به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ امروزه با گسترش چشمگیر جوامع انسانی بالطبع نیازهای این جوامع نیز افزایش یافته است و تامین این نیازها که در صدر آنها خوراک و سلامت قرار دارد، جزو رئوس برنامه‌های دولت‌های مختلف در سراسر جهان می‌باشد و با توجه به اینکه سلامت یا عدم سلامت مواد غذایی تاثیر مستقیم و قدرتمندی بر سلامت یا عدم سلامت جامعه دارد لذا توجه به این مساله و تامین غذای سالم برای مردم می‌تواند مانع هزینه شدن سرمایه‌های هنگفت مالی، انسانی و اجتماعی برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف مواد غذایی ناسالم گردد.
از جمله مواد غذایی بسیار پرمصرف در سبد غذایی خانوارهای ایرانی گوشت مرغ می‌باشد که با توجه به تبلیغات صورت گرفته از طریق رسانه‌ها و کارشناسان مختلف تغذیه در سراسر جهان، به عنوان گوشتی سالم و فاقد عوارضی که در گوشت قرمز وجود دارد (کلسترول، وجود احتمالی بیماری‌های انگلی و میکروبی مشترک و ...) شناخته شده است که نیاز بدن به پروتئین و سایر مواد غذایی و حتی فیبر را در حد بالایی مرتفع می‌کند.
این در حالی است که اگر بخواهیم بدون تعارف واقعیات موجود را بیان کنیم متاسفانه بدلیل وجود باقیمانده‌های دارویی در گوشت طیور پرورشی ایران مصرف گسترده این نوع گوشت بجای آنکه باعث تقویت سلامتی جامعه ما باشد، به عنوان تهدید و خطری جدی و در تضاد با اهداف اولیه گسترش مصرف گوشت سفید مطرح شده است. ذکر مشکلاتی که مصرف گوشت حاوی باقیمانده داروها و بالاخص آنتی بیوتیک‌ها برای انسان بوجود می‌آورد نیازمند مقالات متعدد و اختصاصی می‌باشد که از حوصله این مطلب خارج است.
اما به صورت خلاصه و تیتروار می‌توان اشاره کرد که باقیمانده داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها در مواد غذایی و از جمله گوشت مرغ می‌تواند موجب بروز ناراحتی‌های متعدد گوارشی عصبی، عروقی، مفصلی و ... در انسان شود. ضمنا بروز مقاومت‌های دارویی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها نیز که از اثرات مصرف این گوشت‌ها می‌باشد موجب مشکلات بسیار در پیشگیری و درمان عفونت‌های مختلف می‌گردد. اثرات تراتوژنیک این فرآورده‌ها بعضا باعث تولد نوزادان نارس یا ناقص‌الخلقه می‌شود که تبعات روحی و مالی فراوانی برای فرد خانواده و جامعه به دنبال دارد.
ضمن آنکه تاثیرات کارسینوژنیک این گوشت‌های حاوی دارو نیز با ایجاد سرطان‌های مختلف علاوه بر ایجاد مشکلات روحی و روانی و اجتماعی بسیار برای فرد مبتلا و خانواده وی، هزینه درمانی بسیاری را به خانواده و دولت (پرداخت یارانه داروهای بیماری‌های خاص) تحمیل می‌کند که سالانه مبلغ کلانی می‌شود.
پس کاملاً واضح است که حذف بسیاری از موارد وقوع و بروز بیماری‌ها (که با سالم‌سازی مواد غذایی مصرفی انسان میسر است) می‌تواند علاوه بر بهبود سطح سلامت جامعه بودجه‌های آنچنانی درمانی را به سمت ارتقای سایر مسایل جامعه سوق دهد و این مهمترین دلیلی است که ثابت می‌کند پیشگیری بهتر از درمان است؛ چرا که درمان هم هزینه بر است و هم شاید جواب ندهد. با دانستن معایب بی‌شمار و خطرناک مصرف گوشت‌های آلوده به باقیمانده‌های دارویی به خوبی اهمیت و ارزش تولید و مصرف گوشت سالم و عاری از آنتی بیوتیک در عین عاری بودن از عوامل بیماریزا نمایان می‌شود که امروزه توجه جوامع و محافل علمی و در صدر آنها دامپزشکی را به خود مشغول ساخته است.
