به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ کولی‌باسیلوس یکی از بیماری‌های عفونی طیور است که به‌وسیله باکتری «ای-کولای» پدید می‌آید. این بیماری در همه جای جهان دیده می‌شود.
«ای-کوالی»، یک باکتری گرم منفی فرصت‌طلب است که می‌تواند از راه دیواره دستگاه گوارش وارد حفره شکمی مرغ شود و عفونت ایجاد کند.
این باکتری به‌طور طبیعی در دستگاه گوارش مرغ‌ها و بسیاری دیگر از جانوران حضور دارد.
شمار جمعیت باکتری «ای-کوالی» در دستگاه گوارش مرغ، به‌وسیله دیگر باکتری‌ها کنترل می‌شود، و در شرایط معمولی، فرصتی برای پرشمار شدن آن پیش نمی‌آید، و تا پرشمار نشود نمی‌تواند ایجاد عفونت کند.
جمعیت این باکتری هنگامی فرصت پرشمار شدن می‌یابد که مرغ‌ها به دلایل گوناگون دچار استرس می‌شوند، سیستم ایمنی تضعیف شده آنها نمی‌تواند از پرشمار شدن این باکتری جلوگیری کند.
راه‌های انتقال باکتری ای-کولای
ای-کولای در هچری‌ها، به‌وسیله تخممرغهای آلوده و ترکدار، که از مرغداری‌ها در آمده‌اند به جوجه‌ها منتقل می‌شود و به‌صورت یک میهمان دائمی در دستگاه گوارش مرغ ساکن می‌شود.
در مرغداری نیز از راه فضله آلوده، آب آلوده، و گرد و غبار سالن مرغداری، به دیگر مرغ‌ها منتقل می‌گردد.
فرصت پرشمار شدن
تا هنگامی که سیستم ایمنی مرغ، کارآمدی خود را ازدست نداده است، و پیش‌زمینه‌ای برای تضعیف سیستم ایمنی وجود ندارد، جمعیت باکتری ای-کوالی نمی‌تواند پرشمار شود و آسیب جدی به گله بزند. از عوامل گوناگونی که می‌توانند سیستم ایمنی مرغ‌ها را ناکارآمد کنند و زمینه‌ساز بروز عفونت کولی‌باسیلوس شوند می‌توان گرفتار شدن گله به بیماری‌هایی مانند بیماری گامبرو، بیماری مارک، و یا ویروس کم خونی (Anemia) را نام برد.
ضعف مدیریت مرغداری، مانند دسترسی نداشتن مرغ‌ها به آب و خوراک پاکیزه، بستر مرطوب و ناکارآمدی تهویه سالن‌های مرغداری نیز سبب می‌شوند که جمعیت باکتری ای-کولای به‌سرعت افزایش یابد، و از راه فضله و ترشحات مرغ‌های آلوده در سالن پراکنده شود. عفونت سپتی‌سمی ای-کولای تلفات سنگینی به گله‌های مرغ گوشتی می‌زند.
نشانه‌های عفونت کولی‌باسیلوس
نشانه‌های عفونت کولی‌باسیلوس (که به‌وسیله ای-کولای پدید می‌آید) اختصاصی این بیماری نیستند و در دیگر بیماری‌ها نیز دیده می‌شوند. این نشانه‌ها باتوجه به سن گله، اعضای درگیر بیماری، و همزمانی بیماری با دیگر بیماری‌ها تفاوت می‌کنند.
برخی از نشانه‌های شیوع این عفونت در گله: بی‌تفاوتی مرغ‌ها به آنچه پیرامونشان می‌گذرد، ناصافی و سیخ شدن پرها، افسردگی، کم اشتهایی، سرفه، و مشکلات تنفسی هستند.
فضله زرد رنگ، اسهال، و سخت شدن مخرج فضله نیز دیده می‌شوند.
کاهش سطح تولید، و ضعف رشد مرغ نیز از نشانه‌های وجود بیماری در گله است.
گله‌های مرغ گوشتی ممکن است در 4 تا 6 هفتگی با بروز بیماری کولی-باسیلوس روبرو شوند و تلفات سنگینی به آنها وارد شود.
