به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ چنانچه اشکالی غیر از لنگیدن در راه رفتن وجود داشته باشد ممکن است که عوارض زیر در حیوان به‌وجود آمده باشد. دقت فرمایید که مطالب فقط جهت اگاهی است و دامداران هرگز بدون مشورت با دامپزشک اقدام به خودردمانی نکنند.
چنانچه اشکالی غیر از لنگیدن در راه رفتن وجود داشته باشد ممکن است که
الف: بصورت تلوتلو خوردن باشد.
ب: بصورت عدم تعادل در راه رفتن باشد.
ج: بصورت خشک راه رفتن - سختی در راه رفتن - خمیده راه رفتن باشد.
الف: چنانچه گوسفندی تلوتلو بخورد
الف 1: اگر لرزش هم داشته باشد در این‌صورت
1- با وجود تشنج و ادرار تیره رنگ یا تشنگی زیاد مسمومیت با مس است. خبر 3846 بند 1
۲- با وجود درد متناوب ناحیه بطنی و بالا بودن نسبی درجه حرارت بدن مسمومیت با سرب است. خبر 3846 بند 10
٣- باوجود افزایش تنفس و قهوه‌ای شکلاتی بودن رنگ خون مسمومیت با نیترات‌ها است.
الف 2:
۴- اگر بی‌قرارهم باشد و در بازرسی کنه باد کرده دیده شود فلجی کنه است. خبر 3851 بند ۱۲
۵- ممکن است بدنبال خورانیدن داروی ضدکپلک تتراکلرور کربن باشد. با تزریق کلسیم قابل درمان است. خبر 3850 بند ۱
6- اگر قسمت خلفی بدن سست باشد و یا اینکه پلک سوم حرکت دورانی داشته باشد احتمالا ستاریوز است. خبر 3851 بند ۶
ب: چنانچه گوسفندی در موقع راه رفتن تعادل نداشته باشد ممکن است که
ب 1: بدور خودش هم بچرخد در این‌صورت
1- اگر به کوری و اغماء هم مبتلا شود سنوروز است. خبر 3847 بند ۵
٢- اگر تب و تشنج هم داشته و زبانش از دهان خارج شده باشد هارت واتر است. خبر 3853 بند ۲
3- اگر کرآتیت و ریزش اشک هم داشته و سر را به یک‌طرف نگه دارد لیستریوز است. خبر 3844 بند 1
ب 2: لرزش هم داشته باشد در این‌صورت
۴- اگر تب و تنگی نفس هم داشته باشد توکسوپلاسموز است که روی کوتیلودون‌ها ندول‌های سفید رنگ ۲-۱ میلی‌متری دیده می‌شود. خبر 3849 بند ۲
5- اگر اغماء وفلجی هم در بعضی از عضلات داشته باشد ریدا است. خبر 3847 بند 3
۶- اگر اغماء و تشنج و گیجی هم داشته باشد مسمومیت با نیکوتین است. خبر 3847 بند 2
ب 3: سفیدی قرنیه هم داشته باشد در این‌صورت
۷- اگر چرخش هم داشته باشد لیستریوز است. خبر 3844 بند ۱
۸- اگر ریزش بینی هم داشته و گاهی هم تهییج شود کمبود ویتامین آ است. خبر 3844 بند 3
۹- اگر ریزش بینی داشته و بینائی هم مختل شده باشد و حتی به اغما بیفتد کتوز است. خبر 3847 بند ۷
ب 4: فلج هم داشته باشد در این‌صورت
۔ اگر کوری و چرخش هم داشته باشد سنوروز است. خبر 3847 بند ۵
۱۰- اگر دام کسل بوده و به اسپاسم‌هائی دچار گردد لوپینگ ایل است. خبر 3849 بند ۱
11- اگر دام بی‌قرار بوده و به خارش شدید مبتلا باشد اسکرپی است. خبر 3847 بند 4
۱۲- اگر پشمش جلای فلزی داشته و فاقد رنگدانه باشد و ریزش اشک داشته باشد کمبود مس است. خبر 3844 بند 10
ب 5:
۱۳- ادرار هم رنگی بوده و در سابقه بیماری مصرف زیاد کلم باشد که مربوط به تغذیه با کلم می‌شود.
۱۴- لاشه بعد از بازرسی زرد و طحال بزرگ شده باشد که در این‌صورت اپریترو زئونوز است. خبر 3846 بند ۸
ج: چنانچه گوسفندی خشک راه برود در این‌صورت
١- اگر قلم‌ها به داخل یا خارج خم شده باشد و دام به جویدن استخوان عادت کرده باشد راشیتیسم است علت آن کمبود فسفر، کلسیم و عدم توازن آنها و یا کمبود ویتامین د می‌باشد.
برای رفع عارضه فوق از پودر استخوان و ویتامین دی و مواد فسفردار بشکل فسفات مونوسدیک استفاده می‌کنند. عارضه فوق در دام‌های بالغ بصورت استئومالاسی و شکستگی مکرر استخوان‌ها تظاهر می‌کند و گوسفند استخوان یافته و می‌جود.
2- اگر در ماه اول زندگی اتفاق بیفتد و بره در موقع ایستادن پاها را باز و سینه را فرو ببرد و گاهی به زمین بیفتد و تشنج بگیرد بیماری عضله سفید است. در کالبدگشائی عضلات مبتلا بطور مشابه و متقارن رنگ‌پریده هستند. در این بیماری اشتها ازبین نمی‌رود.
علت آن کمبود سلنیوم و ویتامین E می‌باشد. برای پیشگیری در مناطق معین در میش آبستن سلینیوم تجویز می‌کنند. درمان با تجویز یک میلی‌گرم سلنیت سدیم زیرجلدی و یا ۲۰۰ میلی‌گرم استات آلفا توکوفرول زیرجلدی میسر است.
