به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ ویتامین E موثرترین آنتی‌اكسیدان بیولوژیكی بوده و كمبود آن منجر به تخریب اكسیداتیو بافت‌های حاوی لیپید می‌شود آثار زیان‌بار كمبود ویتامین E طی یك دوره 3-4 هفته‌ای و پس از تخلیه كامل ذخایر این ویتامین از بافت‌ها بروز می‌نماید. علائم كمبود از كاهش باروری تا ایجاد علائم و نشانه‌های اختصاصی بر اساس سن و جنس متفاوت است.
آثار اختصاصی كمبود ویتامین E كه تحت شرایط تجاری دارای اهمیت اقتصادی هستند به شرح زیر می‌باشند:
خیز زیر جلدی بر اثر کمبود ویتامین E
اكسیداسیون لایه‌های لیپیدی غشاهای سلولی مفروش‌كننده دیواره مویرگ‌ها منجر به دگرگونی ساختار این سلول‌ها شده و موجب افزایش نفوذ‌پذیری و نفوذ مایع و اكسودا به بافت‌های زیر‌جلدی می‌گردد كه در اغلب موارد این حالت به صورت تورمی نرم در پشت چینه‌دان مشاهده می‌گردد. جوجه‌های حاصل از مرغ‌هایی كه دچار كمبود ویتامین E هستند ، در سن دو هفتگی علائم خیز زیر‌جلدی (Exudative Diathesis) را نشان می‌دهند. در موارد پیشرفته كمبود، خونریزی زیر‌جلدی نیز ممكن است مشاهده شود.
انسفالومالاسی بر اثر کمبود ویتامین E
افزایش محتوی لیپیدی هر اندامی موجب نیاز بیشتر به ویتامین E جهت ممانعت از اكسیداسیون می‌شود. مقادیر فراوان لیپید در بافت مغزی موجب حساسیت فراوان این اندام نسبت به كمبود ویتامین E می‌گردد. انسفولومالاسی (Encephalameixie) با ایجاد جراحات استجاله‌ای در مغز جوجه‌های جوان تا سن 6 هفتگی و در اثر خیز و خونریزی در مخچه مشاهده می‌شود. زمان بروز نشانه‌ای درمانگاهی تحت تاثیر سطوح ویتامین E است، كه توسط مرغ مادر به زرده منتقل شده و جهت استفاده جوجه در زمان تفریح در دسترس می‌باشد میزان احتیاجات ویتامین E همچنین تحت تاثیر اسپد لینولنیك خوراك می‌باشد .
بیشتر بدانیم:
نقش ویتامین E در تغذیه طیور
نقش ویتامین E در دستروفی عضلانی
استحاله دیستروفیك سلول‌های عضلانی در اثر كمبود ویتامین E اغلب در عضلات سینه و ران مشاهده می‌گردد. ماكیان در همه سنین نسبت به دیستروفی عضلانی (Muscular Dystrophy) حساس بوده و هنگامی كه عضلات پا مبتلا می‌شود به‌طور مشخصی علائم عدم تعادل را نشان داده و تمایل به راه رفتن ندارند.
در موارد شدید كمبود ویتامین E جراحات استحاله‌ای ممكن است در سنگدان و عضلات قلبی نیز مشاهده گردد. میزان شدت جراحات همچنین تحت تاثیر كمبود اسیدهای آمینه گوگردی نیز می‌باشد.
تأثیر کمبود ویتامین E بر باروری و قابلیت جوجه‌درآوری
تخریب اكسیداتیو بافت بیضه و اسپرموها موجب عقیم شدن خروسها می‌گردد. در موارد پیشرفته كمبود ویتامین E عقیم شدن خروسها ممكن است به‌صورت دائمی ادامه یابد قابلیت جوجه‌درآوری در اثر مرگ جنین ها ابتدا در چهارمین روز انكوباسیون و مجدداً در 2-3 روز قبل از تفریح كاهش می‌یابد، مرگ جنینی گردش خون رخ می‌دهد.
کمبود ویتامین E و کاهش تولید تخم‌مرغ
كاهش تولید تخم‌مرغ به‌طور اولیه در اثر تخریب اكسیداتیو فولیكول‌های تخمدان ایجاد شده و سپس طی 2-3 هفته همزمان با تخلیه كامل بافت‌ها از ویتامین E به‌میزان وسیعی نمایان می‌شود در مرغ‌های مادر در اثر كمبود ذخیره ویتامین E در زرده به‌خاطر افكنده شدن و در نتیجه تكامل جنین و همچنین سرزندگی جوجه‌های حاصل طی اولین هفته زندگی تحت تاثیر قرار می‌گیرد .
تأثیر کمبود ویتامین E بر سر زندگی جوجه‌ها
طی اولین روزهای پس از تفریح و تا زمان تكامل كافی دستگاه گوارش جوجه‌ها قادر به استفاده از ویتامنی E خوراك نیستند و احتیاجات فیزیولوژیكی ویتامین E طی 4-5 روز اول زندگی می‌بایستی از طریق زرده تامین شود. جوجه‌های حاصل از مرغ‌های مادر دچار كمبود ویتامین E مقادیر ناكافی از این ویتامین دریافت نموده و در نتیجه نسبت به عوامل استرس‌زای فیزیولوژیكی و ایمونولوژیكی بسیار حساس و ضعیفی داشته و دچار تلفات بالایی طی اولین هفته زندگی می‌شوند.
علاوه بر این جوجه‌ها در صورتی كه با خوراك حاوی مقادیر ناكافی مكمل ویتامین E تغذیه شوند علائم كمبود ویتامین E را نشان خواهند داد .
نقش ویتامین E بر پاسخ ایمنی در طیور
نقش ویتامین E در پاسخ ایمنی سلولی و هموره به‌خوبی شناخته شده است كمبود ویتامین E منجر به پاسخ ایمنی كمتر از حد معمول می‌گردد. تحت شرایط تجاری انتقال پادتن مادری و نیز پاسخ به واكسیناسیون نیز ممكن است كمتر از حد مناسب باشد. در موارد شیوع بیماری باعلائم بالینی پاسخ ایمنی كمتر از حد معمول بوده و پاسخ به مواد دارویی نیز در كمترین میزان می‌باشد و ممكن است مدت زمان بیماری طولانی شود .
همولیز گلبولهای قرمز
سطوح ناكافی و یتامین E در بدن، گلبولهای قرمز را نسبت به تخریب اكسیداتیو غشاء سلولی مستعد می‌نماید. اكسیداسیون لایه‌های لیپیدی غشاء سلولی سبب افزایش نفوذ‌پذیری سلول و نهایتاً ایجاد همولیز (Haemolysis) گلبولهای قرمز می‌شود .
منبع: www.iran-poultry.com