به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ استرس جزئی غیرقابل انکار در پرندگان و حیوانات است. آنچه که در جانداران به اصطلاح استرس شناخته میشود «ترس غریزی» نام دارد که هم می‌تواند مفید باشد و هم مضر.
شاید در ذهن خیلی افراد استرس یا ترس غریزی یک نوع از احساسات بد تلقی گردد اما از منظر دیگر این حس در پرندگان و حیوانات عاملی است ناخداگاه برحسب غریزه برای دفاع از خطرات وحفظ بقا است. پرندگان همانند دیگر حیوانات و جانداران از این امر مستثنا نیستند و همواره با این غریزه در حال ادامه حیات هستند.
درست است که پرندگان و سایر حیوانات درک منطق را دارا نیستند اما قادر هستند از منظر زیستی‌شان به آن چیزهایی که نیاز دارند حس تشخیصی را بروز دهند.
تمامی پرندگان و حیوانات بر حسب زیستشان قادر هستند به اطراف خود واکنش نشان دهند واکنشی که از آن اطلاع دارند. حفظه ژنتیکی که از نسلی به نسلی در زمان تولیدمثل انتقال می‌یابد عاملی برتکامل زیست تمامی حیوانات است. شاید هیچ منطقی این گفته را باور نداشته باشد اما نمی‌توان آنرا نیز نقض نمود.
همه ما میدانیم که پرندگان در زمان جوجگی خود می‌آموزند تا چگونه پرواز نمایند چگونه تغذیه نمایند، چگونه جفت بیابند و چگونه تولیدمثل کنند تمامی این موارد مهارتی برای زنده ماندن و تداوم بقا است اما در برخی آموزه‌ها والدین نمی‌توانند نقش داشته باشند چراکه خطرات محدود نیستند و لحظه به لحظه انواع و اقسام خطرات در کمین آنهاهستند.
آنچه که می‌تواند یک پرنده را در جهت دوری از خطرات حفظ نماید و همچون زنگ خطری برایشان باشد ترس غریزی است، دستوری که مغز آنرا صادر می‌کند و طبق آن واکنش پدیدار می‌گردد.
ترس‌ها شوک‌های جهنده‌ای هستند که پرنده را وادار به ترس آنی می‌کند و آمادگی لازم برای گریز را به آنها تفهیم می‌کند همچون فنری که جمع شده و آماده جهیدن است و نیاز به آزادسازی دارد. عموماً ترس‌ها پایداری زمانی نامعلومی دارند این بدان معناست تا زمانی که پرنده امنیت محیطی را حس ننموده همچنان حالت ترس را در خود دارد. سطح هوشیاری پرنده در این مقطع در بالاترین حد خود قرار دارد و همه واکنشات و تحرکات اطراف خود را با دقت تمام در حال نظاره است با فروکش کردن تحرکات میزان دستورات مغزی پرندگان کم و رو به آرامش می‌روند و به پرنده القا میشود که محیط کاملاً امن است و دیگر نیاز به هیچگونه واکنشی نیست وپرندگان این آموزه را در طول زیست خود می‌آموزند و آنرا بعنوان تجربه‌ای در مغز خود ثبت می‌نمایند.(تجربه بر اساس زیست)
فارغ از تمامی گفته‌های که در بالا بدان اشاره نمودیم بین پرندگانی که از طبیعت به اسارت گرفته می‌شوند و دیگر پرندگانی که در اسارت پروش می‌یابند یک فرق فاحش وجود دارد. این بدان معناست پرندگانی که از طبیعت صید می‌گردند تا مدت‌های طولانی دچار استرس و ترس غریزی هستند و از آنجا که قادر به فرار و گریز نیستند هر تحرک کوچکی را صیاد (خطرات پیرامونی) شناسایی نموده و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند که گاهاً باعث لطمه و صدمه به آنها میشود. این‌گونه پرندگان به ندرت وبا گذر زمانی طولانی رام می‌گردند ودر صورتی که دارای سن بالایی باشند هرگز رام نمی‌گردند و قابلیت دچارشدن آنها به بیماری‌های مختلف در حد بسیار است.
در پرندگانی که در اسارت تکثیر و پرورش می‌یابند ترس و استرس محدود است و از آنجا که نسل به نسل این پرندگان در محیط اسارت زاد و ولد میکنند ترس کمتری نسبت به محیط زیستی خود دارند و تجربه چندانی نسبت به خطرات پیرامون خود ندارند این امر باعث می‌گردد تا آنها از زیست در کنار انسان‌ها ترس نداشته باشند و خود را با این سبک زیست وقف دهند.