۳- اگر دندان قروچه داشته و از چشم و بینی آب بریزد سوء هضم حاد است. خبر 3844 بند ۷
۴- اگر به کوری مبتلا شده و ریزش بینی و بزاق داشته و فلج شود بوتولیسم است. خبر 3851 بند 11
۵- اگر سرفه کند و تب داشته باشد تولارمی است. خبر 3856 بند ۵
۶- اگر لرزش دارد و به زمین می‌افتد و اسپاسم‌های تونیک کلونیک دارد کمبود منیزیوم است. خبر 3849 بند 11
٧- اگر ورم مفصل دارد آرتریت است. خبر 3842 بند ۷
د: چنانچه گوسفندی به وضعی غیرعادی (بجز تلوتلو خوردن، عدم تعادل و یا خشک راه رفتن) راه می‌رود در این‌صورت
1- اگر غیرطبیعی راه برود و تشنج داشته و سرش را غیرطبیعی نگه دارد و لب‌هایش بلرزند بیماری ویزنا (انسفالومیلیت قابل انتقال) است. عامل بیماری ویروس است.
۲- اگر مثل خرک چوبی حرکت بکند و دست و پا خشک باشد و صدا باعث اسپاسم عضلات شود کزاز است البته علائم دیگری هم ازقبیل اتساع منخرین وریزش بزاق و یبوست و اضطراب وجود دارد و پلک سوم نیز قسمتی از کره چشم را می‌پوشاند.
عامل بیماری کلستریدیوم تتانی است که اغلب در مدفوع اسب و گاها بعضی حیوانات دیگر وجود دارد و از راه زخم وارد بافت زخمی‌شده و با ترشح ۲ نوع زهرابه یکی تتانو اسپاسمین و دیگری تتانو لیزین باعث ایجاد بیماری می‌شود.
انسان هم به کزاز مبتلا می‌شود. انتقال بیماری متعاقب قطع دم و یا از راه ناف، پشم‌چینی و زایمان است. برای پیشگیری بایستی در جراحی‌ها، قطع دم، اخته، پشم‌چینی وغیره رعایت شرایط بهداشت را کرد.
در جاهای آلوده تزریق سرم ضدکزاز برای حدود ۲ هفته ایمنیت می‌دهد. برای ایجاد ایمنی پردوام بایستی آناتوکسین میکروب را تزریق و بعد از یکسال مجددا بعنوان یاد آور تکرار کرد. مایه‌کوبی بعد از دو هفته ایمنیت می‌دهد که پردوام است.
درمان در گوسفند کمتر با موفقیت همراه است ولی بهرحال استقرار دام درجای کم‌نور، آرام و تزریق زیرجلدی سرم ضدکزاز و تزریق کلرال هیدراته یا کلرپرومازین (برای جلوگیری از انقباضات عضلانی) و تزریق سرم قندی از راه وریدی و تنقیه دام برای جلوگیری از یبوست می‌تواند به بهبود دام کمک کند.
٣- اگر با اکراه راه می‌رود و در روز‌های اول زندگی اتفاق بیفتد نکروباسیلوز کبد بره‌ها است. عامل بیماری اسفروفوروس نکروفوروس است که در مجرای گوارش دام‌ها وجود دارد.
عفونت در اثر این میکروب بیشتر در مکان‌های کثیف و بویژه در اصطبل‌هائی که فضولات دام‌ها روی زمین انباشته می‌گردند صورت می‌گیرد. در این بیماری راه ورود میکروب بند ناف است.
برای پیشگیری باید با وسایل بهداشتی از دخول میکروب جلوگیری کرد یعنی بند ناف را با وسایل استریل قطع و ضدعفونی کرد.
گویا تجویز سولفاپیریدین از راه خوراکی و نیز داخل ورید نتایج بسیار جالبی داشته است ولی باید از بروز نکروباسیلوز نافی بره‌ها با وسایل مقتضی جلوگیری کرد. در انسان این میکروب از جراحات مختلف جدا شده است. خبر 3846 بند ۱۲
۴- اگر پاها تعادل نداشته و بی‌اراده حرکت کند و چشم‌ها علاوه بر ورم ملتحمه بطرف بالا باشد و حرکات تشنجی در ستون مهره‌ها دیده شود بیماری برنا ۔ (مننگو آنسفالیت عفونی) است.
عامل بیماری ویروس است و می‌تواند از راه دهان و استنشاق وارد بدن شود. خبر 3855 بند 6
۵- اگر تورم خیزدار دستگاه تناسلی موجود و پوست ناحیه مربوط بنفش رنگی باشد و دام تب داشته باشد احتمالا شاربن علامتی (دستگاه تناسلی) است. خبر 3845 بند ۶
۶- اگر خمیده راه برود و اسهال خونی داشته به زور و پیچ مبتلا باشد کوکسیدیوز است عامل آن تک‌یاخته گونه‌های مختلف آیمریا است. تقریبا تمام گوسفندان در روده خود کوکسیدی دارند و ممکن است متعاقب استرس مثلا تعویض غذا صورت گیرد.
برای پیشگیری باید از تعویض ناگهانی غذا و نیز غذاهای سیلو شده و مرطوب و غیره خودداری کرد. برای درمان از نیتروفورازون به‌مقدار ۷ تا ۱۰ میلی‌گرم به ازاء هر کیلو وزن دام استفاده می‌شود. سولفامتازین از پیشرفت بیماری می‌کاهد.
٧- اگر سخت راه برود و به خون‌شاش و ادم نواحی خلفی مبتلا باشد و گاهی نیز حساسیت بصورت اگزما تظاهر کند نتیجه مصرف زیاد چغندر است. خبر 3846 بند ۶