به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ چرای دام یکی از مهمترین بخشهای مدیریت تغذیه در سیستمهای دامداری سنتی و نیمهصنعتی است. انتخاب زمان و مدت مناسب چرا نهتنها به حفظ سلامت دام کمک میکند، بلکه در حفظ تعادل اکولوژیکی مراتع و افزایش راندمان تولید نیز نقش کلیدی دارد. اما سوال اصلی این است که چقدر زمان برای چرای دام کافی است؟
عوامل مؤثر بر مدت زمان مناسب چرا
مدتزمان چرای دام به عوامل متعددی بستگی دارد که عبارتاند از:
عامل |
توضیح |
نوع دام |
دامهای مختلف مانند گوسفند، بز، گاو و شتر نیازهای متفاوتی دارند. |
نوع مرتع |
مراتع طبیعی، نیمهطبیعی یا کشتشده، تراکم پوشش گیاهی متفاوتی دارند. |
مرحله رشد گیاهان مرتعی |
گیاهان در مرحله رشد فعال ارزش غذایی بالاتری دارند. |
فصل سال |
در بهار و اوایل تابستان، چرا بیشتر از فصول خشک توصیه میشود. |
وضعیت آب و هوا |
دمای هوا و میزان تابش آفتاب نیز بر زمان چرا تأثیر دارند. |
رفتار و فیزیولوژی دام |
مثلاً گوسفندها تمایل به چرا در ساعات خنکتر دارند. |
توصیههای عمومی برای زمان مناسب چرا
در حالت کلی، توصیههای زیر برای تعیین زمان چرای مناسب ارائه میشود:
نوع دام |
زمان مناسب چرا |
مدت زمان چرا (در روز) |
گوسفند و بز |
صبح زود و عصر |
۵ تا ۸ ساعت |
گاو شیری |
صبح زود یا شب |
۶ تا ۱۰ ساعت، بسته به تولید شیر |
گاو گوشتی |
در صورت امکان تمامروز |
۸ تا ۱۲ ساعت |
دامهای مناطق گرم |
ساعات خنک (صبح و عصر) |
۴ تا ۶ ساعت |
نکات کلیدی در مدیریت زمان چرا
1- عدم چرا در ساعات گرم روز (بین ۱۱ تا ۱۶) بهویژه در تابستان، برای جلوگیری از گرمازدگی و کاهش مصرف خوراک.
2- استفاده از چرای چرخشی برای افزایش بهرهوری و جلوگیری از تخریب مرتع.
3- زمانبندی منعط بر اساس وضعیت مرتع، شرایط دام و هدف پرورشی (شیری یا گوشتی).
4- نظارت بر رفتار دام؛ کاهش اشتها، خوابآلودگی یا استرس میتواند نشانگر زمان نامناسب چرا باشد.
آیا چرا بیش از حد مضر است؟
بله. چرا بیش از حد (Overgrazing) منجر به تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، کاهش تولید گیاهان مرتعی و در نهایت کاهش کیفیت تغذیه دام میشود. همچنین دامهایی که زمان زیادی را زیر آفتاب میگذرانند، در معرض بیماریهای مرتبط با گرما قرار دارند.
نتیجهگیری
مدت زمان چرای دام باید بر اساس نوع دام، ویژگیهای مرتع، فصل و هدف پرورشی تنظیم شود. مدیریت علمی و دقیق زمان چرا، نهتنها به حفظ سلامت دام کمک میکند، بلکه از منابع طبیعی نیز محافظت میکند و سوددهی دامداری از افزایش میدهد.