اسهال آنتی بیوتیکی در دام؛ دلایل، عوارض و راهکارهای پیشگیری

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ اسهال آنتی‌بیوتیکی (Antibiotic-associated diarrhea - AAD) به نوعی اسهال گفته می‌شود که پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در دام رخ می‌دهد. این حالت در نتیجه‌ی به‌هم‌خوردن تعادل طبیعی میکروبی روده به‌وجود می‌آید و می‌تواند شدت‌های متفاوتی از خفیف تا شدید داشته باشد.

علت اصلی بروز اسهال آنتی‌بیوتیکی در دام

1- اختلال در فلور میکروبی روده:

آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها باکتری‌های بیماری‌زا را از بین می‌برند، بلکه باکتری‌های مفید روده را نیز نابود کرده و توزان میکروبی را مختل می‌کنند.

2- افزایش رشد باکتری‌های مضر:

با کاهش رقابت میکروبی، فرصت رشد برای پاتوژن‌هایی مانند Clostridium difficile فراهم می‌شود که منجر به التهاب روده و اسهال می‌گردد.

3- آسیب به مخاط روده:

برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند تتراسایکلین‌ها و پنی‌سیلین‌ها ممکن است به به‌طور مستقیم باعث آسیب به سلول‌های روده شوند.

آنتی‌بیوتیک‌هایی که بیشترین احتمال ایجاد اسهال دارند

علائم بالینی

- مدفوع آبکی یا شل

- کاهش اشتها

- کاهش وزن و ضعف بدنی

- نفخ یا دل درد (در نشخوارکنندگان)

- کاهش تولید شیر یا رشد

در موارد شدید: کم‌آبی، تب، اسهال خونی

تشخیص

تشخیص اسهال آنتی‌بیوتیکی بر اساس سوابق درمانی (مصرف اخیر آنتی‌بیوتیک)، علائم بالینی و در موارد خاص، بررسی نمونه مدفوع برای وجود کلستریدیوم دیفیسیله یا سموم آن انجام می‌شود.

راهکارهای درمان و مدیریت

1- قطع یا تغییر آنتی‌بیوتیک:

در صورت امکان، قطع مصرف آنتی‌بیوتیک یا جایگزینی آن با دارویی با عوارض گوارشی کمتر ضروری است.

2- استفاده از پروبیوتیک‌ها:

مصرف مکمل‌های حاوی باکتری‌های مفید می‌تواند تعادل میکروبی روده را بازیابی کرده و شدت اسهال را کاهش دهد.

3- درمان حمایتی:

شامل تأمین آب و الکترولیت‌ها برای جلوگیری از دهیدراتاسیون دام.

4- در موارد شدید:

استفاده از داروهای ضد اسهال، آنتی‌توکسین‌ها یا درمان ضد کلستریدیایی (در صورت تأیید عفونت).

پیشگیری از اسهال آنتی‌بیوتیکی

- استفاده منطقی از آنتی‌بیوتیک‌ها با تجویز دامپزشک

- پرهیز از مصرف بی‌رویه یا بدون تشخیص

- رعایت دوره‌های پرهیز دارویی

- مکمل‌یاری با پروبیوتیک‌ها حین درمان‌های آنتی‌بیوتیکی

- بهداشت مناسب محل نگهداری دام‌ها

پیامدهای اقتصادی برای دامداری

اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث کاهش رشد، افت تولید شیر، افزایش تلفات و هزینه‌های درمانی شود و در نهایت سودآوری دامداری را به شدت کاهش دهد.

نتیجه‌گیری

اسهال آنتی‌بیوتیکی یک عارضه جدی اما قابل پیشگیری در دام‌هاست که با مدیریت درست مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، تشخیص به‌موقع و استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. استفاده منطقی و علمی از داروها، ضامن سلامت دام و پایداری اقتصادی دامداری است.