اثر سموم قارچی و پروبیوتیک ها بر لنگش جوجه های گوشتی

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سموم قارچی و پروبیوتیک‌ها و اثر متقابل احتمالی آنها بر استخوان‌های پا و عارضه لنگش در جوجه‌های گوشتی

به‌نظر نمی‌رسد که سموم قارچی رابطه مستقیمی با سلامت سیستم اسکلتی داشته باشند.

ترکیبات ضدتغذیه‌ای نظیر سموم قارچی، استحکام استخوان‌ها را به‌صورت غیرمستقیم ازطریق القای تغییراتی در سوخت وساز فاکتورهایی مانند ویتامین D که برای سلامت استخوان ضروری هستند، تحت تأثیر قرار می‌دهند (داف و همکاران، ۱۹۸۷).

جیره‌های آلوده به سموم قارچی رشد پرنده را به‌طرز سوئی متأثر نموده، موجب شکننده‌تر شدن استخوان می‌شوند و استحکام استخوان را کاهش می‌دهند (مائورایس و همکاران، ۱۹۸۳؛ هاف و همکاران، ۱۹۸۳).

بعلاوه، برخی از سموم قارچی قادرند ماهیت انقباضی ماهیچه‌ها را تغییر داده و از این طریق، کارکرد ماهیچه‌های اسکلتی را مختل می‌کنند و موجب بروز ناهنجاری‌های حرکتی می‌شوند (بورداک و فلام، ۲۰۰۰؛ سکیقوچی و همکاران، ۱۹۹۹).

آفلاتوکسینB1 (به اختصار AFB1) نقشی پررنگ در وقوع اختلالات حرکتی دارد. منابع علمی از وجود همبستگی مثبت بین سطح AFB1 و نرخ افت استحکام استخوان خبر داده‌اند (هاف و همکاران، ۱۹۸۰؛ آنیسون، ۱۹۹۵). آفلاتوکسین B1 استحکام استخوان را ازطریق مختل نمودن سوخت وساز ویتامین D کاهش می‌دهد.

مطالعات نشان داده‌اند که غلات آلوده به گونه‌های مختلف قارچ آسپرژیلوس موجب افزایش انحراف مفصل پا (پای پرانتزی) و پیچ‌خوردگی پا می‌شوند (شاربی و همکاران، ۱۹۷۳).

در حیوانات، مواجهه با AFB1 سه منبع اصلی ذخیره کلسیم در بدن (پلاسما، استخوان و ذخایر ناپایدار کلسیم موجود در سطح استخوان‌ها و بافت‌های نرم) را متأثر می‌نماید (نصار و همکاران، ۱۹۸۵).

راجو و دوگودا (۲۰۰۰) گزارش کردند که وجود ۳۰۰ میکروگرم AFB1 در هر کیلوگرم خوراک جوجه‌های گوشتی، محتوای خاکستر استخوان را کاهش می‌دهد.

سم AFB1 در سطح ۱ میلی‌گرم در کیلوگرم خوراک، سطوح کلسیم و فسفر خون جوجه‌های گوشتی را کاهش می‌دهد (ارسلان و همکاران، ۲۰۰۵).

مصرف خوراک آلوده به آفلاتوکسین B1 به‌مدت ۵ روز موجب کاهش سطوح ۲۵ هیدروکسی ویتامین D و 25 ، 1-دی‌هیدروکسی ویتامین D پلاسما می‌شود.

این سم موجب افزایش دفع کلسیم و کاهش غلظت تام کلسیم پلاسما می‌شود، که این امر به‌وضوح از رابطه منفی بین AFB1  و سوخت وساز کلسیم حکایت دارد.

این اثرات به تغییرات به‌وجود آمده در متابولسیم ویتامین D و هورمون غده پاراتیروئید (PTH) نسبت داده شده‌اند.

بعلاوه، کاهش نرخ فیلتراسیون گلومرولی در کلیه تا ۱۰ روز پس از حذف AFB1 از جیره، نشان می‌دهد که مواجهه با AFB1 ممکن است تغییرات بلند مدتی را در کارکرد کلیه‌ها القا نماید (گلان و همکاران، ۱۹۹۱).

همچنین مشخص شده است که AFB1  موجب کاهش محتوای ویتامین A (ویتامینی که برای حفظ سلامت بافت‌ها ضروری است) در کبد می‌شود (پیم پوکدی و همکاران، ۲۰۰۴).

این سم با القای آسیب‌های بافتی، سطح روی (Zn) کبد و استحکام استخوان پرندگان را کاهش می‌دهد (مائورایس و همکاران، ۱۹۸۳).

دریافت AFB1 (۶۰ و ۱۲۰ میکروگرم در کیلوگرم خوراک) توسط جوجه اردک‌ها از سن ۰ تا ۱۲ روزگی، موجب بدشکلی استخوان‌های هر دو پا شد.

