به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ مرغداری‌های کوچک و متوسط، اگرچه به‌ظاهر ساده‌تر از واحدهای صنعتی بزرگ به نظر می‌رسند، اما چالش‌های خاص خود را دارند. بسیاری از ضررهای اقتصادی یا تلفات بالا در این واحدها به‌دلیل اشتباهات مدیریتی رایج رخ می‌دهند. شناسایی این خطاها و پیشگیری از آن‌ها می‌تواند نقش مؤثری در سودآوری و سلامت گله داشته باشد.
۱. نادیده گرفتن تهویه مناسب سالن
یکی از مهم‌ترین اشتباهات، عدم توجه به تهویه مؤثر است. تهویه نامناسب منجر به تجمع گازهایی مانند آمونیاک شده و درنتیجه سلامت پرندگان را تهدید می‌کند. این مشکل می‌تواند باعث کاهش رشد، افت تولید تخم و افزایش بیماری‌های تنفسی شود.
۲. جیره‌نویسی نادرست و تغذیه نامتعادل
عدم استفاده از مشاوره تغذیه‌ای یا جیره‌های آماده غیر اصولی، یکی دیگر از اشتباهات رایج است. این موضوع به‌خصوص در واحدهایی دیده می‌شود که به‌دلیل کاهش هزینه‌ها از مکمل‌ها یا کنسانتره‌های ارزان استفاده می‌کنند. کمبود برخی مواد مغذی مثل کلسیم، پروتئین یا ویتامین‌ها باعث کاهش عملکرد گله و مشکلات سلامتی خواهد شد.
۳. بی‌توجهی به برنامه واکسیناسیون و پیشگیری
واحدهای کوچک گاهی برنامه‌های واکسیناسیون را کامل اجرا نمی‌کنند یا فاصله بین واکسن‌ها را رعایت نمی‌کنند. این کار باعث افزایش حساسیت گله به بیماری‌هایی مانند نیوکاسل، گامبورو یا آنفولانزا می‌شود.
۴. عدم کنترل صحیح دما و رطوبت
مرغ‌ها نسبت به نوسانات دمایی بسیار حساس هستند. در برخی مرغداری‌های کوچک، از سیستم‌های گرمایشی یا سرمایشی استاندارد استفاده نمی‌شود. این بی‌توجهی می‌تواند موجب افت مصرف خوراک و تلفات در سنین پایین شود.
۵. تراکم بالای پرنده در سالن
برای افزایش سود، برخی مرغداران تراکم گله را بیش از حد مجاز در نظر می‌گیرند. این موضوع نه تنها باعث استرس در پرندگان می‌شود، بلکه منجر به افزایش رقابت برای خوراک و آب و بالا رفتن خطر انتقال بیماری‌ها نیز خواهد شد.
۶. استفاده از نیروی کار غیرمتخصص
برخی از مرغداری‌های متوسط و کوچک از نیروی کار بدون آموزش تخصصی استفاده می‌کنند. این افراد معمولاً با اصول بهداشت، مدیریت بیماری‌ها یا رفتار صحیح با طیور آشنا نیستند و اشتباهات ساده‌ای مثل تغییر نادرست دان، واکسیناسیون اشتباه یا ضدعفونی ناکارآمد می‌توانند خسارات سنگینی ایجاد کنند.
۷. نداشتن ثبت و پایش اطلاعات
یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت موفق، پایش مستمر داده‌ها است. عدم ثبت مواردی مانند وزن هفتگی، مصرف دان، میزان تلفات یا واکسن‌های مصرف‌شده باعث می‌شود که تحلیل دقیقی از وضعیت گله وجود نداشته باشد.
جدول: مقایسه برخی اشتباهات رایج و پیامدهای آن‌ها
|
اشتباه مدیریتی |
پیامدهای احتمالی |
|
تهویه ناکافی |
تجمع گازهای سمی، بیماری‌های تنفسی |
|
جیره‌نویسی غیراصولی |
کاهش رشد، افت تولید تخم، کمبود ویتامین‌ها |
|
عدم واکسیناسیون مناسب |
شیوع بیماری‌های ویروسی، افزایش تلفات |
|
تراکم بالای گله |
استرس، رقابت برای منابع، گسترش بیماری |
|
کارگر غیرمتخصص |
واکسیناسیون نادرست، مدیریت ضعیف، تلفات بالا |
پیشنهادات برای جلوگیری از اشتباهات
- استفاده از مشاوره تخصصی دامپزشکی و تغذیه به‌صورت منظم
- اجرای دقیق برنامه واکسیناسیون و بهداشت
- سرمایه‌گذاری در سیستم‌های ساده ولی مؤثر تهویه، گرمایش و سرمایش
- آموزش مستمر نیروی انسانی
- پایش اطلاعات گله با استفاده از دفترچه ثبت یا نرم‌افزارهای مدیریتی
نتیجه‌گیری
مدیریت صحیح مرغداری‌های کوچک و متوسط، نیازمند دقت، دانش و پایبندی به اصول علمی است. بسیاری از اشتباهات رایج، قابل پیشگیری هستند و با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان از بروز خسارت‌های مالی و تلفات گسترده جلوگیری کرد.