به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ با این که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در زمینه‌های غیردرمانی، و با هدف دستیابی به تولید بالاتر در مرغداری‌ها، در کشورهای اروپایی و برخی دیگر از کشورها ممنوع شده است، اما هنوز بسیاری از کشورها به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد برای پیشگیری از بیماری‌ها در مرغداری‌ها ادامه می‌دهند و به زیان گسترده‌ای که از این راه به جامعه آنها وارد می‌شود توجهی نمی‌کنند.
پیامد این بی‌اعتنایی به سلامت جامعه، در برخی از کشورها، پدید آمدن باکتری‌های بیماری‌زای مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها از راه مصرف گوشت آلوده به باکتری‌هایی است که در برابر مواد ضدباکتری‌های بیماری‌زا مقاوم شده‌اند.
شگفت‌آور این که مدیران مرغداری‌ها از پیامدهای زیان‌بار مصرف آنتی‌بیوتیک‌های غیرضروری (محرک رشد) در جامعه‌ای که خود بخشی از آن هستند آگاهند، و با این همه، به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد ادامه می‌دهند، و سیستم پخش این داروها نیز بدون مطالبه نسخه دامپزشک گله، آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد را به مرغداری‌ها می‌فروشند.
در این میان، روند تولید آنتی‌بیوتیک‌های تازه برای درمان انسان نیز به گونه‌ای هشداردهنده کند شده است، زیرا شرکت‌های بزرگ داروسازی توان تحمل هزینه‌های بخش پژوهش و توسعه (D&R) برای تولید آنتی‌بیوتیک‌های تازه را (به سبب نامطمئن بودن بازار) ندارند.
گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد که هر سال 2میلیون نفر در آن کشور در معرض باکتری‌های مقاوم قرار می‌گیرند، و 23هزار نفر از آنها، از این گرفتاری می‌میرند.
در هندوستان، بیماری اسهال پدید آمده از آلودگی با باکتری کمپیلوباکتر ژژونی 13/5% موارد اسهال کودکان را برمی‌گیرد. زمانی، آنتی‌بیوتیک سیپروفلاکسین داروی رایج درمان این اسهال بود، اما امروزه، این باکتری کاملاً در برابر این آنتی‌بیوتیک مقاوم شده است.
آمار درستی از تلفات انسان‌ها در اثر آلودگی به باکتری‌هایی که هیچ‌گونه آنتی‌بیوتیکی روی آنها تأثیر نمی‌کند در همه کشورها منتشر نمی‌شود.
این نمونه‌ای است بسیار نگران‌کننده، برای نشان دادن این ضرورت که صنعت مرغداری در این کشورها، می‌باید به سرعت خود را از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها دور سازند و به دنبال فرآورده‌های سالم‌تر برای دستیابی به تندرستی و رشد بیشتر مرغ‌های گله بگردند.
نخستین هفته‌ها
بهانه‌ای برای مصرف آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد به دلیل آسیب‌پذیری جوجه‌ها در برابر بیماری‌ها در هفته‌های نخست زندگی.
جوجه‌ها که بدون ایمنی مادرزادی سر از تخم بیرون می‌آورند، به ویژه در هفته نخست زندگی در برابر بیماری‌زاها به شدت آسیب‌پذیر هستند. آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد می‌توانستند در این دوره آسیب‌پذیری، شمار باکتری‌های بیماری‌زای دستگاه گوارش جوجه‌ها را تا اندازه‌ای کنترل کنند، اما در همان حال، بسیاری از باکتری‌های سودمندی که برای هضم خوراک و تقویت ایمنی جوجه‌ها ضروری هستند را نیز نابود می‌کنند.
بازسازی فلور باکتریایی دستگاه گوارش به سود باکتری‌های سودمند، که در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها آسیب دیده است، کاری نیست که بلافاصله پس از قطع مصرف آنتی‌بیوتیک انجام شود. آنتی‌بیوتیک‌ها در پیشگیری بیماری‌های ویروسی نیز نمی‌توانند کارآمد باشند.
بیشتر بدانیم:
باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک در مرغ برای انسان مضر است.
بررسی مقاومت آنتی‌بیوتیکی و اهمیت آن در آبزیان
درخواست WHO از پرورش‌دهندگان فعال عرصه دام
تولید تخم‌مرغ و گوشت مرغ باکیفیت، بدون مصرف آنتی‌بیوتیک
جستجو برای جانشین‌ها
جدی‌تر شدن خطر مقاومت آنتی‌بیوتیکی، و کاسته شدن از تلاش شرکت‌های داروسازی برای یافتن آنتی‌بیوتیک‌های تازه‌ای که بتوانند جوامع انسانی را از این گرفتاری نجات بخشند، سبب شده است که کوشش‌های گسترده‌ای برای یافتن فرآورده‌های تازه‌ای که مصرف آنها به ایجاد مقاومت در باکتری‌های بیماری‌زا نیانجامد آغاز شود، و برخی از فرآورده‌های گیاهی، برخی از اسیدآمینه‌های خاص، و برخی از فرآورده‌های پروبایوتیکی در بوته آزمایش قرار گرفته‌اند.
کوشش در این زمینه متوجه فرآورده‌هایی است که:
1- بتوانند جوجه‌ها را در نخستین هفته‌های زندگی که هنوز دستگاه ایمنی طبیعی آنها به خوبی فعال نشده است از آسیب بیماری‌زاها حفظ کنند.
