به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در این مقاله بررسی میگوی پرورشی آب شور (دریایی) و ضروری‌ترین نیازمندی‌های بهداشتی و فنی در برداشت، جابجایی و نگهداری این آبزی با هدف جلوگیری از افت کیفیت و به مخاطره افتادن سلامت محصول عنوان گردیده است.
هدف مقاله
این روش کار درمورد میگوی پرورشی آب شور (دریایی) تدوین شده و در آن ضروری‌ترین نیازمندی‌های بهداشتی و فنی در برداشت، جابجایی و نگهداری این آبزی با هدف جلوگیری از افت کیفیت و به مخاطره افتادن سلامت محصول عنوان گردیده است.
میگوی پرورشی آب شور (دریایی)
میگوی پرورشی آب شور (دریایی) از سخت‌پوستان دریایی است که پس از رهاسازی لارو آن در محیط پرورش به مدت حدود ۱۲۰ روز در آن پرورش می‌یابد.
میگوی تازه
میگوی تازه صید شده‌ای که تحت هیچ تیماری قرار نگرفته و یا فقط با عمل خنک‌سازی نگهداری شده است.
سردسازی میگو
فرآیند خنک‌سازی میگو تا دمای ذوب یخ است. در حالت مطلوب دمای عمق گوشت میگو به کمتر از ۴ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
شستشو (تمیز کردن)
انتقال و شستشوی میگوها به منظور تمیز نمودن سطح خارجی بدن میگوها از گل و لای استخر (سطح بدن میگو و سطوح مورد تماس با آن).
لکه سیاه
لکه سیاه (Black spot) که با عنوان‌های دیگری چون Ice burn و ملانوزیس (Melanosis) شناخته می‌شود. تغییر رنگی است که در اثر واکنش‌های آنزیمی در سطح بدن میگو با شکل‌گیری نقطه‌های سیاه رنگ بروز می‌کند.
زمان نگهداری
مدت زمانی است که میگوی تازه همراه با یخ به‌طور سالم و قابل قبول برای مصرف انسانی باقی می‌ماند. این زمان در بهترین شرایط نگهداری کمتر از ۵ روز است.
کارخانه یا واحد فرآوری
محلی است که تمام یا قسمتی از آن که برای بسته‌بندی میگوی تازه مورد استفاده واقع شده و یا در ارتباط با آن باشد.
قرمز شدن سر میگو (Red head)
تغییر رنگی است که در اثر فعالیت‌های آنزیمی، تجزیه و هپاتوپانکراس در سر میگو دیده می‌شود.
مواد مقاوم به خوردگی
لوازم و تجهیزاتی که مواد غیرقابل نفوذ و عاری از حفره، درز و پوسته شدن بوده و مقاوم در برابر آب یا یخ و سایر مواد خورنده‌ای که در تماس با آن هستند ساخته شده باشد. سطح تجهیزات باید صاف بوده و قابلیت پایداری در مقابل تمیز کردن مجدد را دارا باشد.
میگوی کامل:
میگوی برداشت شده‌ای که سر کنی نشده باشد.
متابی سولفیت سدیم
یک نوع ماده شیمیایی است که برای جلوگیری از ایجاد نقطه‌های سیاه رنگ در بدن میگو طی فرآیند حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برداشت و جابه‌جایی میگوی پرورشی
در حفظ کیفیت میگوی پرورشی، مراحل برداشت، جابه‌جایی و نگهداری از اهمیت حیاتی برخوردار هستند، زیرا فعالیت شدید آنزیمی در بدن میگو به‌خصوص در ناحیه سر در شرایط آب و هوایی مناطق پرورش، این محصول را مستعد تغییرات سریع شیمیایی پس از صید کرده سبب می‌شود کیفیت محصول در شرایط نامساعد به‌سرعت کاهش یابد. از این رو باید اقدام‌های زیر را در نظر داشت:
فعالیت‌های پیش از برداشت میگو
برای آماده کردن میگو برای برداشت باید یک هفته پیش از برداشت فعالیت‌های زیر انجام داد :
فعالیت اول: بررسی وضعیت پوسته میگو
هفت روز مانده به زمان برداشت به‌منظور بررسی وضعیت پوسته میگو به‌طور تصادفی پس از انتخاب صد قطعه نمونه میگو و بررسی وضعیت پوسته بر اساس تعداد میگوهای دارای پوسته نرم، در صورت نیاز، ارتفاع آب را به اندازه ۳۰ درصد کاهش یافته و سپس در مدت کوتاهی باید مطمئن بود که امکان آبگیری مجدد را در مدت حداکثر ۲تا ۳ ساعت داریم) دوباره به ارتفاع اولیه رساند این کار باعث پوست‌اندازی اجباری در میگو می‌شود.
باید توجه داشت که پوسته‌ها قبل از انجام این کار باید سخت باشد. در هنگام کاهش ارتفاع آب باید هواده‌ها را خاموش کرد که میگوها شوک ناشی از عوض کردن آب را درک کنند. پوسته میگو معمولا پس از ۳ تا ۵ روز دوباره سخت خواهد شد.
