به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ بررسی وضعیت خصوصیات فیزیکی مرتبط با تولید و توانایی‌های تولیدی گاو را ارزیابی تیپ گاو گویند. باتوجه به ارتباط خصوصیات ظاهری دام با خصوصیات اقتصادی و تولیدی آن، آشنایی کارشناسان و دامپروران با تیپ و ارزیابی تیپ ضروری است.
گاو شیری را بر اساس پنج صفت زیر مورد ارزیابی تیپ قرار داده و نمره می‌دهند. این صفات به شرح زیر هستند و جمع کل امتیازات آنها 100 است:
الف- ظرفیت عمومی بدن (چارچوب بدنی) 10 امتیاز
ب- اندام‌های حرکتی (دست و پا) 15 امتیاز
ج- وضعیت ناحیه لگنی 20 امتیاز
د- صفات تولید شیر 15 امتیاز
ح – وضعیت سیستم پستان 40 امتیاز
زمان‌های مناسب جهت ارزیابی تیپ
باتوجه به اینکه بافت پستان در ارزیابی تیپ یکی از بخش‌های مهم ارزیابی است و از سوی دیگر وضعیت این بافت قبل و بعد از شیردوشی متفاوت است و در ارزیابی موثر است بنابراین باید زمان ارزیابی را رعایت نمود.
همچنین سن دام نیز در شرایط بدنی موثر است پس سن دام را نیز باید لحاظ نمود. در گاوهای سه بار دوشش در هر روز، 3 تا 4 ساعت و در گاوهای دو بار دوشش؛ 5 تا 6 ساعت بعد ازدوشش بهترین زمان برای ارزیابی تیپ است.
گاوهای شکم اول بهترین شرایط را برای ارزیابی تیپ دارند و سپس گاوهای با سنین بعدی (شکم دوم وسوم زایش) از اهمیت برخوردارند. چون گاو بعد از زایش در حدود یک ماه اول بعد از زایش با بالانس منفی انرژی روبرو است و افت بدنی پیدا می‌کند پس باید به این نکته توجه نمود که 25 تا 30 روز بعد از زایش اقدام به ارزیابی کنید.
بنابراین شانزده صفت نهایی و تایید شده توسط WHFF برای ارزیابی تیپ به شرح زیر می‌باشد:
1- قد و قامت (Stature)
2- عرض سینه (Chest Width)
3- عمق بدن (Body Depth)
4- زاویه دار بودن بدن (Angularity)
5- زاویه کپل (Rump Angel)
6- عرض کپل (Rump Width)
7- حالت قرار گرفتن پاهای عقب از پشت (Rear Leg Rear View)
8- حالت قرار گرفتن پاهای عقب از کنار (Rear Leg Set)
9- زاویه سم (Foot Angel)
10- اتصال جلویی پستان (Fore Udder Attachment)
11- نحوه قرار گرفتن سرپستانک‌های جلویی (Front Teat Placement)
12- طول سرپستانک‌ها (Teat Lenght)
13- عمق پستان (Udder Depth)
14- ارتفاع پستان عقب (Rear Udder Heigth)
15- لیگامان وسطی (Central Ligament)
16- نحوه قرار گرفتن سرپستانک‌ها از عقب (Rear Teat Position)