به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ هیچکس به دقت نمی‌داند که چرا پرندگان دوست دارند به سمت قسمت ورودی هوا در سالن‌های تهویه شده تونلی حرکت کنند. یک نظریه این است که جوجه‌ها ترجیح می‌دهند که رو به باد باشند. این ممکن است با این واقعیت مرتبط باشد که آنها به هر صورت پرنده هستند و یک خصوصیت اکثر پرندگان این است که پرواز می‌کنند.
اغلب برای پرنده راحتتر است به سمت باد باشد تا بیشتر از زمین فاصله گیرد یا شاید جوجه‌ها فقط دوست ندارند که پرهایشان تحت تاثیر بادی باشد که از عقب می‌وزد. این تمایل به قرار گرفتن در جهت باد به آن معنی است که وقتی آنها برای خوردن آب یا دانه حرکت می‌کنند یا وقتی با سایر اعضای گله خود سازگاری پیدا می‌کنند احتمال دارد که به سمت ورودی هوای سالن حرکت کنند تا به محل قرار گرفتن فن‌ها. بنابراین آنها به طور طبیعی و کم کم در آن مسیر حرکت می‌کنند. به هر صورت چون جوجه‌ها به یک طرف سالن کشیده می‌شوند کنترل این مهاجرت به واقع ضروری است.
مطالعات نشان داده که اگر قدمی برای محدود کردن این مهاجرت برداشته نشود تراکم جوجه‌ها در قسمت ورودی هوا می‌تواند بیش از دو برابر قسمت فن سالن شوند.
تراکم بالاتر همچنین باعث ضریب تبدیل ضعیف تر خوراک، آمادگی بیشتر نسبت به تنش گرمایی، مرگ و میر بیشتر و کاهش مقاومت نسبت به بیماری می‌شود.
دلیل عملکرد ضعیف در قسمت ورودی سالن بدون حصار، واضح است. پرندگان زیادی برای استفاده از آبخوری و دانخوری وجود دارند. پرندگان در این ناحیه اغلب بیشتر در معرض خراش‌ها و بریدگی‌های حاصل از روی هم پریدن برای به دست آوردن آب و غذا هستند. تاول‌های ناشی از نشستن پرندگان در بستر مرطوب، درست نزدیک پدهای خنک کننده (cooling pads) تبخیری نیز یک مشکل شایع است.
پرندگان ضعیف‌تر و سبک‌تر در قسمت ورودی هوا و پرندگان سنگین به قسمت فن سالن می‌روند. تنها راه حل برای مهاجرت، نصب حصارهایی در عرض سالن در هر 100 فوت است. این بطور کلی مشکل مهاجرت را حل نمی‌کند، چون جوجه‌ها هنوز به سمت حصارها حرکت می‌کنند. اما مشکل مهاجرت با پخش کردن آنها به طور متناسب در سالن پرورش مرغ گوشتی به حداقل می‌رسد. به جای یک ناحیه دارای مشکل تراکم، چهار یا پنج ناحیه نزدیک حصارها وجود دارد، جایی که پرندگان با تجمع کمتری وجود دارند که اثر منفی بر روی عملکرد ندارد.
انواع مختلفی از حصارها وجود دارد. قفسه‌بندی سیمی دارای روکش وینیلی سفید، حصاری است که نصب آن راحت و به حدی باز است که هوا به خوبی از میان آن برای خنک کردن پرندگان در مجاورت حصار عبور می‌کند، اما گران است. در نصب حکم حصارها باید دقت کرد، به گونه‌ای که وقتی پرندگان آن را هل می‌دهند، حصارها به خاطر وزن خود بر روی آنها نیفتند. ماده بسیار مشهور حصاربندی، یک لوله بزرگ زهکشی از جنس پلاستیکی سیاه است و از مزایای آن می‌توان به قیمت به نسبت ارزان و نصب راحت و نیفتادن آن اشاره کرد.
عیب بزرگ آن نیز این است که لوله بزرگ از رسیدن هوا به پرندگان که در نزدیکش قرار دارند جلوگیری می‌کنند. چون لوله یلی بلند نیست در نتیجه پریدن از روی آن برای پرندگان ساده است. این هم یک عیب است و هم مزیت. این واقعیت که پرندگان می‌توانند با کوشش کمی از روی لوله عبور کنند به حداقل رساندن جمعیت و تمرکز آنها در یک ناحیه کمک می‌کند. به عنوان مثال اگر پرورش‌دهنده در سالن به گونه‌ای حرکت کند که پرندگان حرکت می‌کنند باید دقت کرد که به طور تقریبی تعداد مساوی از پرندگان در هر دو مسیر از روی حصارها بپرند.
سهولت پریدن پرندگان از روی این لوله و کاهش حاصله در مشکلات مربوط به تجمع پرندگان ممکن است لوله سیاه را تبدیل به انتخاب برای سالن‌ها دارای پرده کند. جایی که پرندگان تمایل به فعال بودن دارند، اما پرورش‌دهندگان باید به گونه‌ای در سالن‌ها حرکت کنند که بطور تقریبی تعداد مساوی از پرندگان در هر بخش سالن باقی بمانند. این مساله، مشکل مهم دیگری را به وجود می‌آورد.
