به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ فصل‌های سرد سال (پاییز و زمستان) معمولاً با افزایش رطوبت، کاهش دما و تغییر ناگهانی شرایط آب‌وهوایی همراه است. این عوامل نه‌تنها موجب استرس در دام و طیور می‌شوند، بلکه سیستم ایمنی را نیز تضعیف کرده و زمینه بروز بیماری‌های ویروسی مانند برونشیت عفونی طیور، نیوکاسل، آنفلوانزای پرندگان، تب برفکی گاو و گوسفند، و اسهال ویروسی گاو (BVD) را فراهم می‌کنند. بنابراین رعایت توصیه‌های دامپزشکی در این فصول اهمیت ویژه‌ای دارد.
مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی در فصل سرما
- آنفلوانزای فوق حاد پرندگان: به شدت مسری بوده و می‌تواند تلفات گسترده‌ای ایجاد کند.
- نیوکاسل طیور: یکی از بیماری‌های ویروسی رایج در مرغداری‌ها که با تلفات بالا همراه است.
- برونشیت عفونی طیور: در هوای سرد شدت بیشتری دارد و موجب کاهش تولید تخم‌مرغ می‌شود.
- تب برفکی در گاو و گوسفند: در پاییز و زمستان بیشتر دیده می‌شود و خسارت اقتصادی زیادی دارد.
- اسهال ویروسی گاو (BVD): ضعف سیستم ایمنی و سقط جنین از پیامدهای مهم آن است.
توصیه‌های دامپزشکی برای پیشگیری و مقابله
۱. واکسیناسیون به‌موقع
- اجرای برنامه‌های واکسیناسیون مطابق دستورالعمل دامپزشک منطقه.
- واکسیناسیون دام‌ها علیه تب برفکی، BVD و در طیور علیه آنفلوانزا، نیوکاسل و برونشیت عفونی.
۲. بهبود شرایط محیطی
- جلوگیری از نفوذ باد سرد به اصطبل‌ها و سالن‌ها.
- کنترل رطوبت و تهویه مناسب برای جلوگیری از تراکم ویروس‌ها.
- ضدعفونی منظم جایگاه‌ها و تجهیزات.
۳. مدیریت تغذیه و تقویت سیستم ایمنی
- استفاده از مکمل‌های معدنی و ویتامینی به‌ویژه ویتامین‌های A، E و C.
- افزودن پروبیوتیک‌ها و مواد تقویت‌کننده ایمنی به جیره غذایی.
۴. رعایت اصول قرنطینه
- جداسازی دام‌ها و پرندگان تازه‌وارد به مدت حداقل ۱۴ روز.
- محدود کردن ورود افراد غیرضروری به دامداری و مرغداری.
- استفاده از لباس و کفش مخصوص در محل نگهداری دام و طیور.
۵. پایش مستمر سلامت
- معاینه منظم دام‌ها توسط دامپزشک.
- ثبت علائم بالینی مشکوک و گزارش سریع موارد بیماری به مراکز دامپزشکی.
- تشخیص سریع برای جلوگیری از گسترش بیماری در کل گله.
نقش هوش مصنوعی و سنسورها در پایش بیماری‌ها
استفاده از سنسورهای پایشی در دامداری‌ها و مرغداری‌ها می‌تواند تغییرات رفتاری، دمای بدن و میزان مصرف خوراک را ثبت کرده و با کمک هوش مصنوعی بروز بیماری‌ها را در مراحل اولیه پیش‌بینی کند. این فناوری در پاییز و زمستان که بیماری‌های ویروسی شیوع بیشتری دارند، نقش مهمی در کاهش خسارات اقتصادی خواهد داشت.
جمع‌بندی
پاییز و زمستان فصل‌های پرخطر برای بروز بیماری‌های ویروسی در دام و طیور هستند. پیشگیری از طریق واکسیناسیون، بهبود شرایط نگهداری، تغذیه مناسب و رعایت اصول بهداشتی، مهم‌ترین ابزار مقابله با این بیماری‌ها محسوب می‌شوند. در کنار این اقدامات، استفاده از فناوری‌های نوین پایشی نیز می‌تواند ضریب امنیت زیستی دامداری‌ها و مرغداری‌ها را به شکل قابل توجهی افزایش دهد.