به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در حال حاضر پرورش میگوی ایران در استان‌های بوشهر، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و در یکی دو سال اخیر در استان گلستان انجام می‌شود.
میگوها در استخرهای خاکی پرورش داده می‌شوند ابتدا آب دریا را باکمک احداث کانال به ساحل آورده و در کنار آن استخرهایی به گنجایش حداقل یک هکتار می‌سازند و به‌وسیله پمپ آنها را آبگیری می‌کنند این استخرها دارای دهانه‌ای برای ورود آب و دهانه یا دریچه‌ای نیز برای خروج آب دارند و دیواره استخر خاکی است که می‌تواند با ارتفاع حدود ۲ متر آب را در خود نگهداری نماید بنابراین یک استخر پرورش میگو حدود ۲۰۰۰۰ مترمکعب آب دارد.
پرورش‌دهنده‌های میگو باید قبل از اینکه در استخر میگو بریزند آن را آهک‌زنی کند تا موجودات آلوده‌کننده از سطح استخر ازبین رفته و استخر ضدعفونی گردد و پس از ضدعفونی، استخر را آبگیری کرده و برای تقویت و غنی‌سازی آب استخر از کود شیمیایی و کود مرغی استفاده کنند .
مواد مغذی و موجودات ریزی که فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون نام دارند، غذای میگو را تشکیل می‌دهند که برای تولید آن معمولاً در هر استخر حدود ۱۰۰کیلو کود ریخته و اگر در طول دوره پرورش مشاهده کند که استخر نیاز به کود دارد باز هم می‌تواند از کود استفاده کرد بعد از اینکه حدود ۱۰ روز از زمان کوددهی گذشت و آب به رنگ قهوه‌ای درآمد استخرها برای ورود و ذخیره‌سازی بچه میگو آماده است.
برای تهیه بچه میگو پرورش‌دهنده یا مزرعه‌دار به مرکز تکثیر لارو مراجعه می‌کند و تعداد مورد نیاز خودرا که از قبل سفارش داده است خریداری می‌کند و به مزرعه منتقل می‌کند قبل از اینکه میگوها را به استخربریزند باید آنها را با شوری و دمای استخر که میحط جدیدی برای آن محسوب می‌شود عادت دهند، برای این کار حدود یک ساعت و با آرامی میگوها را در همان کیسه‌های پلاستیکی که از مرکز تکثیر آورده شده است درون آب استخر قرار داده و کم کم از آب استخر به آن اضافه می‌نمایند تا میگو به محیط جدید عادت کند درغیر این صورت تلفات زیادی در میگوها رخ می‌دهد. پس از عمل عادت‌پذیری میگوها را به آرامی درون آب استخر رها کرده و کار ذخیره‌سازی خاتمه می‌یابد.
در هر استخر بدون استفاده از دستگاه‌های هواده بین ۱۸۰ تا ۲۰۰هزار بچه میگو را می‌توان رها کرد و درصورت استفاده از هواده میزان ذخیره‌سازی تا دوبرابر این مقدار نیز امکان‌پذیر خواهد بود. زمانی‌که میگوها در استخر رهاسازی می‌شوند کمتر از یک گرم وزن دارند و بعد از دوره پرورش که حدود ۴ تا ۵ ماه طول می‌کشد وزنشان به ۱۵ تا ۲۰ گرم رسیده و از هر استخر حداقل حدود ۲۰۰۰کیلوگرم میگو برداشت می‌شود. کارشناسان در طول مدت پرورش مراقبت‌های لازم بعمل می‌آورند تا میگوها به‌خوبی رشد کنند برای رشد مناسب باید هروز به آنها غذا داده و اکسیژن و شوری و دما و پ‌‌هاش (PH) را اندازه‌گیری نمایند.
برای اکسیژن‌رسانی به استخرها دستگاهی با نام هواده در استخر نصب می‌گردد این دستگاه که دارای پره یا پروانه‌ای است که به چرخش درآمده و سطح آب بهم می‌زند و باعث می‌شود تا اکسیژن موجود در هوا با آب استخر ترکیب شده و وارد آب استخر گردد، هوادهی معمولاً اواخر شب و اوایل صبح که مقدار اکسیژن موجود در آب استخر کاهش یافته، انجام می‌شود در هر استخر تعداد ۴ تا ۶ دستگاه هواده نصب می‌گردد.
