بیماری های تنفسی در مرغداری: اهمیت، علل و راه های پیشگیری

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ بیماری‌های تنفسی یکی از چالش‌های مهم در صنعت مرغداری هستند که می‌توانند تأثیرات مخربی بر سلامت گله، عملکرد تولیدی و سودآوری واحد پرورش طیور داشته باشند. شناخت علل، علائم و راهکارهای مقابله با این بیماری‌ها برای حفظ سلامت طیور و کاهش تلفات بسیار حیاتی است.

اهمیت بیماری‌های تنفسی در مرغداری

بیماری‌های تنفسی در طیور معمولاً با کاهش رشد، افت تولید تخم، افزایش تلفات و افزایش هزینه‌های درمان همراه هستند. این بیماری‌ها می‌توانند به تنهایی یا به‌صورت همزمان با دیگر عوامل عفونی (co-infection) بروز کنند که در این حالت شدت بیماری افزایش می‌یابد. تأثیر اقتصادی این بیماری‌ها شامل کاهش بهره‌وری، افزایش ضایعات لاشه و افت کیفیت محصول نهایی است.

مهم‌ترین بیماری‌های تنفسی در طیور

1. آنفلوآنزای پرندگان (Avian Influenza)

عامل: ویروس آنفلوآنزا تیپ A

علائم: سرفه، عطسه، تورم سر و صورت، افت تولید تخم

انتقال: از طریق هوا، فضولات، تجهیزات آلوده

2. نیوکاسل (Newcastle Disease)

عامل: ویروس پارامیکسوویریده

علائم: تنگی نفس، سرفه، فلجی، مرگ ناگهانی

انتقال: از طریق ترشحات تنفسی، تماس با پرندگان آلوده

3. مایکوپلاسموز (Mycoplasmosis)

عامل: باکتری Mycoplasma gallisepticum

علائم: سرفه خشک، آبریزش بینی، کاهش رشد و وزن

انتقال: عمودی (از مادر به تخم) و افقی (از طریق تماس)

4. برونشیت عفونی (Infectious Bronchitis)

عامل: ویروس کرونای طیور

علائم: خس‌خس سینه، افت تولید تخم، بدشکلی پوسته تخم‌مرغ

انتقال: از طریق آئروسل‌ها و تماس مستقیم

عوامل تشدیدکننده بیماری‌های تنفسی

- تهویه نامناسب و تراکم بالا

- نوسانات دمایی در سالن

- استرس ناشی از واکسیناسیون با جابجایی

- آلودگی بستر و کیفیت پایین هوا

- ضعف سیستم ایمنی پرنده

راه‌های پیشگیری و مقابله با بیماری‌های تنفسی

1. واکسیناسیون هدفمند

اجرای برنامه‌های دقیق واکسیناسیون متناسب با شرایط منطقه و نوع گله، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های ویروسی دارد. برای مثال، واکسن‌های زنده و غیرفعال برای نیوکاسل و آنفلوآنزا قابل استفاده‌اند.

2. بهبود شرایط تهویه

تهویه مؤثر برای خروج گازهای مضر (آمونیاک، CO₂) و کنترل رطوبت سالن ضروری است. تهویه ناکافی منجر به آسیب‌پذیری بیشتر سیستم تنفسی می‌شود.

3. کنترل تراکم گله

حفظ تراکم مناسب از تماس مستقیم پرنده‌ها و انتقال سریع بیماری جلوگیری می‌کند. تراکم زیاد، استرس و شیوع بیماری را افزایش می‌دهد.

4. ضدعفونی منظم و رعایت اصول بیوسکیوریتی

شامل ضدعفونی تجهیزات، کفش، دست و ورودی‌های سالن، کنترل ورود افراد و وسایل نقلیه، قرنطینه پرندگان جدید و حذف به‌موقع لاشه‌ها.

5. مدیریت تغذیه و تقویت سیستم ایمنی

استفاده از خوراک بالانس شده، مکمل‌های ویتامینه و مواد معدنی (مثل ویتامین C، E و سلنیوم) برای ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی مفید است.

6. پایش مداوم سلامت گله

نظارت روزانه بر رفتار و علائم بالینی پرندگان، ثبت تغییرات در خوراک و آب‌خوری، و انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای تشخیص زودهنگام بیماری ضروری است.

جمع‌بندی

بیماری‌های تنفسی در مرغداری، تهدیدی جدی برای سلامت گله و بهره‌وری اقتصادی محسوب می‌شوند. پیشگیری مؤثر از این بیماری‌ها نیازمند ترکیبی از واکسیناسیون، بهداشت، تهویه مناسب و مدیریت دقیق پرورش است. با اجرای اصول بیوسکیوریتی و پایش مستمر، می‌توان از شیوع این بیماری‌ها جلوگیری کرده و سلامت گله را تضمین نمود.