به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ موش‌ها از جمله جوندگانی هستند که بسیاری از مردم علاقه‌ای به مواجهه با آن‌ها ندارند. این حیوانات فرصت‌طلب، معمولاً در نزدیکی محل زندگی انسان‌ها یافت می‌شوند و در شهرها و روستاها حضور گسترده‌ای دارند. اما آیا وجود آن‌ها خطرناک است و سلامت انسان را تهدید می‌کند؟
چرا جمعیت موش‌ها این‌قدر زیاد است؟
موش‌ها معمولاً خود را با محیط اطراف تطبیق می‌دهند و جمعیت‌شان بر اساس منابع موجود کنترل می‌شود. اما در شهرها، به دلایلی مانند تخریب لانه‌ها در زمان پروژه‌های عمرانی یا وقوع سیلاب‌ها، ممکن است شاهد افزایش چشمگیر حضور آن‌ها باشیم.
مهم‌ترین عامل افزایش جمعیت موش‌ها، وجود دائمی زباله‌ها و مواد غذایی دور ریخته شده در معابر، پارک‌ها و رستوران‌ها است. جالب است بدانید که در برخی شهرهای بزرگ مانند پاریس، تعداد موش‌ها حتی به ۱.۵ تا ۲ برابر جمعیت انسانی شهر می‌رسد!
موش‌ها در مناطق روستایی و حومه شهرها نیز دیده می‌شوند. این جوندگان همه‌چیزخوار هستند و رژیم غذایی متنوعی شامل میوه‌ها، دانه‌ها، ریشه‌ها، حشرات و حتی پرندگان و تخم آن‌ها دارند.
در ایران نیز مانند سایر کشورها، دو نوع رایج از موش‌ها وجود دارد:
- موش سقفی یا موش سیاه (Rattus rattus): بیشتر در ارتفاعات و مکان‌های خشک زندگی می‌کند.
- موش فاضلاب یا موش قهوه‌ای (Rattus norvegicus): علاقه‌مند به محیط‌های مرطوب و نزدیک به آب.
بیماری‌های قابل انتقال از موش به انسان
موش‌ها می‌توانند ناقل بیماری‌هایی باشند که از حیوان به انسان منتقل می‌شوند (زئونوز). برخی از این بیماری‌ها به واسطه گزش یا تماس مستقیم منتقل می‌شوند، و برخی دیگر از طریق ادرار، مدفوع یا مواد آلوده شده.
بیماری‌هایی که ممکن است از طریق موش منتقل شوند شامل موارد زیر است:
پاستورلوز: از طریق گاز گرفتن موش منتقل می‌شود.
لپتوسپیروز: از طریق ادرار موش. ممکن است باعث نارسایی کلیه شود.
سالمونلوز: از طریق خوردن مواد غذایی آلوده به ترشحات موش. این بیماری معمولاً باعث تب و مشکلات گوارشی می‌شود.
عفونت‌های انگلی مانند کرم‌های نواری و بیماری پوستی قارچی (تینه‌آ).
نکته مهم درباره بیماری طاعون این است که برخلاف تصور رایج، عامل اصلی انتقال آن خود موش نیست، بلکه کک‌های ساکن روی بدن موش‌ها هستند که با نیش خود، باکتری طاعون را منتقل می‌کنند. خوشبختانه، در دهه‌های اخیر هیچ موردی از طاعون ثبت نشده.
آیا دیدن یک موش خطرناک است؟
موش‌ها در مواجهه با انسان معمولاً فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند. به همین دلیل، موارد گزش و آسیب مستقیم بسیار نادر هستند. با این حال، اگر فردی با موش تماس مستقیم داشته باشد، شست‌وشوی کامل دست‌ها با آب و صابون ضروری است. در صورت گازگرفتگی یا خراش، باید محل زخم ضدعفونی شده و به پزشک مراجعه شود.
تماس غیرمستقیم با ادرار یا مدفوع موش شایع‌تر و خطرناک‌تر است، به‌ویژه اگر فرد در آب آلوده شنا کند یا مواد غذایی آلوده مصرف نماید.
خسارات غیر بهداشتی موش‌ها
خطرات حضور موش‌ها تنها محدود به انتقال بیماری نیست. آن‌ها برای کوتاه نگه‌داشتن دندان‌هایشان، هر نوع ماده سختی را می‌جوند: چوب، سیم برق، پلاستیک، عایق، بتن و... این عادت ممکن است منجر به آتش‌سوزی ناشی از اتصالی برق، تخریب سازه‌ها یا آسیب به تجهیزات حیاتی شوند.
چگونه جلوی حضور موش‌ها را بگیریم؟
موش‌ها بخش مهمی از زنجیره غذایی طبیعت هستند و نابودی کامل آن‌ها نه ممکن است و نه مرطوب. اما برای جلوگیری از افزایش جمعیت آن‌ها در اطراف خانه باید اقدامات زیر را انجام داد:
- مدیریت صحیح زباله‌ها: استفاده از سطل‌های محکم با درب بسته و تخلیه منظم آن‌ها.
- نگهداری درست از غذای حیوانات خانگی: غذا را در ظروف درب‌دار نگه دارید و شب‌ها در دسترس نگذارید.
- نظم در خانه و انبار: مکان‌های به‌هم‌ریخته مانند زیرزمین، انباری و پارکینگ، پناهگاه خوبی برای موش‌ها هستند.
- کنترل کمپوست خانگی: کمپوست را در ظرف درب‌دار با توری ضد جوندگان نگهداری کنید.
- پاک‌سازی مرتب باغ و حیاط: میوه‌های افتاده را جمع‌آوری کنید و از رها کردن سبزیجات در زمین پرهیز نمایید.
نتیجه‌گیری
حضور موش در محیط زندگی لزوماً به معنای تهدید فوری برای سلامت انسان نیست، اما می‌تواند در صورت بی‌توجهی، منجر به مشکلات بهداشتی و خسارات جدی شود. با رعایت اصول بهداشت عمومی و پیشگیری، می‌توان از خطرات آن‌ها به‌طور مؤثری جلوگیری کرد.