2- مصرف آنها سبب مقاوم شدن باکتری‌های بیماری‌زا نشود (فرآورده‌هایی که اجزای آنها GRAS یا کاملاً شناخته و ایمن باشند).
3- بتوانند فلور باکتریایی سودمند دستگاه گوارش مرغ‌ها را که پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌های درمانی آسیب می‌بینند به سرعت بازسازی کنند (مصرف آنتی‌بیوتیک‌های درمانی به هنگام بروز بیماری‌ها و با تجویز دامپزشک، اجتناب‌ناپذیر است).
4- مکانیزم عمل آنها به گونه‌ای باشد که نه تنها در نخستین هفته‌های زندگی، بلکه در تمام طول دوره زندگی، به ویژه در دوره‌های استرس‌آور (مانند واکسیناسیون طیور)، ایمنی طبیعی گله‌های تخمگذار، مادر و گوشتی را تقویت کنند.
5- هزینه مصرف، شرایط نگهداری، و شیوه مصرف آنها در مرغداری‌ها، برای مرغداران پذیرفتنی باشد.
آزمایش‌های گسترده‌ای برای پی بردن به کارآیی فرآورده‌هایی که پیشنهاد می‌شوند انجام می‌گیرد و پیشرفت‌های خوبی در این زمینه به دست آمده است.
آزمایش‌هایی که روی یک گونه از اسیدی‌فایرهای ترکیبی (نه اسیدی‌فایرهای معمولی) انجام شده است نشان داده است که مصرف این اسیدی‌فایر توانسته است با کاهش سطح آلودگی باکتریایی، درگیری با بیماری‌زاها را تا اندازه‌ای کنترل کند. مکانیزم عمل این فرآورده، تنها کاهش pH دستگاه گوارش است که محیط را برای رشد باکتری‌های بیماری‌زا ناسازگار می‌کند، و همین می‌تواند به مرغ‌ها فرصت دهد تا عملکرد بهتری داشته باشند و بهره‌وری آنها برای مرغداری بالاتر باشد.
پروبایوتیک‌ها نیز (اگر از پشتیبانی آزمایش‌های فارمی دانشگاهی برخوردار باشند) نامزدهای مناسبی برای جانشین آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد به شمار می‌روند.
پروبایوتیک‌ها، باکتری‌های سودمند دستگاه گوارش هستند که می‌توانند روی میزبان سودمندانه اثر بگذارند.
ویژگی برجسته این دسته از پروبایوتیک‌ها این است که مکانیزم عمل چندگانه آنها، تنها به نامساعد کردن محیط دستگاه گوارش برای بیماری‌زاها محدود نمی‌شود.
پروبایوتیک‌های پرسویه، ضمن کاستن از pH محیط دستگاه گوارش، باکتری‌های سودمند را در هفته‌های نخستین زندگی جوجه‌ها (دوره brooding) به آنها می‌رسانند و با پوشش رویه دستگاه گوارش، باکتری‌های بیماری‌زا را بیرون می‌رانند تا فرصت کافی برای راه افتادن دستگاه ایمنی طبیعی جوجه‌ها به دست آید، همین اتفاق، در طول دوره زندگی مرغ‌ها (مادر، تخمگذار و گوشتی) که ترکیب فلور دستگاه گوارش آنها در اثر: استرس‌ها، واکسیناسیون، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های درمانی، و عوامل دیگر، برهم می‌خورد و فرصت برای رشد بیماری‌زاها فراهم می‌شود، نیز پیش می‌آید.
تولید، مواد ضدباکتری (باکتریوسین‌ها) نیز یکی از مکانیزم‌های عمل برخی از فرآورده‌های پروبایوتیکی است.
با اینکه تأثیر باکتری‌های سودمند دستگاه گوارش (پروبایوتیک‌ها) در هضم و جذب خوراک و حفظ تندرستی دستگاه گوارش (پرزها، و ...) پذیرفته شده است، اما برگزیدن یک فرآورده کارآمد پروبایوتیکی نیز باید (همانگونه که در برگزیدن اسیدی‌فایرهای ترکیبی خاص) با توجه به برخورداری آنها از نتایج آزمایش‌های فارمی مستقل دانشگاهی انجام بگیرد.
منتشر نشدن، و یا در دسترس نبودن آمار تلفات جوامع انسانی در اثر آلودگی به باکتری‌های مقاومی که هیچ آنتی‌بیوتیکی نمی‌تواند بیمار را از مرگ نجات دهد شاید یکی از دلایلی باشد که مدیران مرغداری‌ها هنوز به مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، در بسیاری از کشورها ادامه می‌دهند، اما به هر حال گستردگی اطلاعات و خبرهایی که در زمینه زیان و تهدید مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، منتشر می‌شود آن اندازه هست که افراد را در برابر مسئولیتی که در تهیه خوراک سالم جامعه نقش دارند بیدار و هشیار کند.
آیا این امید، که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها (مگر در موارد درمانی) از برنامه مرغداری‌ها حذف شود وجود دارد؟
به هنگام درمان آنتی‌بیوتیکی در زمان بیماری‌ها، می‌توانید «پروتکسین» را برای کاهش استرس بیماری و برقراری دوباره توازن باکتریایی دستگاه گوارش، به مدت 5 روز، 250 گرم پروتکسین را برای هر 10.000 جوجه به حجم معینی از آب آشامیدنی (یک بار در روز) بیافزایید.
نویسنده: Green Aileen میکروبیولوژیست، شرکت PIL (انگلستان)
منبع: نیکوتک