به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ شیر و فرآورده‌های لبنی حاصل از آن، مهمترین منابع غذایی مورد استفاده در تغذیه هستند که احتیاجات انرژی و پروتئین با کیفیت بالا و انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی را برآورده می‌کنند.
در گذشته عمده برنامه‌های اصلاح نژاد گاوهای شیرده بر آزمون نتاج یا انتخاب نرهای ممتاز بر اساس رکود تولیدی دختران استوار بود و در جمعیت دختران این گاوهای نر نیز رکوردگیری برای صفت تولید شیر صورت می‌پذیرفت و نهایتا نرهایی با ارزش ژنتیکی افزایشی مناسب برای تولید شیر انتخاب می‌گردید.
چنین انتخابی به این دلیل انجام می‌شد که تنها صفت تولید شیر ارزش اقتصادی داشت. امروزه ارزش گاوهای ماده منحصرا بوسیله تولید شیر مشخص نمی‌شود بلکه چربی و پروتئین نیز درامد ناشی از فروش شیر را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
درصد چربی و پروتئین شیر ازنظر ارزش اقتصادی در قیمت‌گذاری شیر ضروری می‌باشد و بنابراین در کنار سایر اهداف اصلاحی این صفات نیز از اهمیت خاصی برخوردارند.
علی‌رغم اینکه انتخاب فنوتیپی و استفاده از مدل‌های حیوانی، همواره توانسته پیشرفت ژنتیکی مناسبی را در نسل‌های آتی به وجود آورد اما نیاز به روش‌هایی که منجر به کاهش فاصله نسلی شده و همچنین افزایش دقت ارزیابی‌های ژنتیکی گردد، همواره احساس شده است.
لذا یکی از راهکارهای احتمالی مناسب موجود برای دستیابی به این اهداف، کاربرد نشانگرهای ژنتیکی می‌باشد که بطور مستقیم و یا غیرمستقیم بر تولید شیر وخصوصیات آن تاثیرگذار می‌باشد.
دیدگاه ژن‌های کاندیدا یکی از جدیدترین محورهای تحقیقاتی برای بهبود خصوصیات شیر تولیدی در دام‌های شیرده می‌باشد که در دهه اخیر زمینه بسیاری از تحقیقات ژنتیک مولکولی در زمینه اصلاح نژاد گله‌های شیرده را به خود اختصاص داده است.
نشانگرهای DNA با اطلاعاتی که قبل از تظاهر صفت مورد انتخاب فراهم می‌نمایند، احتمالا دستاوردهای مناسبی را به همراه داشته و برنامه‌های اصلاحی را به یک بازده مناسب هدایت می‌کنند.
این مقاله سعی دارد دریک نگرش اجمالی بعضی از ژن‌های تاثیرگذار بر روی کمیت و کیفیت شیر و فراورده‌های لبنی حاصل از آن و همچنین دیدگاه‌های زیست فن‌آوری موجود را به خوانندگان معرفی نماید.
مهندس آرش جوانمرد