به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ روش‌های پرورش گله‌های گوسفند در کشور باتوجه به شرایط اقلیمی‌متفاوت حاکم بر مناطق متعدد جغرافیایی کشور به یکی از سه روش زیر می‌باشد، این روش‌ها عبارتند از:
1- روش مرتعی Nomadic system (کوچ‌رو یا عشایری)
2- روش مرتعی– زراعی Semi -Intensive system (نیمه متمرکز یا نیمه کوچ؛ روش روستایی)
3- روش زراعی Intensive system (متمرکز یا صنعتی)
الف) روش مرتعی (کوچ‌رو یا عشایری)
در این روش در تمام طول سال گله از مراتع ییلاقی، میانبند و قشلاقی تعلیف می‌نماید. در فصول بهار (از اواسط بهار) و تابستان گله در مراتع ییلاقی و در فصول پاییز (اواسط پاییز) و زمستان گله در مراتع قشلاقی است.
گله‌ها در بقیه سال، در مراتع میان بند؛ حد فاصل ییلاق و قشلاق نگهداری می‌شوند. در این نوع پرورش، کمک تغذیه دستی در حداقل ممکن انجام می‌گیرد و میزان آن بستگی به وضعیت اقتصادی گله‌دار و وضعیت آب و هوا دارد.
این روش به دو شکل کلی در کشور وجود دارد:
- روش اول؛ روش تمام کوچ استانی است که تمام مراحل کوچ گله در یک منطقه اکولوژیکی در داخل استان انجام می‌گیرد.
مانند ایلات استان کرمانشاه با استفاده از دو منطقه گرمسیری استان مانند قصرشیرین و سرپل ذهاب و مناطق سردسیری استان در غرب استان کرمانشاه مانند صحنه و کنگاور اقدام به پروش گله‌های گوسفند نژاد سنجابی می‌نمایند.
- روش دوم؛ تمام کوچ منطقه‌ای است که مراحل مختلف کوچ در یک منطقه اکولوژیکی خاص که بین دو یا چند استان پراکنش جغرافیایی دارد؛ انجام می‌گیرد.
مانند عشار یارم طاقلو همدان که با فرا رسیدن فصل سرما گله‌های خود را از طریق مسیر لرستان به سمت خوزستان کوچ داده و با فرا رسیدن فصل گرما در خوزستان به سمت منطقه ییلاقی همدان کوچ می‌دهند.
نکته حائز اهمیت آن است که بر اثر کاهش کیفی مراتع، عدم تطابق جمعیت دام، ظرفیت تعلیف مراتع، فقدان آب در مراتع، فقدان امکانات رفاهی معیشتی، تبدیل اراضی مرتعی به دیم و کمبود فیزیکی شدید مراتع میانبند این روش رو به کاهش و محدود شدن گذاشته است.
این سیستم بیشتر ویژه ایلات بوده که خود دارای روش‌های مختلف می‌باشد. به غیر از عشایر و ایلات جوامع پرورش‌دهنده دیگری که ساختار عشایری نداشته و اصطاحاً به نام دامداری متحرک نامیده می‌شوند، به این روش متمایل هستند.
ب) روش مرتعی زراعی (نیمه کوچ - نیمه متمرکز)
در این روش گله در فصول بهار و تابستان در مراتع ییلاقی به سر برده و در فصول پاییز زمستان با استفاده از تعلیف پس‌چرهای زراعی و باغی و تغذیه دستی در آغل؛ پرورش و نگهداری می‌شوند. این روش به سه شکل زیر وجود دارد:
ب)1- در مناطقی که پاییز و زمستان‌های سرد و طولانی داشته و پس از بازگشت گله از مراتع ییلاقی، گله بیشتر به شکل تغذیه دستی در آغل پرورش و نگهداری می‌شوند.
ب)2- در مناطقی که فصول پاییز و زمستان (بویژه زمستان) سرمای فوق‌العاده‌ای وجود نداشته و هوا از اعتدال نسبی‌تری برخوردار است. پس از بازگشت گله از مراتع ییلاقی تعلیف در پس‌چرهای زراعی و باغی انجام و پس از اتمام پس‌چر با علوفه دستی تغذیه می‌شوند.
ب)3- درمناطق بیابانی و گرم و مرطوب اغلب ماه‌های سال گله از مراتع و پس‌چرهای موجود تعلیف و تغذیه نموده و تغذیه دستی بسیار محدود و بیشتری بستگی به تغییرات آب و هوا و قدرت اقتصادی گله دار دارد.
ج) روش زراعی - متمرکز
در این روش، پرورش گله همراه با کشت و زراعت بویژه نباتات علوفه‌ای بوده و ممکن است زمین زیر کشت نباتات علوفه‌ای در مالکیت و یا در اجاره گله‌دار باشد.
پس از فصل برداشت غلات به ویژه گندم و جو و صیفی‌جات و برداشت میوه از باغات، گله از پس‌چر انواع نباتات زراعی و باغی تغذیه نموده و پس از پایان پس چر زراعی از مواد غذایی تولید شده د رمزرعه و یا خریداری شده تغذیه می‌شود (فصل زمستان).
در فصول بهار و اوایل تابستان گله از زمین‌های آیش، بایر و احیاناً مراتع اطراف منطقه و مزرعه تعلیف می‌شود.
این روش در گذشته محدود به مزارع بزرگ و کشت و صنعت‌های دامپروری و ایستگاه‌های دولتی بوده است. لیکن چند سالی است که گله‌داران دارای مالکیت اراضی کشاورزی، تلفیق گله‌داری و کشت علوفه را تجربه نموده و با بدست آوردن نتایج موفق اقتصادی، در کشور رونق یافته است.
این نوع پرورش گله‌های داشتی با پرواربندی، از مدیریت گله و میزان اراضی تحت کشت، دور یا نزدیک بودن به بازار فروش تبعیت می‌نماید.