به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ افزایش نرخ چندقلوزایی به‌ویژه دوقلوزایی در گوسفندان یکی از مهم‌ترین راهکارهای بهبود بهره‌وری اقتصادی در واحدهای پرورش دام سبک است. اما برای آنکه این افزایش زایش منجر به بازدهی واقعی شود، باید برنامه‌ای دقیق برای مدیریت بره‌های دوقلو تدوین کرد. در این مقاله به بررسی نکات کلیدی و علمی برای موفقیت در پرورش بره‌های دوقلوزا می‌پردازیم.
اهمیت دوقلوزایی در گوسفندان
بره‌های دوقلوزا می‌توانند منبع درآمد بیشتری برای دامدار فراهم کنند، به شرط آن که مدیریت صحیحی بر تغذیه، بهداشت و رشد آن‌ها اعمال شود. بدون مدیریت اصولی، نرخ مرگ‌ومیر بره‌های دوقلو افزایش می‌یابد و سود مورد انتظار از بین می‌رود.
نکات کلیدی در پرورش بره‌های دوقلوزا
1. انتخاب نژاد مناسب برای دوقلوزایی
برخی نژادها به‌طور ژنتیکی استعداد بیشتری برای چندقلوزایی دارند. از جمله این نژادها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رومانی
- افشاری اصلاح‌شده
- لری بختیاری با اصلاح نژادی
- داپر و فین‌لند
نکته: استفاده از نژادهای اصلاح‌شده می‌تواند به افزایش درصد دوقلوزایی و بهبود وزن تولد کمک کند.
2. تغذیه مناسب میش‌های آبستن
تغذیه صحیح در دوران آبستنی، به‌ویژه سه‌ماهه آخر، در سلامت بره‌های دوقلو بسیار حیاتی است. میش‌هایی که دوقلو آبستن هستند، نیاز به انرژی و پروتئین بیشتری دارند.
- استفاده از جیره‌های غنی‌شده با انرژی (مانند ذرت آسیاب‌شده)
- تامین کافی پروتئین قابل‌هضم (مانند کنجاله سویا)
- مکمل‌های معدنی، به‌ویژه کلسیم، فسفر، سلنیوم و ویتامین E
3. مدیریت زایمان و پس از زایمان
میش‌هایی که دوقلو دارند بیشتر مستعد زایمان سخت هستند. برای کاهش تلفات باید:
- زایمان تحت نظارت مستقیم انجام شود
- محیط زایش ضدعفونی و خشک باشد
- پس از زایش، اطمینان حاصل شود که هر دو بره آغوز کافی دریافت کرده‌اند (حداقل 10 درصد وزن بدن در 6 ساعت اول)
4. مدیریت تغذیه بره‌های دوقلو
بره‌های دوقلو معمولاً رقابت بیشتری برای شیر دارند و در صورت عدم مدیریت صحیح دچار سوءتغذیه می‌شوند. راهکارها:
- کمک به تغذیه دستی با بطری یا تغذیه مکمل با شیرخشک بادام
- استفاده از جایگاه‌های شیرخوری دسته‌جمعی
- شروع زودهنگام تغذیه با علوفه نرم یا کنسانتره استارتر از روز 10 به بعد
5. پایش رشد و وزن‌گیری
رشد بره‌های دوقلوزا باید مرتب بررسی شود. وزن‌گیری منظم (هفتگی) کمک می‌کند بره‌هایی که عقب‌ماندگی رشد دارند، زودتر شناسایی و مداخله لازم انجام شود.
میانگین وزن مطلوب در سن ۳۰ روزگی:
بره تک‌قلو: ۱۰–۱۲ کیلوگرم
بره دوقلو: ۸–۱۰ کیلوگرم
6. کاهش تلفات با بهداشت قوی
سیستم ایمنی بره‌های دوقلو به‌دلیل وزن پایین‌تر و ضعف بدنی، نسبت به بیماری‌ها حساس‌تر است.
- واکسیناسیون به‌موقع علیه بیماری‌هایی مثل آنتروتوکسمی و تب برفکی
- ضدعفونی روزانه جایگاه و آبخوری‌ها
- کنترل رطوبت و تهویه در آغل
7. استفاده از مادران جانشین یا پرورش مصنوعی
اگر یکی از میش‌ها نتواند از دو بره به‌خوبی مراقبت کند، می‌توان از میش‌هایی که تنها یک بره دارند به‌عنوان مادر جایگزین استفاده کرد. در صورت نیاز، پرورش مصنوعی با شیرخشک مخصوص بره‌ها هم گزینه‌ای موفق است.
نتیجه‌گیری
پرورش بره‌های دوقلوزا می‌تواند به شکل قابل‌توجهی بازده اقتصادی گله را افزایش دهد، اما نیازمند مدیریت علمی و دقیق است. با رعایت نکاتی چون انتخاب نژاد مناسب، تغذیه اصولی، مدیریت زایمان و مراقبت‌های بهداشتی می‌توان درصد زنده‌مانی و رشد بره‌های دوقلو را افزایش داد.