به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با آغاز فصل چرا، دام‌ها به مرتع منتقل می‌شوند تا از چراگاه‌های طبیعی استفاده کنند. این انتقال، هرچند برای کاهش هزینه خوراک و بهبود وضعیت بدنی دام مفید است، اما دام را در معرض عوامل بیماری‌زا، انگل‌های خارجی و داخلی، و تنش‌های محیطی قرار می‌دهد. به همین دلیل، چکاپ و معاینه دام‌ها پیش از آغاز فصل چرا یک اقدام حیاتی و پیشگیرانه است که می‌تواند نقش مهمی در کاهش تلفات و افزایش بهره‌وری دام داشته باشد.
اهمیت چکاپ پیش از چرا
چکاپ دام پیش از چرا باعث می‌شود مشکلات پنهان سلامتی دام‌ها شناسایی و پیش از انتقال به مراتع درمان شود. برخی دلایل اهمیت این اقدام عبارت‌اند از:
- پیشگیری از انتقال بیماری‌های واگیر به سایر دام‌ها
- افزایش مقاومت دام در برابر شرایط متغیر محیطی
- کاهش نیاز به درمان‌های پرهزینه در آینده
- افزایش تولید شیر، گوشت و نرخ باروری
مراحل اصلی معاینه دام‌ها پیش از چرا
1. معاینه فیزیکی دام
دامپزشک باید وضعیت کلی دام را بررسی کند که شامل موارد زیر است:
- دمای بدن، ضربان قلب و نرخ تنفس
- وضعیت بدنی (Body Condition Score)
- وضعیت چشم‌ها، بینی و گوش‌ها برای بررسی علائم عفونت
- بررسی پوست و پوشش بدن برای وجود انگل‌های خارجی مانند کنه یا شپش
- معاینه سم‌ها برای بررسی ترک‌خوردگی، التهاب یا لنگش
2. واکسیناسیون دام‌ها
در آغاز فصل چرا، بسته به منطقه و سابقه بیماری‌ها، واکسن‌هایی مانند موارد زیر توصیه می‌شود:
- شاربن (سیاه‌زخم)
- تب برفکی
- آبله
- بروسلوز
- بیماری‌های تنفسی مانند پاستورلوز
3. برنامه ضدانگل داخلی و خارجی
انتقال به مرتع باعث افزایش تماس دام با انگل‌های خاک‌زی و محیطی می‌شود. توصیه می‌شود:
- تجویز ضدانگل‌های خوراکی یا تزریقی برای انگل‌های داخلی مانند کرم‌های روده‌ای و کبدی
- استفاده از اسپری یا محلول پورآن برای انگل‌های خارجی مثل کنه و شپش
4. بررسی وضعیت تغذیه‌ای دام
دام‌هایی که در طول زمستان از جیره‌های دستی استفاده کرده‌اند، ممکن است کمبود ویتامین یا مواد معدنی داشته باشند. باید:
- جیره غذایی بازنگری و مکمل‌ها تجویز شوند
- دسترسی دام به نمک و بلوک‌های معدنی در چراگاه فراهم شود
5. بررسی وضعیت بارداری و تولیدمثلی
در صورت امکان، دام‌ها باید از نظر بارداری یا سلامت دستگاه تناسلی نیز بررسی شوند تا از بروز سقط یا کاهش نرخ آبستنی جلوگیری شود.
نکات کلیدی برای مدیریت دام‌ها در ابتدای فصل چرا
- دام‌ها را به صورت تدریجی وارد مرتع کنید تا به شرایط عادت کنند.
- در روزهای اول چرا، دام‌ها فقط چند ساعت در مرتع باشند.
- از مراتعی که سابقه بیماری‌های قارچی یا انگلی دارند، پرهیز شود.
- منابع آب در چراگاه باید تمیز و بهداشتی باشند.
- دام‌های تازه خریداری‌شده قرنطینه و معاینه شوند.
نتیجه‌گیری
چکاپ و معاینه دام‌ها پیش از آغاز فصل چرا نه تنها سلامت دام‌ها را تضمین می‌کند، بلکه از بروز بیماری‌های دام‌گستر در گله جلوگیری کرده و عملکرد اقتصادی دامداری را بهبود می‌بخشد. این اقدام باید تحت نظر دامپزشک و با برنامه‌ریزی دقیق انجام شود تا دام‌ها با امادگی کامل وارد دوره چرا شوند و بیشترین بهره را از این فصل ببرند.