به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ شتر هم مانند بسیاری از جانداران به بیماریهای مختلفی مبتلا می شود که شناخت هرکدام از این بیماری‌ها می تواند در پرورش بهینه شتر موثر باشد. در ادامه به عمده ترین بیماریهای درونی شتر اشاره شده است.
میوپاتی تغذیه‌ای در شتر
یا بیماری ماهیچه‌های سفید، یک بیماری تغذیه ای است که در اثر کمبود ویتامین E در جیره غذایی اتفاق می افتد. میوپاتی تغذیه ای در شترانی که به طور متمرکز پرورش داده می شوند گزارش داده شده است اما در محیط‌های طبیعی گزارش نشده است.
به نظر می رسد در حالت محصور، تغذیه شتران مادر با علوفه خشک و مواد متراکم نظیر غلات، بدون تجیز مکمل ویتامین E می تواند منجر به مسائلی در بچه شترها شود. زیرا که شیر این شتران ماده دچار کمبود ویتامین E خواهد شد، بالاخص که چربی شیر نیز در جذب ویتامین E دخالت دارد.
باید توجه داشت که شتران باید در هر کیلوگرم جیره غذایی 140 واحد ویتامین E دریافت کنند و به خصوص این امر زمانی اهمیت می یابد که شتران دارای بچه بوده و به شیر دهی بچه‌های خود مشغول باشند.
نفخ شکم شتر
نفخ شکم یکی از بیماریهای شایع در بین شتران است که علت اصلی آن پرخوری است. در چنین حالتی شکمبه شتر از مواد غذایی انباشته می شود واین امر به علت مصرف بیش از حد علوفه خشک ویا علوفه تازه روی می دهد. از علایم بیماری می توان ناآرامی شتر، نفخ وباد کردن پهلوی چپ را نام برد وچنان چه این عارضه به صورت فوق حاد تظاهر نماید، می تواند باعث تلف شدن دام شود. معمولاً در چنین حالتی بهتر است که سریعاً از دامپزشک کمک گرفته شود تا دام از مرگ حتمی رهایی یابد. درمان چنین حالتی معمولاً با استفاده از ابزار « تروکار » صورت می گیرد وپس از خروج گاز انباشته شده در شکمبه باید اقدام به تجویز داروهای مسهل نمود. مجدداً تاکید می گردد که درمان باید توسط دامپزشک ورزیده صورت گیرد، زیرا که ممکن است که عدم دقت در تخلیه گاز شکمبه منجر به تلف شدن دام گردد.
اسهال (Diarrhea) در شتر
بیماری انحراف گردن شتر Wryneck disease
کوری شتر Blindness
کولیک (Colic) یا دل درد شدید در شتر
بلعیدن اجسام خارجی توسط شتر
تورم ضربه‌ای نگاری در شتر Traumatic reticulitis
تورم ضربه ای نگاری عبارت از نوعی بیماری است که در اثر بلعیدن اجسام خارجی نوک تیز و فرو رفتن این اجسام خارجی در جدار و دیواره نگاری اتفاق می افتد. این بیماری در گاوها و گاومیش‌ها به وفور مشاهده می شود و شتران نیز به آن مبتلا می شوند اما میزان آن در شترها به مراتب از گاوها کمتر است. شتران در هر سنی به این بیماری مبتلا می شوند و بیماری بیشتر در سنین 6 - 2 سالگی اتفاق می افتد.
علل تولید : علت اساسی وقوع بیماری، بلعیدن اجسام خارجی توسط حیوان و عبور این اجسام از شکمبه به نگاری و استقرار آنها در نگاری میباشد. اجسام خارجی مذکور معمولا ًعبارتند از : میخ، سوزن، قطعه سیم، تکه‌های فلزی نوک تیز، تکه‌های چوب و استخوان نوک تیز می باشد. عوامل مساعد وقوع بیماری نیز عبارتند از : فشارهای وارده بر نگاری در اثر نفخ شکمبه، امتلاء حاد شکمبه، فشارهای اواخر زایمان و یا در حین زایمان می باشد که در این حالت انقباظ عضلات شکم و حرکات نگاری باعث فرو رفتن اجسام خارجی به جداره نگاری شده و این اجسام از این طریق ممکن است به اعضای دیگر بدن نیز نفوذ کنند. ملاحظه شده است که اجسام خارجی در شترها، در مقایسه بین نگاری و شکمبه، دیواره شکمبه را راحت تر سوراخ می کنند که علت آن اختلاف شدید بین صفات تشریحی و و ضعیت اناتومیکی این دو دیواره است.
علایم بالینی : علایم بالینی تورم ضربه ای نگاری در شتر معمولا به شکل نفخ شکمبه ظاهر می شود، زمان لازم برای بروز علایم بیماری متغیر بوده و از 10 روز تا چند ماه به طول می انجامد. باید متذکر شد که کثرت تعداد اجسام خارجی در ظهور علایم بیماری تأثیر زیادی ندارد. اجسام فلزی دو سر تیز مستقیم و مقاوم با طول متوسط زودتر از اجسام فلزی نرم و کج و یک سر تیز موجب تظاهر عوارض بیماری می شوند. افسردگی، کاهش وزن و اشتها، تقلیل حرکات شکمبه و افزایش تعداد حرکات تنفس و قلب و بالا رفتن دمای بدن از آثار بالینی مشخص و اولیه بیماری تورم ضربه ای نگاری می باشد.
هماتوری در شتر Heamaturia
هماتوری در حقیقت سندرمی است که همراه با بیماریهای عفونی ویا تورم مجرای ادرار مشاهده می شود. این حالت در شتران نادر است وبرای درمان آن باید نخست عامل اصلی بیماری را درمان کرد. هماتوری در بچه شترهای نوزاد را می توان با تجویز ویتامین K وکلسیم درمان کرد.
تورم شیردان شتر Abomasitis
این عارضه معمولاً در هنگام آلودگی به کرم‌های همونکوس ویا مسمومیت با گیاهان سمی ویا خوردن مواد شیمیایی تحریک کننده مانند ارسنیک ویا خوردن برگ‌های گیاه دفلی Oleander روی می دهد. تورم شیردان با علایمی نظیر بی اشتهایی، دندان قروچه، اسهال وضعف عمومی همراه خواهد بود. در کالبد گشایی دام‌های تلف شده، شاهد تورم اپی تلیوم شیردان وضخامت آن وتخریب لایه مخاطی آن خواهیم بود. در برخی موارد ودر صورت آلودگی انگلی، می توان کرم‌های ریز همونکوس را در داخل شیردان مشاهده کرد. برای درمان این عارضه باید ابتدا عامل بیماریزا را برطرف نموده وبه تجویز داروهای مقوی پرداخت.
نویسنده : دکتر احسان مقدس