فعالیت دوم:تخمین تعداد میگوهای استخر
در حین نمونه‌برداری می‌توان تعداد میگوهای استخر را تخمین زد و ضمن برآورد متوسط وزن میگوها(ABW) میزان بیومس (Biomass) استخر را برآورد نمود تا امکاناتی از قبیل یخ، متابی سولفیت سدیم، سبد و مخازن حمل و وسایل نقلیه‌ای که در فرآیند حمل و نقل میگو مورد استفاده قرار می‌گیرد را بر اساس این میزان میگو تدارک دید.
فعالیت سوم:تعویض آب استخر
پنج روز مانده به زمان برداشت باید ۱۵ درصد آب استخر را تعویض کرد و درصورت مشاهده نرمی در پوسته میگو، استفاده از جیره غذایی مناسب (مانند مخلوط گوشت صدف، گوشت خرچنگ، پودر کلسیم خوراکی، کولاژن، رنگ دانه و غیره) برای سخت شدن پوسته میگو و ایجاد رنگ مطلوب قرمز پس از پخت توصیه شده است.
فعالیت چهارم:قطع کردن تغدیه دستی میگو
۱۲ ساعت قبل از برداشت میگو تغذيه دستی میگو را قطع نموده تا محتویات روده کاملا تخلیه شده که این کار فساد میگو را پس از برداشت به تعویق خواهد انداخت.
رعایت چند نکته مهم پیش از برداشت میگو
1- در صورتی که قطع غذادهی برای مدت طولانی‌تری (بیش از ۱۲ ساعت) باشد میگوها اقدام به هم‌جنس‌خواری و یا خوردن لجن بستر می‌کنند که هر دو مورد مطلوب نخواهد بود. از طرفی میگوها انرژی لازم را برای حرکت همراه جریان آب را نخواهد داشت که این امر صید را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
۲- باتوجه به ذخیره غذایی در استخرهای ۵ هکتاری و بزرگ‌تر، درصورت قطع غذادهی بیش از ۱۲ ساعت قبل از برداشت در این نوع استخرها مشکل کمتری بروز خواهد کرد.
۳- درصورت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در طی دوره پرورش حداقل ۲۰ روز قبل از برداشت، مصرف آن قطع گردیده تا باقیمانده آن در بدن میگو به حداقل مقدار مجاز رسیده و تا برای مصرف‌کننده مشکل بهداشتی ایجاد ننماید.
۴- پوسته میگو باید سخت بوده و به‌طور منظم قبل از برداشت محصول کنترل شود. در نمونه‌های برداشته شده از استخر از هر ۱۰۰ میگوی نمونه باید تعداد میگوهای بدون پوست یا پوست انداخته، پس از محاسبه کمتر از ۵ باشد.
۵- برای اطمینان از عدم وجود بوی لجن یا جلبک در گوشت میگو باید آن را مورد ارزیابی حسی قرار داد.
روش برداشت میگو از استخر
برای برداشت میگو از استخرها روش‌های مختلفی وجود دارد که ساده‌ترین، عملی‌ترین، مقرون به‌صرفه‌ترین و متداول‌ترین آن برداشت ازطریق دریچه خروجی استخر است هرچند مطمئن‌ترین روش صید به لحاظ حفظ کیفیت میگو برداشت توسط پمپ‌های برداشت می‌باشد. مراحل برداشت ازطریق دریچه برداشت به شرح ذیل است:
- قبل از بالا آمدن در زهکش (شروع مد) باید اقدام به نصب تورى کرد. از محکم بودن توری و چسبیدن قاب آن به کف و دیواره‌ها کاملا باید مطمئن شد.
- ۵۰درصد ارتفاع آب استخر در فاصله ۲ تا ۳ ساعت مانده به مد، باید کاهش یابد. علت این نوع صید اطمینان از وجود آب در کانال آبرسان درصورت ایجاد مشکل و نیاز به آبگیری مجدد می‌باشد.
- هنگامی‌که ارتفاع آب در زهکش حدود ۳۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح استخر می‌رسد با برداشتن شناورهای بالایی خروجی و نصب توری، آب از زهکش به سمت استخر جریان می‌یابد. این ریزش آب باعث جذب میگوها به سمت خروجی می‌شود چرا که میگوها عادت دارند به سمت جریان شنا کنند.
- با کاهش ارتفاع آب در زهکش به‌واسطه جزر، به محض مساوی شدن ارتفاع آب در زهکش و استخر باید اقدام به برداشتن تمامی شاندروها تا پایین و هدایت میگوها به توری صید شود. در این هنگام ارتفاع آب در زهکش حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر (متناسب با شرایط) خواهد بود.
- کارگران مستقر در کنار تور (در زهکش) باید به‌صورت مرتب و با جمع شدن ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم میگو اقدام به انتقال میگوها به بالای دیواره کنند. این روش صید تا خروج کامل آب از استخر باید ادامه پیدا کند و در واقع با خروج آب از زهکش صید نیز به پایان می‌رسد.
نکته مهم
هنگام برداشت میگو در صورت امکان باید از بستن مجدد دریچه خروجی اجتناب شود چرا که این عمل باعث پخش میگوها و فرار آن‌ها از سمت خروجی خواهد شد در ضمن برای تسریع در خروج میگوها از استخر نصب یک منبع نوری (مثلا یک لامپ ۲۰۰ وات) می‌تواند به جذب میگوها و هدایت آن‌ها به سمت خروجی استخر کمک نماید.