میگوها علاوه براینکه از غذاهای طبیعی موجود در آب استخر تغذیه می‌کنند به غذای مصنوعی یا دستی که در کارخانه‌های تولید غذای میگو ساخته می‌شوند نیز نیاز خواهند داشت. این غذاها که به آنها پلت گفته می‌شود به شکل دانه‌هایی استوانه‌ای ریزو خشک شده هستند که در استخر پاشیده می‌شوند تا میگو از آن تغذیه کند. این غذاها از ترکیباتی همچون پودر ماهی، پودر سرمیگو، ذرت سویا، نشاسته، پودرگوشت، روغن و موادمعدنی و ویتامین‌ها درست می‌شوند با افزایش سن میگوها میزان، اندازه و ترکیب غذای پلت متفاوت می‌شود. در غذای میگو باید مواد پروتئنی، چربی، مواد قندی، ویتامین‌ها و مواد معدنی وجود داشته باشد.
روش‌های پرورش میگو
اصولاً دو روش پرورش بسیار رایج در مدیریت استخر میگوی آب شیرین وجود دارد:
1 - پرورش دسته‌ای میگو
پرورش دسته‌ای میگوها این امکان را می‌دهد که جانوران تا اندازه بازاری متوسط یا تا هنگام تخلیه استخر به دلایل دیگر (مثلا کمبود آب، پایین بودن درجه حرارت) رشد کنند، و پس از ان تمام محصول برداشت می‌شود.
2 - پرورش مداوم میگو
پرورش مداوم میگو به این ترتیب است که معمولاً یکبار در سال با تراکمی بسیار بیشتر از پرورش دسته‌ای به میگودار کردن استخرها می‌پردازند و اغلب پس از ۷ – ۵ ماه بسته به میزان رشد (درجه حرارت) و اندازه قابل فروش محلی، جانوران با اندازه بازاری بوسیله پره‌ای در فواصل زمانی منظم دست‌چین می‌گردند. استخرها را معمولاً به‌طور کامل هر ماه یکبار و یا نصف استخر را ماهی دو بار برای پیشگیری از گل‌آلودگی تمام استخر پره‌کشی می‌کنند.
تغذیه میگو
برای کشت تجارتی موفق میگوی آب شیرین به غذاهای مکمل هم نیاز داریم. نوع این غذاها بسیار متنوع بوده و مواد زیر را دربر دارد: مواد خام جانوری یا گیاهی، مخلوط‌های غذایی تهیه شده در کنار استخر و غذاهای ترکیبی. در برخی موارد نیز از برنج و محصولات فرعی برنج به صورت مخلوط با غذاهای دیگر استفاده می‌گردد.
میزان تغذیه میگوها در روز
پیشنهاد کلی برای مقدار تغذیه روزانه میگوها وجود ندارد زیرا مقدار غذا بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر، کیفیت آب و خاصیت غذا دارد. بهترین راهنما برای مجریان استخر، تغذیه تا حد تقاضا است. معمولاً غذا در اطراف محیط استخر در محل‌های کم‌عمق که منطقه خوبی برای تغذیه است پخش می‌شود. گاهی اوقات غذا به منطقه تغذیه در چند متری کناره محدود می‌گردد.
در هر دو مورد مجری استخر می‌تواند مقدار غذای مصرف شده را بررسی کند. اگر هیچ غذایی در روز بعد باقی نماند، مقدار غذا باید افزایش یابد. اگر مقدار زیادی غذا در آب باقی بماند، مقدار آن را باید کاهش داده و یا حتی به مدت یک روز قطع کرد. مقدار اولیه غذای پیشنهادی با استفاده از جیره خشک، همچون غذای ترکیبی جوجه در یک استخر دارای ۵ عدد در مترمربع باید در حدود ۶/۲۵ Kg/ha در روز باشد.
تولیدمثل میگوها
جنس نر و ماده میگو از یکدیگر جدا هستند و حدود یک سالگی بالغ می‌شوند میگوهای ماده داری 5 مرحله رسیدگی تخمدان هستند، وقتی که تخمدان کاملاً رسیده باشد مرحله چهار نامیده می‌شود در این مرحله تخم‌ها رسیده و از بدن خارج می‌شوند.
تکثیر میگو
امروزه میگو را به‌صورت مصنوعی تکثیر می‌کنند و در استخرهای خاکی میگو پرورش داده می‌دهند.
برای تکثیر آنها به میگوی مولد یا میگوی مادر که بتواند تولید تخم کند نیاز است برای این کار صیادان و کارشناسان به دریا رفته و با استفاده از تور صید میگو و به‌وسیله لنج، میگوی مادر یا مولد صید می‌کنند.
