به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ شاید شنیده باشید که مرغ‌ها گاهی سنگریزه می‌خورند. این رفتار در نگاه اول عجیب به نظر می‌رسد، اما در واقع بخشی طبیعی و حیاتی از روند گوارش آن‌هاست. از آنجا که مرغ‌ها دندان ندارند و نمی‌توانند غذای خود را بجوند، خوردن سنگ‌ریزه‌ها نقش بسیار مهمی در خرد کردن و هضم بهتر مواد غذایی دارد.
چرا مرغ‌ها دندان ندارند و به سنگریزه نیاز دارند؟
برخلاف پستانداران، مرغ‌ها مواد غذایی را با نوک خود برمی‌دارند و بدون جویدن می‌بلعند. غلات، بذرها، برگ‌ها، حشرات و حتی کرم‌ها مستقیماً وارد جابه (کیسه‌ای عضلانی در گلو) می‌شوند. در جابه، غذا نرم و مرطوب شده و برای ورود به بخش بعدی گوارش آماده می‌شود.
سپس غذا به سنگدان می‌رسد؛ عضوی بسیار قوی و پوشیده از لایه‌ای ضخیم از کراتین که در واقع همان «آسیاب مکانیکی» بدن مرغ است. سنگ‌ریزه‌هایی که مرغ بلعیده، در این قسمت به خورد شدن غذا کمک می‌کنند. با انقباض مداوم عضلات سنگدان، دانه‌ها و مواد سخت به ذرات ریزتری تبدیل می‌شوند تا در معده و روده به‌خوبی هضم و جذب شوند.
به بیات ساده، سنگ‌ریزه‌ها نقش دندان را در بدن مرغ ایفا می‌کنند و بدون آن‌ها، مرغ نمی‌تواند غذا را به درستی هضم کند.
منبع طبیعی کلسیم برای مرغ‌ها
کارکرد سنگ‌ریزه‌ها فقط به خرد کردن غذا محدود نمی‌شود. بسیاری از مواد معدنی، به‌ویژه سنگ‌های آهکی یا صدف خردشده، منبع غنی کلسیم هستند. این ماده معدنی برای استحکام استخوان‌ها و تشکیل پوسته تخم‌مرغ ضروری است.
کمبود کلسیم در جیره غذایی مرغ باعث تولید تخم‌مرغ‌های نازک یا شکننده می‌شود و در موارد شدید حتی می‌تواند منجر به گیرکردن تخم‌مرغ در بدن مرغ و بروز عفونت‌های خطرناک شود. به همین دلیل، تأمین کلسیم کافی از طریق سنگ‌ریزه‌های مناسب (Grit) نقش مهمی در حفظ سلامت مرغ و افزایش کیفیت تخم‌گذاری دارد.
مرغ‌ها چه نوع سنگ‌ریزه‌هایی می‌خورند؟
مرغ‌ها معمولاً ریزه‌سنگ‌ها، شن، سیلیس، گچ، یا تکه‌های کوچک صدف دریایی را می‌بلعند. این مواد که به نام «گریت» (grit) یا «سنگ‌معده» نیز شناخته می‌شوند، ممکن است چند هفته در سنگدان باقی بمانند و وقتی صاف و بی‌اثر شدند، از بدن دفع شوند.
اگر مرغ‌ها در محیط باز زندگی کنند (حدود ۲۵ متر مربع برای هر مرغ)، معمولاً به‌صورت طبیعی سنگ‌ریزه‌های لازم را از خاک به دست می‌آورند. اما در محیط‌های بسته یا خاک‌های فقیر از مواد معدنی، لازم است گریت را به‌صورت مکمل در اختیار آن‌ها قرار دهید.
چگونه مکمل معدنی مناسب برای مرغ‌ها تهیه کنیم؟
اگر خاک مرغدانی شما فاقد مواد معدنی کافی است، می‌توانید از ترکیب‌های آماده یا طبیعی استفاده کنید:
- صدف خردشده: سرشار از کلسیم و بهترین گزینه برای مرغ‌های تخم‌گذار.
- پوسته تخم‌مرغ خردشده: گزینه‌ای در دسترس، اما باید دقت کنید مرغ‌ها به خوردن تخم‌مرغ عادت نکنند.
- مخلوط‌های آماده گریت: ترکیبی از صدف خردشده، شن رودخانه‌ای، سنگ سیلیس، خاک رس یا حتی ذغال، که در فروشگاه‌های دام و طیور یا آنلاین قابل تهیه‌اند.
این مواد را می‌توانید به‌صورت آزاد در ظرفی جداگانه در اختیار مرغ‌ها بگذارید تا هر پرنده بسته به نیاز خود از آن مصرف کند. توجه داشته باشید که گریت مکمل غذایی است، نه جایگزین خوراک اصلی؛ مرغ‌ها همچنان به رژیمی متنوع از غلات، سبزی‌ها و پروتئین نیاز دارند.
نشانه‌های کمبود مواد معدنی در مرغ‌ها
برای تشخیص کمبود کلسیم یا مواد معدنی در گله، به دو نشانه مهم دقت کنید:
1- کیفیت پوسته تخم‌مرغ: پوسته‌های نازک، ترک‌خورده یا شکننده نشانه کمبود کلسیم است.
2- ظاهر فضولات: فضولات طبیعی باید شکل‌دار و بدون ذرات غذای هضم‌نشده باشند. وجود دانه‌های کامل در مدفوع نشانه ضعف در عملکرد گوارش و احتمالاً نبود سنگریزه کافی است.
جمع‌بندی
بله، مرغ‌ها واقعاً برای هضم بهتر غذا نیاز به خوردن سنگریزه دارند.
این رفتار کاملاً طبیعی است و علاوه بر کمک به گوارش، به تأمین کلسیم و حفظ سلامت عمومی پرنده کمک می‌کند. بنابراین، اگر می‌خواهید مرغ‌های سالم و تخم‌گذارهای پربازدهی داشته باشید، همیشه مقداری گریت در اختیارشان قرار دهید.