتباهات رایج در کنترل بو و رطوبت
- استفاده بیش از حد از آهک بدون اختلاط مناسب
- نادیده گرفتن چک‌لیست‌های تهویه در هوای نیمه‌ابری بهاری
- تأخیر در تعویض یا زیر و رو کردن بستر
- مصرف بیش از حد ضدعفونی‌کننده‌های شیمیایی که منجر به تحریک مخاط طیور می‌شود
نتیجه‌گیری
با استفاده از روش‌های طبیعی و کم‌هزینه می‌توان رطوبت و بوی بد سالن‌های مرغداری را در فصل بهار کنترل کرد. این اقدامات نه تنها به حفظ سلامت گله و کاهش بیماری‌ها کمک می‌کنند، بلکه موجب افزایش رضایت کارکنان و بهبود عملکرد اقتصادی مرغداری می‌شوند. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است؛ بنابراین شروع اقدامات از روزهای ابتدایی فصل بهار حیاتی است.