کارشناسان تشخیص می‌دهند که کدام میگو دارای تخم است، آن را انتخاب کرده و به مرکز تکثیر میگو انتقال می‌دهند. مرکز تکثیر مکانی است که تعداد زیادی کارشناس و کارگر در آنجا مشغول به‌کار می‌باشند که شامل ساختمانی سالن مانند است که در آن حوضچه‌های بتونی زیادی با حجم حدود 10 مترمکعب وجود دارد.
ابتدا میگوی مادر را که از دریا صید شده است برای مدتی به حال خود رها کرده تا به محیط جدید عادت کند و سپس شوری و دمای آب را تنظیم کرده تا میگو دچار استرس نشود بعد از این عمل میگوها را با محلول رقیق شده فرمالین شتشو می‌دهند تا از هرگونه آلودگی پاک گردند. پس از انجام این عملیات میگو برای انتقال به مخزن‌های تخم‌ریزی آماده است آنها را به این مخازن که حدود 300 لیتر گنجایش دارد انتقال می‌دهند. باتوجه به اینکه میگو در کف دریا زندگی می‌کند و دوست دارد در محیطی آرام و تاریک سرکند برای به وجود آوردن شرایط مناسب، مخازن را با پلاستیک‌های ضخیم و تیره می‌پوشانند و از ایجاد سر و صدا خودداری نموده و میگو را در حالی‌که آب مخزنش هوادهی می‌شود به حال خود رها می‌کنند.
میگوهای ماده معمولاً تحت این شرایط از حدود ساعت 10 شب به‌طورطبیعی تخم‌ریزی می‌کنند وهر میگو بین 100 تا 200هزار تخم می‌گذارد. صبح روز بعد کارشناسان میگوهای تخم‌ریزی کرده را از مخزن تخم‌ریزی بیرون آورده و و در زیر میکروسکوپ اقدام به شمارش تخم‌ها و بررسی کیفی آنها می‌کنند. تخم‌های سالم را جداسازی کرده و به مخازن پرورش منتقل می‌کنند تخم‌ها با چشم غیرمسلح به‌خوبی قابل رویت نیستند و میگوها در این مرحله اندازه‌ای میکروسکوپی دارند.
تقریباً 10 تا 12 ساعت بعد نوزادان میگو که هیچ شباهتی به میگوی بزرگ ندارند از تخم خارج می‌شوند که در این مرحله از رشد به آنها ناپلی می‌گویند نوزدان باید مرتباً عمل دگردیسی را انجام داده تا پس ازگذشت چندین روز که حدود 16روز طول می‌کشد شکل ظاهری والدینشان را پیدا کنند.
جدول مراحل زندگی لارو میگو
|
نام مرحله |
تعداد زیر مرحله |
اندازه |
زمان تبدیل |
|
تخم |
3 مرحله تقسیم سلولی |
2/0 میلی‌متر |
12 تا 15 ساعت |
|
ناپلی |
6 مرحله |
22/0 میلی‌متر |
48 تا 58 ساعت |
|
زوا |
3 مرحله |
1/2 میلی‌متر |
5 تا 6 روز |
|
مایسیس |
3 مرحله |
3/4 میلی‌متر |
4 تا 5 روز |
|
پست لارو |
روزانه یک مرحله |
8/4 میلی‌متر |
یک روز |
تغذیه لاروهای میگو
بچه میگوها پس از خروج از تخم نیازی به غذا ندارد و از ذخیره زرده که در تخم وجود داشته، تغذیه می‌کنند.
ولی از مرحله ناپلی، غذادهی باید شروع شود در این مرحله لاروها از نوعی گیاهان ریز میکروسکوپی که «فیتوپلانکتون» نامیده می‌شوند، تغذیه می‌گردند. کارشناسان این گیاهان میکروسکوپی را در آزمایشگاه تکثیر و پرورش می‌دهند و همراه با آب که معمولاً رنگ آنها قهوه‌ای یا سبز می‌باشد، میگوها راغذادهی می‌کنند. مکانی که در آن این گیاهان را پرورش می‌دهند «فایکولب» نام دارد و باید محیطی کاملاً پاکیزه باشد تا از ورود هرگونه آلودگی قارچی و میکروبی جلوگیری گردد.
وقتی میگوها کمی‌بزرگتر شدند و به مرحله لاروی و بالاتر رسیدند از سایر غذاهای مصنوعی کارخانه‌ای که سرشار از مواد مغدی و ویتامین‌ها است استفاده می‌شود در این مرحله از موجودی به نام «آرتمیا» نیز برای تغذیه آنها استفاده می‌شود.