این سم همچنین موجب خونریزی در نسوج پنجه پای مرغ گردید و شدت این خونریزی‌ها ارتباط مستقیمی با میزان سم دریافتی داشت (پینتویهوک، ۲۰۰۱).

اکراتوکسین OTA) A) سمی است که به‌عنوان یکی از عوامل عمده مسبب نفروپاتی (اختلالات کلیوی) شناخته می‌شود. این سم با ایجاد اختلال در کارکرد کلیه، متابولیسم ویتامین D را مختل و جذب کلسیم را در روده و کلیه کاهش می‌دهد و ممکن است در کاهش استحکام استخوان نقش داشته باشد.

در مطالعه انجام شده توسط هاف و همکاران (۱۹۸۰)، سطوح ۲، ۴ و ۸ میکروگرم OTA در هر کیلوگرم خوراک، موجب کاهش استحکام درشت‌نی گردید.

مشاهدات مشابهی توسط داف و همکاران (۱۹۸۷) در جوجه‌های گوشتی و جوجه بوقلمون‌ها گزارش گردید. راجوو دولگودا (۲۰۰۰) از کاهش محتوای خاکستر استخوان جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره‌های حاوی ۲ میلی‌گرم در هر کیلوگرم OTA خبر دادند.

جالب اینکه اثر سوء OTA بر استحکام استخوان (هاف و همکاران، ۱۹۸۰) و محتوای خاکستر آن (راجو و دوگودا، ۲۰۰۰) بیش از اثرات سوء حاصل از دریافت AFB1 بوده است.

بیشتر بدانیم:
ناهنجاری‌های پا در پرندگان و اصلاح نژاد
تاثیر پروبیوتیک بر دستگاه گوارش و عملکرد جوجه‌های گوشتی

سم OTA در سطح ۳ میلی‌گرم در کیلوگرم خوراک جوجه‌های گوشتی، موجب کاهش غلظت پروتئین‌ها، آنزیم‌ها، کلسیم و نمک‌های فسفات پلاسما گردید و الگوی این تغییرات بیانگر اثرات منفی این سم بر ماهیچه‌های اسکلتی و بافت‌های استخوانی بود (الیسالده و همکاران، ۱۹۹۴).

در مورد اثرات منفی سایر سموم قارچی شامل تریکوتسن‌ها، فومونیسین B1، فوزاروکرومانون (Fusarochromanone) و اووسپورین (0osporein) نیز گزارش‌هایی منتشر شده است (دوگودا و راویندران، ۲۰۰۹).

در شرایط تجاری، مواجهه هم‌زمان طیور با چند سم قارچی پدیده‌ای رایج محسوب می‌شود. مواجهه همزمان با سموم قارچی مختلف احتمال بروز اختلالات حرکتی را در ماکیان افزایش می‌دهد.

تأثیر مواجهه هم‌زمان با  AFB1 (حدود ۳۰۰ میکروگرم در کیلوگرم خوراک)، OTA  (حدود ۲ میلی‌گرم در کیلوگرم خوراک) و سم T-2 (حدود ۳ میلی‌گرم در کیلوگرم خوراک) توسط راجوو دوگودا (۲۰۰۰) مورد بررسی قرار گرفت.

دریافت هریک از سه سم مورد بررسی موجب کاهش محتوای خاکستر استخوان گردید، به‌طوری که اثربخشی این سه سم بر خاکستر استخوان به قرار زیر بود:

T-2 < AFB1 < OTA

بعلاوه، ترکیب‌های دوتایی و سه‌تایی سه سم یاد شده نیز موجب کاهش محتوای خاکستر استخوان گردید.

مواجهه با ترکیب سموم OTA و T-2 و نیز ترکیب هر سه سم، شدیدترین اثرات سوء را بر محتوای خاکستر استخوان داشته و مقدار آن را به کمترین مقادیر ممکن کاهش داد .

روش‌های متعددی برای کاهش میزان سموم قارچی در خوراک‌های دامی پیشنهاد شده‌اند. ترکیبات باندکننده سموم قارچی شامل ترکیبات آلومینیوم سیلیکاتی، زغال فعال و دیواره مخمر و یا تلفیق آنها تحت شرایط تجاری به جیره‌های طیور اضافه می‌شوند.

برخی از محصولات پروبیوتیک نیز به‌عنوان عوامل باندکننده با تجزیه‌کننده سموم قارچی مطرح شده‌اند. دو مکانیسم عمده برای کاهش اثرات سوء سموم قارچی توسط پروبیوتیک‌ها پیشنهاد شده است.

برای مطالعه بخش‌های دیگر این مقاله کلیک کنید:
نقش پروبیوتیک ها در کاهش مشکلات حرکتی جوجه های گوشتی