به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ گونه‌های جنس سارکوسیستوزیس از تک یاخته‌های انگلی، از شاخه Apicomplexa و خانواده سارکوسیستیده هستند که دارای چهار جنس می‌باشند. در ارتباط با همه اعضای این خانواده، اووسیت‌هایی که از بدن میزبان اصلی دفع می‌شود از نوع ایزوسپورایی هستند به این معنا که دارای 2 اسپوروسیت هستند، که در داخل هریک از آنها 4 اسپوروزوییت قرار می‌گیرد.
تمامی این انگل‌ها 2 میزبانه هستند که در مورد همگی آنها انواع گوشتخواران و به‌خصوص سگ و گربه به‌عنوان میزبان اصلی و طیف وسیعی از علف‌خوران و همچنین انسان به‌عنوان میزبان واسط مطرح هستند.
واژه سارکوسیستیوزیس به‌طورکلی برای توصیف مرحله تکثیری از یک عفونت سارکوسیستیس در میزبان واسط استفاده می‌شود. در حالی‌که مرحله مزمن عفونت که با دوام سارکوسیست‌ها در بافت‌های عصبی یا عضلانی تشخیص داده می‌شود، به‌طور رایج سارکوسپوریدیوزیس نامیده می‌شود.
سارکوسیستیس شکل کیستیک تک‌یاخته است که به شکل اتفاقی ممکن است در عضلات مخطط و قلبی بسیاری از گونه‌های حیوانی ازجمله گاو، گوسفند، بز و بسیاری از علفخواران دیده شود که کیست حاوی مرحله عفونت‌زا به نام برادی زوییت می‌باشد.
عفونت‌های شدید به این انگل میزان رشد را در دام‌ها کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث سقط جنین در دام‌های آبستن شود. بیشترین زیان اقتصادی مربوط به سارکوسیست‌هایی است که ایجاد کیست‌های ماکروسکوپیک می‌کنند چراکه در این صورت بخش‌های بیشتری از گوشت باید حذف شود.
بیماری زایی سارکوسیستیس
تمام گونه‌های سارکوسیستیس چرخه زندگی مشابهی دارند. میزبان اصلی (قطعی) این بیماری سگ و گربه است که با بلعیدن بافت‌های میزبان واسط که محتوی کیست‌های بالغ است، آلوده می‌شوند.
درون معده این حیوانات، بافت خورده شده هضم می‌شود، سپس دیواره کیست گسسته شده و هزاران برادی زوییت بیرون می‌ریزد.
برادی زوییت‌ها روده کوچک را آلوده می‌کنند و در آنجا تشکیل اووسیست کوکسیدیایی می‌دهند سپس اووسیست برای آزاد کردن اسپوروسیست‌ها اسپوروله می‌شود که وارد مدفوع شده و محتوی اسپوروزوییت عفونی می‌گردد.
دفع اووسیست‌ها یا اسپوروسیست‌ها ممکن است برای چندین هفته ادامه یابد، از این‌رو میزبان‌های قطعی دربرابر آلودگی مجدد ایمن نمی‌شوند.
علاوه براین، اسپوروسیست‌ها مقاوم هستند و می‌توانند برای ماه‌ها در محیط زنده بمانند. میزبان واسط ازطریق بلع اسپوروسیست‌هایی که آب و غذایشان را آلوده کرده است، مبتلا می‌شود.
اسپوروسیست‌ها کیست خود را در روده از دست داده و اسپوروسیست‌های رها شده به دیواره روده نفوذ می‌کنند، در این حالت عفونت را در سلول‌های اندوتلیال شریان‌های کوچک و مویرگ‌ها بنا می‌نهند.
در این مناطق انگل‌ها به مروزوآیت تغییر شکل داده و متحمل دو زایش از نوع تولیدمثل جنسی (مروگونی) می‌شوند. پس از دومین زایش مروگونی، مروزوییت‌ها به سلول‌های عضلانی مخطط حمله می‌کنند و شروع به تشکیل سارکوسیست می‌کنند.
سارکوسیست‌ها به‌تدریج بالغ می‌شوند و رشد می‌کنند تا سر انجام حاوی هزاران برادی زوییت باریک و هلالی شوند. فقط سارکوسیست‌های بالغ برای میزبان نهایی عفونی هستند. یک همبستگی قوی بین تعداد اسپوروسیت‌های بلعیده شده و شدت بیماری وجود دارد.
در مواردی که میزبان اصلی گربه می‌باشد، بیماری‌زایی در میزبان واسط کمتر خواهد بود و همچنین کیست‌هایی که در اندام‌های مختلف و به خصوص سلول‌های عضلانی ایجاد می‌کند بزرگ هستند و به همین دلیل در کشتارگاه با چشم غیرمسلح نیز روی عضلات دیده می‌شوند.
اما در مورد سارکوسیستیس‌هایی که میزبان اصلی آنها سگ است بیماری‌زایی در میزبان واسط شدید است و کیست‌هایی هم که ایجاد می‌شوند کوچک هستند و لذا به‌صورت ماکروسکوپی دیده نمی‌شوند.
کنترل و پیشگیری سارکوسیستیوزیس
به‌منظور پیشگیری از این بیماری، باید از ورود گوشتخواران (سگ و گربه) به دامداری و محل نگهداری دام‌ها جلوگیری شود و درصورت نگهداری این حیوانات در دامداری، باید از گوشت پخته برای تغذیه آنها استفاده نمود.
جفت و لاشه‌ها باید به گونه‌ای معدوم شوند که میزبان‌های اصلی نتوانند آنها را مصرف کنند و آب و غذا باید به گونه‌ای نگهداری و حفظ شود که به مدفوع آلوده نشود، یا حداقل آلودگی را پیدا کند.
گاو‌های آلوده باید مشخص و از گله خارج شوند و وارد شدن تلیسه‌های آلوده به گله باید محدود شده و یا از آن جلوگیری به عمل آید.
درمان
درمان این انگل بسیار مشکل است. اما در میان دارو‌های موجود، آسپرولیوم و سالینومایسین می‌توانند علائم را کاهش دهند. آسپرولیوم با دز mg/kg 100، می‌تواند پاسخ مناسبی ایجاد کند
اما دوره درمان با آن بسیار طولانی است و گاهی تا 1 ماه به طول می‌انجامد. علاوه بر این ترکیبی از آسپرولیوم و‌هالوفوژنیون می‌تواند مفید باشد و پاسخ مناسبی ایجاد کند.
جمع‌آوری نمونه
نمونه‌های بافت شناسی: نمونه ثابت شده از قلب، عضله اسکلتی (از چندین ناحیه مثل زبان، عضله جوشی)