آرتمیا نیز خود یک موجود آبزی از رده سخت‌پوستان بوده که در آب‌های خیلی شور زندگی می‌کند و در دریاچه ارومیه نیز وجود دارد که درحقیقت می‌توان گفت که تنها موجود آبزی زنده در این دریاچه می‌باشد. این موجود تخم‌هایی دارد که برای چندین سال می‌تواند در خارج از آب درون پوسته تخم زنده بماند و به آنها «سیست» گفته می‌شود .
آرتمیا را به‌صورت خشک می‌توان برای مدت‌ها نگهداری کرد، به‌محض اینکه در آب شور قرار گرفت و آب را جذب کرد پس از حدود 24 ساعت نوزاد از تخم خارج می‌شود که از این نوزاد برای تغذیه لارو میگو استفاده می‌گردد .
نوزاد آرتمیا را در مخازن جداگانه پرورش داده و آنها را جداسازی کرده و به اندازه خیلی زیاد به‌عنوان غذای زنده به لارو میگو می‌دهند در طول این مراحل کارشناسان باید به‌صورت مداوم وضعیت بچه میگوها را کنترل کنند و به آنها غذا بدهند تا به‌خوبی رشد کرده و دچار بیماری نشوند.
آب مورد استفاده آب شور دریا می‌باشد که به‌وسیله پمپ از دریا آبگیری می‌شود برای رفع آلودگی‌های آن، ابتدا آب را ازصافی‌های مخصوص گذرانده تا مواد زاید و معلق آن گرفته شود و سپس کلرزنی می‌کنند تا دیگر آلودگی‌ها برطرف گردد و پس ازآنکه کلر آن خنثی شد و ازبین رفت آن را برای میگو استفاده می‌کنند.
لازم است که در این مورد بسیار دقت شود زیرا در صورت بروز بیماری بچه میگوها تلف شده و خسارت مالی زیادی به صاحب مرکز تکثیر وارد می‌آید. از زمانی‌که میگو تخم‌ریزی کرده تا زمانی‌که بچه میگوها به سنی می‌رسند که برای پرورش در استخرها آماده هستند حدود 25 تا 30 روز طول می‌کشد. در این دوره از زندگی میگوها، افرادی که استخر پرورش میگو دارند به مرکز تکثیر مراجعه کرده و بچه میگوی مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند تا اینجا هنوز بچه میگوها بسیار ریز هستند.
بچه میگوها را درون کیسه‌های دربسته همرا با آب و اکسیژن قرار داده و همراه با یخ درون جعبه‌های یخدان می‌گذارند و به‌وسیله وانت یا کامیون به محل مزرعه منتقل می‌کنند.
نحوه صید میگوها
بعد از آنکه ۴ تا ۵ ماه از زمان پرورش میگوها در استخر گذشت با باز کردن دریچه خروجی و قراردادن تور صیادی در مقابل دریچه خروجی، میگوها را کم‌کم صید می‌کنند و بلافاصله آنها را در آب خیلی سرد قرار می‌دهند تا میگوها تازه بمانند و رنگ آنها تیره و سیاه نگردد. میگوها باید با متا بی‌سولفیت سدیم شستشو شده و سپس در جعبه‌های مخصوص همراه با یخ قرار گیرند تا به وسلیه کامیون سردخانه‌دار به کارخانه‌های عمل‌آوری و بسته‌بندی منتقل شوند.
در آنجا مجدداً میگوها را شتسشو داده و در دستگاه‌های مخصوص سایزبندی آنها را در انداره‌های مختلف جداسازی کرده سپس در جعبه‌های مقوایی مخصوص قرار داده و برای انجماد به سردخانه منتقل می‌کنند. پس ازین روند میگو برای فروش آماده است که آن را در بازار داخل کشور به فروش می‌رسانند یا به کشورهای خارجی صادر می‌شوند.
برداشت و صید میگو از استخر
بیشتر میگوهای آب شیرین، در نزدیکی محل‌های پرورش، بسته‌بندی شده در یخ یا زنده فروخته می‌شوند. همچنین می‌توان آنها را در تانک‌های حمل هوادار به مشتریان عرضه کرد. میگوهای آب شیرین بسیار در معرض صدمات آنزیمی پس از برداشت و مرگ هستند و برخی پرورش‌دهندگان میگوها را در آب یخ فرو کرده و آنها را در آب ۶۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۰ – ۱۵ ثانیه نگه می‌دارند تا سفید شوند و سپس آنها را غوطه‌ور در یخ به فروشگاه‌ها حمل می‌کنند.
منبع: delgarm