این امر وقتی دارای اهمیت است که حصارها به گونه‌ای کشیده شوند که تعداد مساوی از پرندگان در هر بخش قرار گیرند. برای تسهیل این امر، بعضی پرورش‌دهندگان حصار را طبقه‌بندی کرده و جوجه‌ها را به دو گروه مساوی در روز اول در منطقه پرورش اولیه (brooding) تقسیم می‌کنند. وقتی زمان باز کردن قسمت‌های بعدی سالن جهت دوران رشد (Growing Out) فرا می‌رسد، جوجه‌های بخش عقبی قسمت پرورش به سمت قسمت رشد حرکت کرده و حصار به دقت به وسط سالن انتقال داده می‌شود. این امر باعث می‌شود که پرندگان به طور مساوی بین قسمت‌های جلو و عقب تقسیم شوند. وقتی پرندگان در بقیه سالن پخش می‌شوند، حصارهای اضافی نصب می‌شوند. برای موثرتر بودن حصارها باید هنگام پخش پرندگان به طور یکسان در سالن نصب شوند.
اگرچه بسیاری از تولید کنندگان مرغ و طیور، این موضوع را قبول ندارند، اما مهاجرت می‌تواند موجب بروز مشکل در سالن‌هایی باشد که از فن‌های گردشی (circulation Fan) برای خنک کردن استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که چه باد به وسیله فن‌های تونلی ایجاد شود یا فن‌های گردشی، پرندگان به سمت منبع باد حرکت خواهند کرد. تعداد فن‌های گردشی 36 اینچی، در اکثر سالن‌های دارای تهویه طبیعی، طی سال‌های گذشته افزایش یافته است. اکنون دیدن بیش از ده فن گردشی در یک سالن که باعث حرکت یکنواخت هوا می‌شود، طبیعی و عادی می‌باشد. وقتی فن‌های گردشی شروع به تولید جریان هوای پایدار می‌کنند، پرندگان در سالن شروع به عملی مشابه با پرندگانی که در سالن تونلی هستند کرده و مهاجرت را آغاز می‌کنند. مهاجرت به سمت انتهای سالن و از جایی است که فن‌ها می‌وزند. قسمت غربی سالن، اغلب قسمت گرم سالن است که به خاطر تابیدن خورشید و حداقل مقدار تبخیر خنک کننده است. ایجاد مه و اثر خنک کنندگی اغلب در قسمت شرقی سالن بیشتر است، چون فن‌ها تمایل به حرکت وتمرکز دادن مه در قسمت شرقی را دارند.
اغلب افزایش تعداد پرندگان در قسمت غربی موجب تراکم بالاتر پرندگان و دماهای بالاتر در قسمت غربی می‌شود. مهاجرت، نشان می‌دهد که میزان حرکت هوا در سالن مرغداری برای خنک کردن کافی است. اگر هیچ‌گونه مهاجرتی در سالن وجود نداشته باشد، نشانه این است که حرکت هوا در سالن به قدر کافی وجود ندارد. مهاجرت فقط به ماه‌های گرم سال محدود نمی‌شود. استفاده از تهویه تونلی بدلیل داشتن پرندگان مسن طی زمستان غیرعادی نیست، به این دلیل مهاجرت باید در سالن مرغداری در تمام طول سال نصب شوند.
داده‌های تحقیقاتی وجود دارند که نشان می‌دهند جوجه‌ها وقتی به گروه‌های کوچک تر در سالن‌های بزرگ تقسیم می‌شوند، عملکرد بهتری دارند. پخش شدن پرندگان بطور مساوی این احتمال را افزایش می‌دهد که فضای دانخوری و آبخوری برای تمام پرندگان در سالن کافی باشد. بعضی از پرورش‌دهندگان سعی در ممانعت از مهاجرت پرندگان به وسیله انجام اعمال بر روی سیستم‌های تهویه خود دارند. نگریستن به مهاجرت به عنوان یک اثر مثبت و توجه به کنترل آن به وسیله حصارها، امری عاقلانه است. از بین بردن مهاجرت بدون استفاده از حصار و تنها با کاهش حرکت هوا نیز امکان‌پذیر است، اما این امر باعث عملکرد ضعیف گله می‌شود.
حصارهای مهاجرت ممکن است هنگام نصب ویا کار در اطراف آنها مزاحمت ایجاد کنند.
پرندگان ممکن است تمایل به جمع شدن در برابرآنها طی زمان حرکت کردن پرورش‌دهندگان در سالن داشته باشند. این حصارها ممکن است برداشتن جوجه‌های تلف شده را مشکل کنند. استفاده از حصار مهاجرت در کل وزن را افزایش داده و ضریب تبدیل غذایی را بهبود بخشیده و مرگ و میر را کاهش می‌دهد ودر نهایت پرورش‌دهندگان را منتفع می‌سازد.
منبع : مجله کشاورزی و صنعت مهندس بهروز جهانشیری