با گذر از این گفته شاید در ذهن شما سوالی مطرح گردد اگر پرندگانی که در اسارت تکثیر می‌شوند چرا پس از جابجایی دچار ترس از نگهدارنده و مکان جدید میشود؟ باید به نحوی دیگر جواب این سوال را در ذهن خود برررسی نماییم تا به درک جامع‌تری در این مبحث برسیم:
فرض را بر این بگیرید که شما از کودکی در یک شهر، یک محله و یک خانه زندگی نموده‌اید و پس از مدتی بر حسب شرایط قرار است از این شهر به شهر دیگری رفته و در انجا سکونت گزینید در طول مسیر تا رسیدن به شهر جدید هزاران اتفاق رخ خواهد داد که می‌تواند موجب بروز افکاری جدید گردد و پس از رسیدن به محل جدید افکاری دیگر (حس غریب) آنکه شما در آنجا غریب هستید وبه طورکلی همه چیز این مکان جدید با مکان قبلی فرق دارد باعث می‌گردد که در خود احساس غربت نمایید وهمین امر باعث رنجش و درگیری ذهن شما گردد و زمان خواهد برد تا به درک مطلوبی برسید و خود را طبق آن وقف دهید. در پرندگان نیز این امر کاملاً صادق است پرندگان قادر به تشخیص محیط پیرامون اطراف خود هستند آنها می‌توانند بین محل زیستی قبلی و جدید خود تمایز قائل شوند.
پرندگانی که در محیط دیگر بدنیا می‌آیند و در آنجا پرورش می‌یابند تمامی انچه در محیطشان است در را ذهن خود ثبت میکنند و با این حس احساس امنیت محیط را بخود القا میکنند زمانی که یک پرنده به مکانی دیگر منتقل میشود پرنده دچار گم‌شدگی در خود و پیرامون اطرافش می‌گردد و از خود ترس غریزی بروز می‌دهد تا احتمال صید شدن را به حداقل برساند مداوم درحال برسی مکان جدید است و نسبت به هر تحرکی واکنش نشان می‌دهد تا زمانی که احساس امنیت یابد. پرندگان در برخی موارد جهت بررسی و اطمینان رفتارهایی را از خود بروز می‌دهند تا دریابند محیط اطرافشان دارای امنیت است و خطری در کمین آنها نیست این بدان معناست که او می‌جهد، گوشه‌نشینی یا کز می‌کند و صداهای متمایز از خود القا می‌کند که با انجام این رفتارها در پی یافتن آن است که بداند آیا به جز او جاندار دیگری در حاشیه او وجود دارد یا خیر و خطری اورا تهدید نمی‌کند.
پرندگان زینتی که در اسارت پرورش می‌یابند بر خلاف پرندگانی که به اسارت گرفته می‌شوند مدت زمان کمتری نیاز دارند تا استرس ناشی از جا بجایی را از خود دور سازند و در صورتی که تمام شرایط زیستی مطلوب بری آنها فراهم باشد این زمان بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت است و در صورت عدم پایداری شرایط مدت زمان بین۲ هفته تا ۲ ماه می‌تواند متغیر باشد.
بهترین راهکار ممکن برای آنکه یک پرنده با محیط جدید خو بگیرد ایجاد محیطی کم صدا و آرام با نور مناسب و تهویه مطلوب است. در بدو ورود پرنده جدید به منزل برخی نگه‌دارندگان اقدام به قراردهی انواع مختلفی از تغذیه ها در قفس پرنده می‌نمایند و به صورت مستمر در اطراف قفس پرنده در حال تکاپو هستند تا پرنده اقدام به تغذیه کند، که این کار کاملاً غلط و اشتباه است یک پرنده وقتی به محیط جدید وارد می‌گردد در اولویت اول تنها نیازی که دارد اینست که در محیطی آرام و بی‌خطر قرار گیرد و پس از آن نیاز به تغذیه‌های گوناگون طبق برنامه دارد.
دورسازی عوامل استرس‌زا همچون صدای بلند لوازم صوتی، عدم تردد بیش از حد در حاشیه قفس پرنده وهرگونه محرکی که می‌تواند مانع ایجاد ترس و واهمه درپرنده گردد می‌تواند در روند و تسریع خوپذیری پرنده به محیط جدید تاثیرگذار باشد. در مدتی که پرنده وارد منزل میشود نباید به قفس آن نزدیک گردیید و یا به قفس ضربه زد و یا اورا در دست گرفت بهتر است به پرنده فرصت کافی داده شود تا محیط را خود بر حسب غریزه بررسی کند و به احساس امنیت محیطی برسد. رعایت همین موارد اندک می‌تواند کمک شایانی به پرنده باشد و دروند خو پذیریش به محیط جدید و همچنین دورسازی پرنده از بیماری‌های ناشی از استرس جلوگیری بعمل آید.
قراردهی یک وان استحمامی ۲ روز بعد از نقل مکان پرنده به محیط جدید و همچنین استفاده از ویتامین سه گانه (A.E.D3) و یا مولتی ویتامین گروه ب (B) به‌همراه عناصر کمیاب در روند کم نمودن استرس پرندگان تاثیر فراوانی دارد ومانع از بروز برخی بیماری‌هایی ناشی از استرس می‌گردد. (میزان ویتامین‌دهی از بدو ورود پرنده به مدت ۳ روز متوالی می‌باشد و به ازای هر۵۰ سی‌سی آب ۴ قطره ویتامین اضافه گردد و هر ۸ ساعت محلول را تعویض و دوباره آماده‌سازی نمایید)
منبع: سایت ۶۰۱۹