به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ تغییرات فصلی، محیط، عوامل مدیریتی، شرایط داخلی و بستر مرغداری ازجمله عوامل خارجی‌ای هستند که بر شمار جمعیت میکروبی دستگاه گوارش طیور تاثیر می‌گذارند.
2-2- تأثیر تغییرات فصلی و محیطی بر وضعیت جمعیت میکروبی دستگاه گوارش
پرورش مرغ‌ها در شرایط مرغداری‌های صنعتی امروزی، نیازمند کنترل جدی شرایط مرغداری، به‌ویژه کنترل دما و رطوبت محیط است تا بتوان بهترین رشد را به‌دست آورد.
با این همه، حتی اگر شرایط محیطی درون سالن‌های مرغداری را کنترل کنیم، شرایط هوای بیرون از سالن‌ها، به‌ویژه گرمای شدید هوا، می‌تواند روی تندرستی و عملکرد گله تاثیر منفی بگذارد.
در یک بررسی تازه در یک مرغداری گوشتی در آرژانتین، در فصل‌های مختلف سال، به تفاوت‌های بالایی از جمعیت میکروبی سیکوم برخوردیم که در آن، تنوع، و شمار جمعیت میکروبی در تابستان، دوبرابر آن در زمستان بود.
این نتیجه، با یافته‌های دیگر پژوهشگران که همین گونه تفاوت‌های فصلی جمعیت میکروبی دستگاه گوارش مرغ‌ها در چند گله گوشتی در آمریکا را در آنالیز نمونه‌ها سیکوم مشاهده کرده بودند، مطابقت داشت.
گذشته از این، نتایج به‌دست آمده از بسیاری از پژوهش‌های دیگر، در همین زمینه، تفاوت کیفیت و غنی بودن جمعیت میکروبی روده مرغ‌ها بر پایه موفقیت جغرافیایی محل گله‌ها، را گزارش کرده‌اند.
احتمالاً، بخشی از این تفاوت‌ها برخاسته از تأثیر شرایط محلی و فصلی محیط پیرامون گله‌ها، و بخشی از آن برخاسته از خود مرغ‌ها است.
درنظر گرفتن تأثیر محیط، و عوامل محیط زیستی، به هنگام طراحی و انجام آزمایش‌های فارمی درباره رابطه میان جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و تولید، ضرورت دارد. نادیده گرفتن این رابطه می‌تواند سبب نتیجه‌گیری اشتباهی از آزمایش‌های فارمی شود.
3-2- تأثیر عوامل مدیریتی و شرایط داخلی مرغداری
بسیاری از عوامل مدیریت داخلی، و تصمیمات مدیریتی مرغداری نیز روی پدیدآمدن و نگهداری جمعیت سالم میکروبی دستگاه گوارش مرغ‌ها اثر می‌گذارند.
تأثیر برخی از این عوامل بر روی عملکرد تولیدی مرغ‌های گوشتی به گونه‌ای گسترده بررسی شده‌اند، اما هنوز آزمایش‌هایی که رابطه میان ترکیب، و گوناگونی جمعیت باکتریایی دستگاه گوارش روی تندرستی و تولید مرغ‌های گوشتی را آنالیز کرده باشند، اندک هستند.
در میان عوامل مدیریتی مؤثر در ترکیب و کیفیت جمعیت میکروبی دستگاه گوارش، عوامل زیر برجسته‌تر می‌باشند:
- سیستم پرورشی، که در آن مرغ‌ها به محیط آزاد بیرون از سالن هم دسترسی داشته باشند.
- برنامه بهداشتی و بایوسکیوریتی
- پروتکل‌ها و معیارهایی که نکات زیر مشخص کنند:
• زمان دسترسی مرغ‌ها به خوراک
• چگونگی فرآوری خوراک
• برنامه تغذیه‌ای
• برنامه واکسیناسیون‌ها
• برنامه درمانی دارویی
- عوامل استرس‌آور و آسایشی مرغ‌ها
• تراکم
• فواصل نوردهی
• تهویه و تراکم آمونیاک هوا
• استرس گرمایی
روشن است که تصمیمات مدیریتی هستند که روی وضع جمعیت میکروبی پیرامون زندگی مرغ‌ها تأثیر می‌گذارند، و پیامد این تصمیمات مدیریتی است که وضع جمعیت میکروبی دستگاه گوارش را شکل می‌دهد. به همین سبب، به بررسی‌های بیشتری در شرایط واقعی مرغداری‌ها نیاز داریم تا نکات کلیدی مدیریتی که به ایجاد، و حفظ جمعیت میکروبی دستگاه گوارش مرغ، و بیشترین تولید کمک کنند را شناسایی کنیم.
4-2- ارتباط میان جمعیت میکروبی بستر با جمعیت میکروبی دستگاه گوارش مرغ‌ها
بستری که مرغ‌ها روی آن به‌سر می‌برند معمولاً از تراشه چوب، و پوسته برنج، و دیگر مواد گیاهی است، و با آب، خوراک، و فضله مرغ‌ها نیز آمیخته می‌شود. این مواد می‌توانند ساختار و فیزیولوژی دستگاه گوارش، و ترکیب جمعیت میکروبی دستگاه گوارش را تغییر دهند.
در دوره رشد، مرغ‌ها همواره به هرکجا نوک می‌زنند و از اجزای بستر می‌خورند و به این صورت بخش بزرگی از میکروارگانیزم‌هایی که جمعیت میکروبی دستگاه گوارش آنها را تشکیل می‌دهد، را از بستر خودشان برمی‌چینند.
با پراکنده شدن فضله مرغ‌ها روی بستر، جمعیت میکروبی بستر نیز پدید می‌آید، که ترکیب و تنوع میکروبی خودش را دارد.
در پژوهش تازه‌ای که ما انجام دادیم به رابطه نزدیک میان جمعیت میکروبی بستر، و جمعیت میکروبی سیکوم پی بردیم، و روند همانند تنوع فصلی میان این دو جمعیت میکروبی را شناسایی کردیم.
با اینکه میان ساختار میکروبیوتای سیکوم و بستر اختلاف بزرگی وجود داشت، اما تشابه برخی از گروه‌های باکتریایی در هر دو جمعیت، الگو و تنوع همانندی داشت. این رابطه میان جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و بستر، نشان‌دهنده نقل و انتقال دائمی میکروارگانیزم‌های موجود در محیط مرغداری و در دستگاه گوارش مرغ‌ها است.
استفاده چند باره از بستر، در مرغداری‌های برخی کشورها، برای صرفه‌جویی در هزینه دور ریختن مواد بستر و جانشین کردن آن با مواد تازه، رایج است.
این روش مدیریتی، می‌تواند سبب تغییر ترکیب جمعیت میکروبی دستگاه گوارش مرغ‌ها شود.
پژوهشگران دیگری نشان داده‌اند که بار میکروبی دستگاه گوارش مرغ‌هایی که روی بستر استفاده شده پیشین پرورش یافته‌اند بالاتر و رطوبت بستر نیز بیشتر است که می‌تواند خطر انتقال بیماری‌ها میان دو گله پیاپی را افزایش دهد.
هرچند وجود این خطر ازنظر تئوری درست است، اما می‌باید بررسی‌های بیشتری برای پی بردن به چگونگی توازن میان باکتری‌های بومی، باکتری‌های پروبایوتیکی و بیماری‌زاها در بستر مرغ‌ها که روی تندرستی گله اثر می‌گذارد، به‌عمل آید.