پیشگیری و کنترل بیماری اسهال ویروسی یا BVD

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛هدف از برنامه کنترل بیماری اسهال ویروسی گاو‌ها پیشگیری از ابتلای جنین به‌منظور جلوگیری از تولید دام‌های PI جلوگیری از سقط جنین و مشکلات مربوط به آن است. دام‌های PI اولین منبع عفونت برای گله محسوب می‌شوند.

انتخاب گاو‌های جایگزین گله بر اساس حذف دام‌های PI است با وجود این، ممکن است تعدادی از دام‌های PIرشد و طول عمر طبیعی داشته باشند و به همین دلیل در گله ماندگار خواهند شد، بنابراین استفاده از آزمایش‌های دقیق برای مشخص کردن آنها در گله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

علاوه بر آزمایش گوساله‌ها، تلیسه‌های جایگزین، گاو‌هایی که تاکنون زایمان نکرده‌اند، گاو‌های نر و مادران تمام گوساله‌هایی که در آزمایش مثبت بوده‌اند، باید آزمایش شوند. بنابراین لازم است قبل از خرید گاو‌ها و ورود آنها به گله، آزمایش‌های زیست ایمنی روی آنها انجام شود، و درصورت امکان، خرید از گله‌های عاری از BVD صورت گیرد.

دام‌های خریداری شده باید جدا نگهداری شده و قبل از ورود به گله آزمایش شوند. گوساله‌های مربوط به گاو‌های آبستن خریداری شده باید پس از تولد ازنظر آلودگی (PI) آزمایش شده و سپس وارد گله شوند.

درمورد گاو‌های شیروار، می‌توان از آزمایش تانک شیر جهت شناسایی آنتی‌بادی استفاده نمود، این آزمایش علاوه براینکه روش آسان و ارزشمندی است، ازنظر اقتصادی به‌صرفه بوده و استرسی را به دام وارد نمی‌کند. این کار می‌تواند به‌عنوان اولین گام در کنترل بیماری محسوب شود.

به‌طورکلی بهترین توصیه برای کنترل بیماری شامل جلوگیری از خرید دام‌های PI یا ناقلین آلوده، به‌منظور جایگزینی در گله، اجتناب از خرید گاو‌های آبستن، خارج کردن دام‌های PI از گله و واکسیناسیون با استفاده از واکسن‌های زنده تخفیف حدت یافته و واکسن‌های غیرفعال شده می‌باشد.

واکسن تخفیف حدت یافته، دارای خاصیت ایجاد ایمنی برای جنین از راه جفت می‌باشد بنابراین توصیه شده است که واکسن را به تلیسه‌های سالم تزریق کنند، اما نباید تصور شود که واکسیناسیون به‌طور کامل از آلوده شدن جنین جلوگیری می‌کند.

تمام تلیسه‌ها باید دوبار واکسینه شده و بهترین زمان تجویز واکسن‌های زنده تخفیف حدت یافته، دو ماه قبل از جفت‌گیری می‌باشد. برای ایجاد حداکثر پاسخ ایمنی در تلیسه‌ها، لازم است تجویز واکسن‌های غیرفعال نیز قبل از جفت‌گیری صورت گیرد.

تکرار واکسیناسیون باید براساس توصیه کارخانه سازنده واکسن صورت گیرد و تلیسه‌ها و گاو‌های ماده باید حداقل سه هفته قبل از زایمان با واکسن زنده واکسینه شوند.

گوساله‌های گوشتی در 5 تا 7 ماهگی که از شیر گرفته می‌شوند به‌طور مشخص سرم منفی بوده یا تیتر آنتی‌بادی آنها پایین است، بنابراین بهترین زمان واکسیناسیون گوساله‌ها حداقل سه هفته قبل از اینکه از شیر گرفته شوند است، زیرا در زمان از شیرگیری درصد رخداد عفونت بالاست.

دام‌های شیری باید در حدود سن 4 ماهگی واکسینه شوند و واکسن یادآور باید در سن 5 تا 6 ماهگی تزریق شود. گاو‌های گوشتی باید در سن 4 تا 12 ماهگی واکسینه شوند.

مزیت واکسن‌های زنده تخفیف حدت یافته برعلیه BVD این است که به‌طور معمول نسبت به واکسن‌های غیر فعال به میزان بیشتری ایمنی متقاطع ایجاد می‌کنند، بنابراین دام توانایی مقابله برعلیه آنتی‌ژن‌های مختلف را به‌دست می‌آورد.