ضمن آنکه با توجه به این نکته که قیمت گوشت بدون آنتی بیوتیک با توجه به ارزش و اهمیت آن گرانتر است، در صورت همگانی شدن تولید و مصرف این نوع از فرآورده‌ها و تضمین خرید تولیدات مرغدارانی که از سیستم پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک تبعیت می‌کنند، مسلماً سود بیشتری نصیب مرغداران خواهد شد که این سود علاوه بر سودی است که از عدم هزینه کردن پول بابت آنتی بیوتیک‌ها (که مبلغ گزافی در طول دوره می‌شود) نصیب مرغداران می‌شود و البته که کاهش میزان وقوع و بروز بیماری‌ها در واحدهای پرورش‌دهنده به دلیل ماهیت پیشگیرانه این نوع پرورش و در نتیجه کاهش تلفات در طول دوره بهبود عملکرد غذایی و کاهش ضریب تبدیل و ... نیز بر سود مرغداران خواهد افزود که این صرفه مناسب اقتصادی، می‌تواند در راستای پیشبرد اهداف اقتصادی دولت در زمینه حمایت از واحدهای تولیدی باشد و شوک مثبتی را به اقتصاد بیمار صنعت مرغداری ایران که دومین صنعت پس از صنعت نفت به شمار می‌رود وارد کند که این امر در دراز مدت باعث جا افتادن قطعی فرهنگ تولید و مصرف مرغ بدون آنتی بیوتیک در کشور خواهد شد و هر دو قشر تولید کننده و مصرف کننده را متعهد به پایبندی به تولید و مصرف این نوع فرآورده خواهد ساخت؛ چرا که مشوق‌های لازم برای آنها در این زمینه وجود خواهد داشت.
پس می‌بینیم که ورود به این عرصه (تولید گوشت بدون آنتی بیوتیک) و تداوم و پیگیری آن علاوه بر اثرات بسیار مهم و مثبت بر سلامت جامعه باعث بهبود وضعیت اقتصادی تولیدکنندگان، کاهش تحمیل هزینه‌های اضافی و در واقع هدررونده به حوزه سلامت، وزارت بهداشت، صنعت بیمه، پرورش دهندگان و از همه مهمتر به مردم نیز خواهد شد که این هزینه‌ها می‌تواند در جاهای دیگر مصرف شود و البته که فرهنگ تولید و مصرف فرآورده‌های دامی و طیوری ما را در دراز مدت ارتقا خواهد داد و به سطح کشورهای پیشرو در این زمینه خواهد رسانید.
در پایان متذکر می‌گردد که پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک، امری حساس و نیازمند دقت و صرف وقت بسیار و البته هزینه بیشتر است اما کاری است شدنی که در صورت رعایت استانداردها و روش‌های تدوین شده به راحتی به نتیجه دلخواه خواهد رسید. این امر
مدتهاست که توسط گروهی از دامپزشکان بخش خصوصی و با همکاری شرکتهای دارویی خصوصی واردات و (پخش) و گروهی از مرغداران در استان فارس انجام شده است و متاسفانه امروزه می بینیم که به دلیل ناآگاهی، به روز نبودن، کاهلی و... این مساله علیرغم اطلاع‌رسانی و پیگیری بخش خصوصی آنقدر کم اهمیت انگاشته می‌شود که عاقبت و از طریق شبکه‌های سراسری اعلام می‌شود که برای اولین بار پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک در استان قزوین انجام شده است و حال آنکه این امر به گواه تاریخ‌های اعلام شده به مراجع ذیربط اولین بار توسط بخش خصوصی استان فارس انجام شده است و جالب‌تر آنکه دستورالعمل اجرای آن نیز هم اکنون از تهران به شیراز ارسال شده است!!! در حالیکه نزد گروهی از بخش خصوصی فارس موجود است.
روش اجرا
اصل کلی در اجرای این طرح بر پایه پیشگیری و رعایت بهداشت
است که در کنار مدیریت قوی و نظارت کارآمد بر تمام مسایل یک واحد مرغداری (اعم از تهویه، دما، رطوبت، رعایت دقیق و مو به موی مسایل ذکر شده به کارگران و ...) و همچنین تنظیم یک جیره بالانس (توسط نرم افزارهای معتبر و با آنالیز دقیق ریز مغذی‌های مواد خوراکی موجود) و اجرای دقیق و هوشمندانه واکسیناسیون بر اساس فصل، نژاد، منطقه و ...) می‌تواند علاوه بر آنکه موجب عدم مصرف آنتی بیوتیک در طول دوره گردد، موجب کاهش طول دوره، کاهش ضریب تبدیل، کاهش تلفات و در نهایت افزایش سوددهی واحد در کنار مهمترین مساله یعنی تولید غذای سالم و پاک گردد. در این شیوه علاوه بر تعیین یک جیره بسیار دقیق براساس سن، نوع خوراک، آب و هوا، ارتفاع منطقه و... افزودنی‌های ارگانیک خاصی که همگی در بازار ایران موجود است نیز به آب و خوراک طیور پرورشی اضافه می‌شود که با مکانیسم‌های خاص آنها در واقع مبارزه‌ای بیولوژیک علیه بسیاری از عوامل بیماریزا صورت می‌گیرد.
دکتر جواد فضلی نیا – دکتر محمد بدربیگی