به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ در صنعت پرورش مرغ تخم‌گذار، حفظ بهره‌وری در طول زمان یکی از چالش‌های اصلی است. تولک رفتن فرایندی طبیعی در مرغ‌هاست که طی آن تولید تخم‌مرغ متوقف می‌شود، پرها می‌ریزند و سیستم تولیدمثلی بازسازی می‌شود. با این حال، در فارم‌های صنعتی برای مدیریت بهینه و افزایش طول عمر تولیدی گله، از روش‌های تولک بردن اجباری استفاده می‌شود. یکی از شناخته‌شده‌ترین این روش‌ها، شیوه کالیفرنیایی است که به دلیل سادگی اجرا و نتایج اقتصادی، در برخی کشورها همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش تولک بردن به سبک کالیفرنیایی چیست؟
در روش کالیفرنیایی یا The Californian Way of Starving Poultry، مرغ‌ها به مدت حدود ۵ تا ۱۴ روز از دسترسی به غذا و گاهی آب محروم می‌شوند. این محرومیت عمدی موجب توقف فعالیت تخمدان و سایر اجزای دستگاه تناسلی شده و مرغ وارد فاز تولک رفتن می‌شود.
در این دوره:
- پرریزی آغاز می‌شود
- تخم‌گذاری متوقف می‌شود
- مرغ استراحت فیزیولوژیکی موقت را تجربه می‌کند
پس از پایان دوره و بازگشت تغذیه، مرغ‌ها وارد فاز دوم تخم‌گذاری می‌شوند که معمولاً با تولیدی باکیفیت‌تر همراه است.
اهداف اجرای روش کالیفرنیایی
مرغ‌های تخم‌گذار پس از حدود ۱۰۰ هفته تولید، با افت کیفیت و کمیت تخم‌مرغ مواجه می‌شوند. تولک بردن اجباری روشی استراتژیک برای بازیابی توان تولید و کاهش هزینه‌های تعویض گله است. از جمله مزایای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش مجدد راندمان تخم‌گذاری
- بهبود کیفیت پوسته و زرده تخم‌مرغ
- صرفه‌جویی در هزینه جایگزینی گله
- یکنواخت‌سازی زمان تولید در فارم‌های بزرگ
چالش‌ها و پیامدهای رفاهی
اگرچه تولک بردن به شیوه کالیفرنیایی از نظر اقتصادی برای تولیدکننده سودآور است، اما از منظر رفاه دام بسیار بحث‌برانگیز است. آثار زیان‌بار آن شامل:
- کاهش شدید وزن بدن (تا ۳۰٪ در برخی موارد)
- افزایش استرس و پرخاشگری در گله
- ضعف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به بیماری‌ها
- مرگ‌ومیر بالا در دوره محرومیت
- رفتارهای نابهنجار مانند پرکنی و بی‌قراری نیز در این دوره شایع هستند.
وضعیت قانونی در جهان
در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله آلمان، هلند و بریتانیا، تولک بردن اجباری به‌ویژه به روش‌های خشن مانند بی‌غذایی کامل ممنوع یا به‌شدت محدود شده است. این کشورها استفاده از روش‌های ملایم‌تر مانند تغییر جیره یا کاهش نور را ترجیح می‌دهند. در مقابل، در آمریکا و برخی کشورهای آسیایی، روش کالیفرنیایی هنوز در برخی فارم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، هرچند فشارهای حقوقی و علمی برای جایگزینی آن در حال افزایش است.
روش‌های جایگزین تولک بردن
برای کاهش آسیب‌های جسمی و روانی، محققان روش‌هایی کم‌تنش‌تر برای تولک بردن پیشنهاد کرده‌اند، از جمله:
- کاهش تدریجی غذای مصرفی به‌جای قطع کامل
- استفاده از جیره‌های با پروتئین و انرژی محدود
- کاهش نور سالن برای کاهش تحریک تخم‌گذاری
- استفاده از ترکیبات طبیعی یا مکمل‌ها برای القای تولک
این روش‌ها به تولیدکننده اجازه می‌دهند بدون به‌خطر انداختن رفاه طیور، از مزایای تولک رفتن بهره‌مند شوند.
نتیجه‌گیری
روش تولک‌بردن اجباری به سبک کالیفرنیایی، علی‌رغم مزایای اقتصادی، به‌دلیل آثار منفی بر سلامت و رفاه مرغ‌ها مورد انتقاد است. برای حرکت به‌سوی صنعت طیور پایدار و همسو با استانداردهای بین‌المللی، استفاده از روش‌های جایگزین و انسانی‌تر ضروری به نظر می‌رسد.