به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ درمانی برای بیماری وجود نداشته و کنترل بر اساس مدیریت صحیح یعنی جدا نگهداشتن طیور در حال رشد از منبع عفونت، استفاده از گله‌های مقاوم ژنتیکی و واکسیناسیون است.
الف – مدیریت و بهداشت مرغداری:
چونکه بیماری از راه تخم‌مرغ منتقل نشده و یا انتقال از این راه بی‌اهمیت است بنابراین تولید طیور عاری از بیماری بوسیله جوجه‌کشی، پرورش و نگهداری آنها در محل‌های مجزا امکان‌پذیر است ولی در عمل بخاطر خیلی واگیر بودن بیماری این عمل مشکل بوده و فقط تحت شرایط کاملاً مجزا و نگهداری در محل با هوای فیلتر شده توانسته‌اند طیور عاری از عفونت تولید نمایند. این اعمال اقتصادی نبوده و فقط برای تولید طیور عاری از عفونت برای کارهای تجربی بکار می‌رود. تحت شرایط امروزه پرورش حتی اگر گله‌ها در ابتدا عاری از عفونت هم باشند نمی‌توان آنها را برای همیشه پاک نگه داشت و بنابراین با بکاربردن توصیه‌های زیر می‌توان از میزان عفونت کاسته و یا آنرا بتاخیر انداخته و در نتیجه از شدت بیماری کاست.
۱- با وجودی‌که تلفات زیاد حاصله از بیماری در مرغداری‌هائی که تازه‌ساز بوده رخ داده است و بنام New house – syndrom نامیده شده است ولی با وجود این نگهداری جوجه‌های جوان برای مدت ۳-۲ ماه در محیط جداگانه و پاک، دور از گله‌های مسن به کنترل بیماری کمک می‌کند.
۲- بهتر است در یک مرغداری و حتی در یک منطقه از سیستمoutAll in.al استفاده شود. یعنی فقط یک سن جوجه را پرورش داد به‌این طریقه فرصتی هم خواهد بودکه در غیاب پرندگان بوسیله ضدعفونی کردن کامل مرغدان و محل سیکل عفونت را ازبین برد.
۳- ساختمان‌ها باید طوری ساخته شوند که هم از داخل و هم از خارج قابل ضدعفونی باشند.
۴- چون احتمال دارد که حشرات هم ناقل بیماری باشند بنابراین باید محل را با یک حشره‌کش ضدعفونی نمود.
۵- اشخاصی که با گله‌ها تماس دارند باید مرتب دست‌ها را شسته و ضدعفونی کرده و کفش‌های خود را در هر قسمت تعویض نمایند. بهتر است برای هر گله یک کارگر وجود داشته باشد.
۶- از ورود پرندگان وحشی به مرغداری جلوگیری شود.
۷- سعی شود گله‌ها از یک منبع تهیه شوند در غیر اینصورت گله‌های منابع مختلف را در مکان‌های جداگانه نگهداری کرد.
۸- در صورت وقوع بیماری بخصوص موقعی که تلفات زیاد است گله را ازبین برده و محل را ضدعفونی نمود.
ب – تهیه گله‌های مقاوم ژنتیکی:
تهیه طیوری که از نظر ژنتیکی نسبت به بیماری مقاوم باشند از وقوع بیماری می‌کاهد برای این منظور از آزمایش بر روی اولادان هر پرنده Progeny test استفاده می‌شود ولی با پیشرفت تهیه واکسن برضد بیماری در این مورد مطالعات کافی انجام نگرفته است.
بیشتر بدانیم:
بیماری مارک (marek's disease)
واکسیناسیون در طیور
آشنایی با بیماری کوکسیدیوز (Coccidiosis)
ج – واکسیناسیون:
واکسن‌های مورد استفاده بر ضد بیماری مارک از دو نوع اصلی می‌باشند.
۱- سویه ویروس مارک مزرعه تخفیف حدت یافته
۲- هرپس ویروس بوقلمون
۱ – سویه ویروس مزرعه تخفیف حدت یافته:
این دسته از ویروس‌ها را می‌توان به آن دسته از ویروس‌ها که آنتی ژن A را نگه‌داشته و دسته دیگر که این آنتی‌ژن را از دست داده‌اند تقسیم کرد.
واکسن با آنتی‌ژن A:
منشاء این واکسن ویروس تولیدکننده فرم کلاسیک مارک و یا ویروس غیربیماری‌زا بوده است نوع دوم آن تنها نوعی است که هنوز مورد استفاده در کشور هلند می‌باشد.
ویروس این واکسن از پرنده‌ای دیگر منتشر می‌شود ولی واکسیناسیون تعداد محدود در یک گله موفقیت‌آمیز نبوده است زیرا انتشار به اندازه کافی سریع نبوده است. این واکسن‌ها بصورت همراه باسلول استفاده می‌شود.
واکسن بدون آنتی‌ژن A:
منشاء این واکسن ویروس‌های بیماری‌زا و غیربیماری‌زاست. ویروس این واکسن از پرنده‌ای به پرنده دیگر منتشر نمی‌شود. این واکسن نیز همراه با سلول استفاده می‌شود.
۲ – واکسن تهیه شده از هرپس ویروس بوقلمون:
ویروس این واکسن بندرت از پرنده‌ای به پرنده دیگر سرایت می‌کند. این واکسن بصورت همراه با سلول و یا بشکل لیوفیلیزه غیر همراه با سلول مصرف می‌شود. باید در نظر داشت که هیچ واکسنی از عفونت‌های خیلی حاد توسط ویروس‌های مزرعه جلوگیری نمی‌کند و فقط از میزان عفونت می‌کاهد. در تمام موارد این واکسن‌ها در کاهش وقوع بیماری به‌مقدار با اهمیتی موثر بوده‌اند و استفاده از واکسن هرپس ویروس بوقلمون در مرغداری‌های ایران بمیزان قابل توجهی از خسارات بیماری کاسته است.
یکبار مصرف واکسن در سن یک‌روزگی که معمولاً در کارخانه جوجه‌کشی انجام می‌شود میزان لازم ایمنی را در عرض دو هفته تولید کرده و برای تمام عمر ادامه می‌یابد. حداقل میزان لازم برای تولید ایمنیت ۱۰۰۰ واحد تولید کننده Plague است.
چون واکسن تهیه شده از هرپس ویروس بوقلمون بشکل لیوفیلیزه نیز قابل مصرف است بنابراین بخاطر سهولت پخش، نگهداری و مصرف در مقایسه با واکسن‌های همراه با سلول بمقدار زیادتر مورد استفاده است
یک واکسن خوب باید دارای شرایط زیر باشد؛
۱- غیر بیماری‌زا باشد.
۲- تبدیل به سویه حاد نگردد.
۳- ایجاد ایمنی کافی بنماید.
۴- از عوامل عفونی دیگر پاک باشد.
۵- آسان انتشار و مصرف شود.
۶- ارزان باشد.
همراه با واکسیناسیون باید بهداشت و مدیریت صحیح بخاطر کم کردن میزان تماس با ویروس بیماری‌زا انجام شود. در آینده شاید استفاده ار فشار هوای فیلتر شده و مدیریت انتخاب گله‌های ژنتیکی به‌مراه واکسیناسیون طرق انتخاب شده برای مبارزه با بیماری گردند.