همه گیر شناسی لپتوسپیروز به کنترل بیماری کمک می‌کند.
به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بر اساس تقسیم‌بندی سازمان دامپزشکی کشور، ایران ا لحاظ وقوع لپتوسپیروز به سه منطقه پر خطر، کم خطر و ظاهراً بی‌خطر تقسیم می‌شود. نواحی ظاهراً بدون خطر شامل مناطقی است که رخداد بیماری در آنها به‌صورت بالینی و به شکل یرقان بسیار نادر است.
در مناطق کم خطر گزارش وقوع بیماری به‌صورت رخداد‌های بالینی انفرادی و به شکل یرقان، بدون گزارش سقط و عوارض پستانی و تلفات می‌باشد. در مناطق پرخطر (کرمانشاه، بوشهر و اردبیل) واگیری نسبتا شدید بیماری به‌صورت بالینی همراه با یرقان، سقط و تلفات (10-5%) مشاهده می‌شود.
رایج‌ترین راه انتقال این بیماری آب است و موارد جدید ابتلا، اغلب در فصول بارندگی رخ می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت لپتوسپیروز یک بیماری فصلی است بطوری‌که شیوع آن در مناطق معتدل در فصل تابستان و پاییز به اوج می‌رسد و در مناطق گرم، در فصول بارانی بیشترین رخداد بیماری وجود دارد.
در شرایط ایران نیز، لپتوسپیروز بیشتر در نقاطی که بارندگی فراوان و آب و هوای مرطوب و معتدل دارند، نظیر استان‌های شمالی کشورمان دیده می‌شود. علاوه براین واگیری بیشتر در فصل زمستان و در جاهایی که گاو‌ها در یک محوطه محصور و متراکم هستند نیز دیده می‌شود.
مهم‌ترین منبع عفونت دام آلوده است که آب و مواد غذایی را ازطریق ادرار، شیر، جنین سقط شده و ترشحات رحمی آلوده می‌سازد. ادرار نمودن گاو‌های آلوده در زمین‌های سخت که موجب پخش قطرات ادرار تا فاصله زیادی می‌شود، (باتوجه به اینکه ورود ارگانیسم بیشتر ازطریق خراش‌های پوستی و مخاطی به بدن صورت می‌گیرد) می‌تواند گاو‌های مجاور را از راه مخاطات بینی، چشم و یا مهبل آلوده سازد.
جاری شدن سیلاب پس از بارندگی مانع جذب ادرار حیوانات آلوده به خاک و یا تبخیر آن می‌شود و لپتوسپیرا‌ها به‌راحتی در سطح آب روان شده و در لجن‌ها برجای می‌مانند. علاوه براین، آب‌های سطحی باعث می‌شود که لپتوسپیرا در سطح آب و سطح باتلاق‌ها قرار گیرد که این مسئله احتمالاً ابتلای حیوانات، بویژه جوندگان را افزایش می‌دهد.
تمام دام‌هایی که از بیماری بهبود یافته‌اند، ممکن است به‌طور متناوب جرم را ازطریق ادرار دفع کند، به‌طوری‌که در گاو دفع جرم ازطریق ادرار ممکن است تا 36 روز ادامه داشته باشد.
علاوه براین ادرار خونی که در این بیماری در سگ مشاهده می‌شود، می‌تواند راهی در جهت پخش عفونت باشد.
گاو‌های مبتلا به گنده خواری (پیکا) ازطریق نوشیدن ادرار آلوده، می‌توانند به بیماری مبتلا شوند. انتقال بیماری ازطریق جفت (انتقال عمودی) غیرمعمول است و آلودگی نوزادان از طریق رحم رخ می‌دهد.
باکتری می‌تواند در جنین سقط شده و نوزاد تلف شده نیز وجود داشته باشد. نوزادی که از عفونت با لپتوسپیرا زنده می‌ماند، می‌تواند آلودگی را تا یک هفته بعد از تولد منتقل کند.
از راه‌های دیگر انتقال آلودگی وجود مراتع مشترک است. خرید یا قرض گرفتن گاو‌های نر آلوده و دسترسی دام‌ها به رودخانه‌ها، جویبار‌ها، آب‌های جاری یا آب فاضلاب می‌تواند باعث آلودگی دام‌های سالم شود.
خطر بیماری مشترک
بیماری لپتوسپیروز در انسان عمدتاً یک بیماری شغلی است. آلودگی در انسان در اثر تماس مستقیم با ادرار، شیر و بافت‌های دام مبتلا و یا به‌وسیله آب‌ها یا زمین‌های آلوده صورت می‌گیرد.
علاوه براین باکتری می‌تواند ازطریق پوست سالمی که برای مدت طولانی در آب قرار گرفته است، به بدن نفوذ کند. این باکتری می‌تواند به مقدار زیادی در شیر حضور داشته باشد اما در اثر پاستوریزاسیون ازبین می‌رود.
گوسفندان عامل خطر بیماری مشترک برای کارکنان کشتارگاه، دامداران و پشم‌چینان محسوب می‌شوند که علاوه براین خطر بیماری برای شالیکاران، شیردوشان، دامپزشک‌ها و دامداران نیز وجود دارد.
نشانی‌های بیماری در انسان شامل تب، سردرد، ورم ملتحمه چشم، درد عضلانی، تورم حلق و بثورات جلدی می‌باشد. باید در زمان جابه‌جایی لاشه دام تلف شده و در زمان نمونه‌گیری به خطر مشترک بودن بیماری توجه کرد.
رعایت نکات بهداشتی در دامداری‌ها، آموزش افراد و استفاده از لباس‌های مخصوص می‌تواند از آلوده شدن افراد مرتبط پیشگیری کند. جایگاه شیردوشی و محوطه دامداری باید شسته شود تا کف این قسمت‌ها از ادرار آلوده پاک شود. لازم است کارکنان کشتارگاه برای دست زدن به لاشه و کلیه دام‌ها از دستکش لاستیکی استفاده کنند.
استفاده از لباس ضد آب، ضدعفونی کردن وسایل و تجهیزات در تماس با دام آلوده، سوزاندن یا استریلیزه کردن تمام وسایل آلوده در دامداری‌ها از نکات دیگری است که باید جهت پیشگیری از آلودگی رعایت کرد.