مزیت دیگر این واکسن ایجاد ایمنی با دوره طولانی‌تر و کاهش نیاز به تکرار واکسیناسیون می‌باشد. مضرات آن شامل تضعیف سیستم ایمنی، توانایی آن در ایجاد ناهنجاری در جنین و توانایی در عود حدت ویروس در حین عفونت است.

واکسن‌های غیرفعال شده نه تضعیف سیستم ایمنی به‌وجود می‌آورند و نه به جنین آسیب می‌رسانند. این واکسن‌ها به‌علت ایجاد ایمنی با حداقل عفونت، قابل توصیه بوده و در مجموع معایب آنها نیاز به تکرار به‌علت ایمنی پایین یا دوره کوتاه ایمنی است.

واکسینه کردن گاوها در برابر اسهال ویروسی BVD

ممکن است دام‌ها به دلایل زیر دربرابر بیماری BVD واکسینه نشوند:

1- ممکن است دامداران از فواید و ضرورت واکسیناسیون دام مطلع نباشند.

2- ممکن است دامداران فراموش کنند که به‌طور منظم دام‌هایشان را واکسینه کنند.

3- ممکن است بخشی از گله را واکسینه کنند در حالی که تصور کرده‌اند تمام گله واکسینه شده است.

حضور مستمر ویروس BVD در گله به‌علت ضعف آزمایش‌های تشخیصی نیست بلکه به‌دلیل نقص در اجرای برنامه‌های ایمن‌سازی دام‌ها، برنامه‌های مراقبت و برنامه‌های حفاظت زیستی و مهار زیستی می‌باشد.

ترکیبی از برنامه‌های حفاظت زیستی، واکسیناسیون و راهبرد‌های محدودیت زیستی جهت کنترل و پیشگیری از بیماری اسهال ویروسی گاوها ضروری است.

حفاطت زیستی در مقابل اسهال ویروسی BVD

حفاظت زیستی عبارت است از مجموع فعالیت‌هایی که جهت پیشگیری از ورود عامل بیماری‌زا به گله یا منطقه صورت می‌گیرد. هدف از حفاطت زیستی در مورد بیماری اسهال ویروسی BVD جلوگیری از ورود ویروس به گله و پیشگیری از انتقال ویروس به دام‌های حساس است.

محدودیت زیستی در مقابل اسهال ویروسی BVD

محدودیت زیستی متشکل از راهبردهایی است که جهت کنترل و خروج بیماری از گله یا منطقه انجام می‌گیرد. هدف از اعمال محدودیت زیستی در مورد بیماری BVD به حداقل رساندن رخداد بیماری یا شدت آن و محدود کردن کامل ویروس در گله می‌باشد.

علاوه براین افزاش ایمنی میزبان، حذف گاو‌های PI از گله و جلوگیری از تماس بین گاوهای آلوده و حساس نیز ازجمله فعالیت‌های برنامه‌های محدودیت زیستی می‌باشد.

دام‌هایی که به‌تازگی وارد گله می‌شوند باید به مدت 2 تا 3 هفته قرنطینه شوند و در این مدت یا قبل از قرنطینه دام باید آزمایش‌های لازم درمورد آنها جهت شناسایی دام‌های PI صورت گیرد. دام‌های آبستنی که به تازگی وارد گله می‌شوند نباید در مکانی که سایر گاوهای آبستن حضور دارند زایمان کنند.

گوساله‌های متولد شده از گاو‌هایی که به‌تازگی وارد گله شده‌اند باید به‌صورت جداگانه نگهداری شوند تا درصورت آلوده بودن شناسایی شوند. درمورد گاو‌های نر پرواری و تلیسه‌ها اصول حفاظت زیستی اهمیت بیشتری دارد چراکه این دام‌ها بیشتر در معرض خطر از ناحیه دام‌های PI که به‌تازگی وارد گله شده‌اند، قرار دارند.

درمان بیماری اسهال ویروسی گاو

درمان اختصاصی برای بیماری اسهال ویروسی گاو‌ها وجود ندارد. در مواردی که بیماری شدید موکوسی همراه با اسهال شدید و زخم در محوطه دهانی در دام وجود دارد پیش آگهی بیماری وخیم بوده و این دام‌ها باید کشتار یا معدوم شوند. دام‌هایی که به شکل مزمن بیماری مبتلا هستند نیز باید حذف و معدوم شوند.