به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ پنومونی به عفونت ریه‌ها گفته می‌شود که به‌طور کلی به علت‌های: باکتریایی، ویروسی، انگلی یا نوع دم طبقه‌بندی می‌شود. پنومونی در اسب می‌تواند به دلایل مختلف بروز کند که زمینه‌ساز اصلی آن ضعیف بودن اسب می‌باشد.
تنش و استرس، پیری، سوء تغذیه و بدخواراکی یا اسب‌های ضعیف به همراه کره‌های جوان اسب‌هایی هستند که بیشتر تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
باکتری S zooepidemicus رایج‌ترین علت پنومونی است اما خیلی از باکتری‌های دیگر نیز می‌توانند باعث پنومونی بالغ شوند.
پنومونی در کره اسب‌ها بسیار جدی است و اغلب در کره‌های تا حدود هشت ماه کشنده است.
ناتوانی در دریافت آغوز، ازدحام بیش از حد، فضای نگهداری سرد و مرطوب، برنامه واکسیناسیون و انگل‌کشی نامناسب و ناکافی، بیماری تنفسی ویروسی اخیر یا هر شرایط فیزیکی که باعث تضعیف کره شود ممکن است موجب کاهش مقاومت به پونومونی شود.
همانند انسان‌ها، یکی از اولین نشانه‌ها که اسب پنومونی دارد صداهای غیرطبیعی مرطوب و خش‌خش ریه است که می‌توان آن‌را با یک استتوسکوپ شنید.
نشانه‌های بیماری پنومونی اسب
ضعف و حالت کسل و خواب‌آلود، کمبود اشتها، تنفس سخت، افسردگی، تب بالا، اسهال، ضربان قلب بالا، سرفه، ترشحات بینی، چشم‌های خیس، ازدست رفتن رنگ لثه به علت دریافت کم اکسیژن.
علت‌های بیماری پنومونی
در اسب‌های بالغ، رایج‌ترین دلیل پنومونی باکتری Streptococcus zooepidemicus است. در کره‌های جوان هم، رایج‌ترین علت باکتریایی S zooepidemicus با Rhodococcus equi باعث بیماری شدید و سختی می‌شوند که همه‌گیر و واگیردار است.
پونومونی باکتریایی برخی اوقات به دنبال عفونت‌های ویروسی یا حادثه‌های تنش‌زا که باعث کاستن از مکانیسم دفاعی طبیعی ریه می‌شوند می‌آید. باکتری‌ها به مجراهای تنفسی آسیب دیده حمل می‌شوند یا گردو خاک ممکن است از غذاها استنشاق شود یا بستر یا سطح‌هایی که برای کار کردن یا غذا خوردن از آن‌ها استفاده می‌شود.
پونومونی ویروسی معمولاً به علت Equine herpes virus 2 که در کل جمعیت اسب‌ها رایج هست ایجاد می‌شود.
کره‌ها معمولاً پونومونی ویروسی را در رحم مادر دریافت می‌کنند و اندکی بعد از تولد ضعیف و کسل و ناتون می‌شوند. وقتی که ضعیف شوند، عفونت باکتریایی می‌تواند رخ دهد و خیلی از کره‌ها در طول هفت روز اول ازبین می‌روند. خوشبختانه، یک برنامه واکسیناسیون در طول دوره بارداری مادیان از بیشتر موارد پونومونی کره‌ها پیشگیری خواهد کرد.
پونومونی انگلی در میان اسب‌ها رایج نیست ولی موارد معمولی دچار Dictyocaulus arnfieldi یا Parascaris equorum می‌شوند. تشخیص پنومونی انگلی سخت دشوار است به دلیل لزوم و ضرورت شناسایی لارو در داخل نای.
پونومونی قارچی معمولاً وقتی که دستگاه تنفسی اسب تضعیف شده است و اسب اسپور‌های قارچی را از کپک، علوفه خشک بی‌کیفیت و یا منابع دیگر استنشاق می‌کند اتفاق می‌افتد.
پیشگیری از بروز پنومونی در اسب
بهترین راه پیشگیری در کره‌ها این است که مطمئن شویم مادیان باردار از نظر واکسیناسین بروز است شامل واکسن راینوپنومونیتیس که حاوی EHV-4 است. مادیان‌هایی که ویژه تولیدمثل هستند باید واکسیناسیون با EHV-1 را ادامه دهند.
برای این که بدانید چه مواقعی باید واکسن‌ها مدیریت شوند به دنبال مشاوره‌هایی از یک دامپزشک با تجربه باشید.
اسب‌ها را در بهترین شرایط فیزیکی نگه داشتن مهم است چراکه پنومونی بیشتر اسب‌هایی را که پیرتر، ضعیف، خسته و ناتون، بدخوراک و یا تحت تنش و استرس هستند را دچار می‌کند.
اصطبل‌ها و طویله‌های پاک، خشک و حاوی تهویه مناسب برای سلامت اسب و پیشگیری از پنومونی مهم هستند.
در مکان‌های سردتر، اطمینان از این که اسب‌ها مکان مناسبی دارند و در بعضی موارد گرم کردن اطاقک‌های اسب‌ها ممکن است به پیشگیری از مشکلات تنفسی کمک کند.
درمان پنومونی
درمان پنومونی باید به محض این که نشانه‌های اولیه ظاهر شدند شروع شود. از آن جایی که عفونت شدید می‌تواند باعث ایجاد زخم در ریه‌ها و ازدست رفتن توانایی کار کردشان شود.
اسب باید به یک مکان گرم و خشک منتقل شود و مقدار کافی آب تازه به اسب داده شود. مرطوب کردن هوا به تنفس کمک می‌کند. کاهنده‌ها و ضدسرفه بهتر است داده نشود چون اسب برای این که بتواند مجراهای تنفسی را از ترشحات جمع شده پاکسازی کند نیاز به سرفه کردن دارد.
افشانه کردن یا تزریق کردن یا خوراندن آنتی‌بیوتیک‌ها و استفاده از گشادکننده‌های برونش‌ها در غذا یا بوسیله یک سیستم ماسک تک سمیان در خلاص شدن از ترشحات جمع شده کمک خواهد کرد.
منبع: کانال دوستداران اسب ایران