به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ کنترل انگل‌های داخلی و خارجی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پرورش گوسفند است. استفاده علمی و هدفمند از داروهای ضدانگلی می‌تواند نقش مؤثری در بهبود سلامت گله و افزایش بازدهی اقتصادی داشته باشد.
در گوسفندداری، سه گروه اصلی از انگل‌ها بیشترین آسیب را وارد می‌کنند:
- انگل‌های داخلی (نظیر کرم‌های گوارشی، کبدی و ریوی)
- انگل‌های خارجی (نظیر کنه، شپش، مگس)
- تک‌یاخته‌ها (مانند کوکسیدیا)
وجود این انگل‌ها باعث کاهش رشد، کاهش تولید گوشت و شیر، کاهش باروری و حتی مرگ و میر می‌شود. بنابراین، انتخاب داروی مناسب در زمان مناسب، یک اقدام حیاتی در مدیریت دام است.
انواع داروهای ضدانگلی رایج در دامپزشکی گوسفند
|
نام دارو |
گروه دارویی |
نوع انگل هدف |
نحوه مصرف |
احتیاط‌ها |
|
آلبندازول (Albendazole) |
بنزایمیدازول‌ها |
کرم‌های گوارشی و کبدی |
خوراکی یا تزریقی |
در ۴۵ روز اول آبستنی مصرف نشود |
|
آیورمکتین (Ivermectin) |
ماکروسایکلک لاکتون‌ها |
انگل‌های داخلی و خارجی |
تزریقی یا pour-on |
مقاومت دارویی در حال افزایش است |
|
کلوزانتل (Closantel) |
سالیسیلانیلایدها |
فاسیولا، کرم چشم، کنه |
تزریقی یا خوراکی |
نباید بیش‌ازحد مصرف شود |
|
لوامیزول (Levamisole) |
ایمیدازوتیازول‌ها |
کرم‌های گوارشی |
تزریقی یا خوراکی |
در دمای بالا منع مصرف دارد |
|
تولترازوریل (Toltrazuril) |
ضد کوکسیدیایی |
کوکسیدیا (تک‌یاخته‌ها) |
خوراکی |
در بره‌های جوان پرمصرف است |
بهترین زمان مصرف داروهای ضدانگلی
برنامه‌ریزی صحیح برای استفاده از داروهای ضدانگلی باید براساس چرخه زندگی انگل‌ها، شرایط اقلیمی و فاز تولید گله باشد. بهترین زمان‌های معمول شامل:
- قبل از جفت‌گیری: برای بهبود باروری
- در اواخر بارداری: برای جلوگیری از انتقال به بره‌ها
- پس از زایش: به‌ویژه برای بره‌ها
- در بهار و پاییز: زمان اوج فعالیت انگل‌ها
نکات مهم در مصرف داروهای ضدانگلی
- تناوب دارویی رعایت شود تا از مقاومت دارویی جلوگیری گردد.
- وزن دقیق دام‌ها در تعیین دوز دارو لحاظ شود.
- ضدعفونی آخور و آبشخورها برای شکستن چرخه زندگی انگل ضروری است.
- دسترسی دام به علوفه خشک و تمیز در زمان درمان اهمیت دارد.
- بررسی مقاومت دارویی گله از طریق آزمون تخم انگل قبل و بعد از مصرف دارو انجام شود.
عوارض مقاومت به داروهای ضدانگلی
مصرف مکرر و نادرست داروهای ضدانگلی باعث افزایش مقاومت در انگل‌ها شده که منجر به:
- عدم پاسخ به درمان‌های رایج
- افزایش هزینه‌های دامپزشکی
- شیوع بالاتر بیماری‌های انگلی
- کاهش سودآوری در پرورش گوسفند
راهکار مقابله با این مسئله، اجرای مدیریت یکپارچه کنترل انگل‌ها (IPM) شامل دارو، مدیریت چرا و بهداشت محیط است.
نتیجه‌گیری
داروهای ضدانگلی ابزاری قدرتمند در کنترل بیماری‌های انگلی در گوسفندان هستند، اما استفاده ناصحیح آن‌ها نه‌تنها بی‌تأثیر است، بلکه زمینه را برای مقاومت انگل‌ها فراهم می‌کند. اجرای برنامه منظم، انتخاب آگاهانه دارو، و همکاری با دامپزشک نقش کلیدی در حفظ سلامت و بهره‌وری گله ایفا می‌کند.