در گله‌های مرغ مادر و تخمگذار، معمولاً مرغ‌های جوان به این بیماری دچار می‌شوند، اما گاهی در مرغ‌های مسن‌تر نیز این بیماری بروز می‌کند.
تورم لوله رحمی در اثر عفونت کولی‌باسیلوس تولید تخم‌مرغ را کاهش می‌دهد و تلفاتی نیز به‌بار می‌آورد.
تضعیف بهره بردن از خوراک (ضریب تبدیل خوراک FCR) نیز از پیامدهایی است که زیان مالی سنگینی به مرغداری‌ها می‌زند.
پیشگیری از ای-کولای
- نخست می‌باید عواملی که سبب آلوده شدن جوجه‌ها در هچری‌ها می‌شوند را کنترل کرد. این کار پیش از همه‌جا می‌باید در مرغداری‌های مرغ مادر انجام گیرد تا تخم‌مرغ‌ها به باکتری ای-کولای آلوده نشوند، و تخممرغهای ترکدار به هچری‌ها نرسند.
- کارهای بایوسکیوریتی برای کاهش آلودگی‌ها در هچری‌ها، پیش از قرار دادن تخم‌مرغ‌ها در هچرها باید به درستی انجام گیرند. تخممرغهای آلوده و ترکدار جدا و نابود گردند.
- مدیریت درست و کارآمد در سالن‌های مرغداری برای فراهم کردن آسایش مرغ‌ها، کاستن از استرس‌ها، در دسترس بودن آب و خوراک پاکیزه، برقراری تهویه کارآمد، و مدیریت بستر سبب کنترل گسترش آلودگی و انتقال بیماری در گله می‌شود.
- حذف رقابتی باکتری ای-کولای در درون دستگاه گوارش مرغ‌ها سبب کنترل شمار جمعیت این باکتری و پیشگیری از پرشمار شدن آن می‌گردد. فرآورده‌های پروبایوتیکی، و سین‌بایوتیکی کارآمد را می‌توان به آب نوشیدنی گله اضافه کرد تا کار کنترل شمار این باکتری را پیش ببرند.
- با اسپری کردن برخی از فرآورده‌های پروبایوتیکی روی جوجه‌های یک‌روزه.
کارهای بایوسکیوریتی برای کاهش آلودگی‌ها در هچری‌ها، پیش از قرار دادن تخم‌مرغ‌ها در هچرها باید به درستی انجام گیرند. تخممرغهای آلوده و ترکدار جدا و نابود گردند.
- واکسیناسیون جوجه‌های یک‌روزه پس از رسیدن به مرغداری می‌تواند تا اندازه‌ای از بروز بیماری کولی‌باسیلوس بکاهد. این واکسن‌ها، دارای سویه زنده باکتری ای-کولای غیر بیماری‌زا هستند که سیستم ایمنی جوجه‌ها را در نخستین هفته زندگی برای دفاع در برابر این باکتری برمی‌انگیزند.
واکسیناسیون مرغ‌ها در 14 روزگی، و واکسیناسیون یادآوری آن در یک هفته بعد (21 روزگی) می‌تواند برای دو هفته دیگر از مرغ‌ها در برابر بیماری دفاع کند.
واکسیناسیون برای پیشگیری از دیگر بیماری‌هایی که می‌توانند با تضعیف کارآیی سیستم ایمنی، زمینه را برای پدید آمدن بیماری کولی‌باسیلوس در مرغداری فراهم کنند نیز می‌تواند به پیشگیری از بروز بیماری کولی باسیلوس کمک کند.
درمان عفونت کولی‌باسیلوس
• از آنجا که استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت کولی‌باسیلوس سبب پدید آمدن سویه‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود، بکار بردن درمان آنتی‌بیوتیکی توصیه نمی‌شود.
• راه جانشین، پیشگیری از بروز بیماری با انجام کارهای مدیریتی کارآمد برای جلوگیری از آلوده شدن مرغ است. برقراری سیستم کارآمد تهویه در سالن‌ها، ضدعفونی آب آشامیدنی مرغ‌ها با مواد کلره، و فراهم کردن خوراک سالم و پاکیزه، از کارهایی است که می‌توانند از شیوع بیماری و از نیاز به درمان جلوگیری کنند.
منبع: نیکوتک