به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با فرا رسیدن فصل بهار، افزایش دمای هوا به‌ویژه در نیمه دوم فصل می‌تواند چالشی جدی برای پرورش‌دهندگان طیور ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین مسائل در این دوره، استرس گرمایی در مرغ‌ها است. این وضعیت نه تنها عملکرد تولیدی گله را کاهش می‌دهد بلکه می‌تواند سلامت عمومی طیور را نیز به خطر بیندازد. تهویه مناسب در مرغداری نقش کلیدی در پیشگیری از این مشکل دارد.
استرس گرمایی در مرغ چیست؟
استرس گرمایی (Heat Stress) زمانی رخ می‌دهد که مرغ قادر به دفع حرارت اضافی بدن خود نباشد. این مسئله در مرغ‌ها که فاقد غدد عرق هستند، بسیار حساس‌تر است. گرما از راه‌های تنفس، بال زدن و تماس با محیط تخلیه می‌شود، اما در صورت ناکافی بودن این فرآیندها، مرغ دچار استرس گرمایی می‌شود.
نشانه‌های استرس گرمایی در مرغ:
- باز کردن بال‌ها از بدن (برای افزایش سطح تماس با هوا)
- نفس‌نفس زدن شدید
- کاهش مصرف خوراک
- کاهش تخم‌گذاری در مرغ‌های تخم‌گذار
- افزایش تلفات
چرا بهار می‌تواند خطرناک باشد؟
بسیاری از پرورش‌دهندگان تصور می‌کنند که تنها تابستان عامل اصلی استرس گرمایی است، اما بهار به دلیل تغییرات ناگهانی دما، افزایش رطوبت و نبود آمادگی تهویه، می‌تواند خطرناک‌تر باشد. در بسیاری از مرغداری‌ها، سیستم تهویه در زمستان روی حداقل تنظیم شده و در بهار بدون بازبینی کافی، پاسخ‌گوی نیاز افزایش دما نیست.
نقش تهویه مناسب در کاهش استرس گرمایی
1. کاهش دمای محیط داخل سالن
تهویه مؤثر باعث تخلیه هوای گرم از داخل سالن و ورود هوای خنک می‌شود. با تنظیم سرعت جریان هوا و استفاده از فن‌های سقفی، دیواری و تونلی، می‌توان دمای محیط را در بازه قابل تحمل برای طیور نگه داشت.
2. کاهش رطوبت
رطوبت زیاد در کنار گرما، یکی از عوامل تشدید استرس گرمایی است. سیستم‌های تهویه با خارج کردن هوای مرطوب و تامین هوای تازه، به خشک شدن بستر و کاهش رطوبت کمک می‌کنند.
3. افزایش تبادل حرارتی بدن مرغ
با افزایش جریان هوا روی بدن مرغ، تبخیر از راه تنفس و پوست افزایش می‌یابد و در نتیجه دمای بدن کاهش پیدا می‌کند.
4. کاهش گازهای مضر
در سیستم‌های تهویه ناکارآمد، گاز آمونیاک، دی‌اکسید کربن و سایر گازهای مضر تجمع پیدا می‌کنند که علاوه بر ایجاد استرس، سیستم تنفسی مرغ را نیز دچار آسیب می‌کنند.
نکات کلیدی برای تهویه بهینه در بهار
- بازبینی کامل تجهیزات تهویه قبل از شروع فصل گرم
- استفاده از حسگرهای دما و رطوبت برای تنظیم خودکار تهویه
- اطمینان از عملکرد مناسب فن‌های اضطراری و سیستم هشدار
- تنظیم برنامه تهویه بر اساس سن طیور و تراکم گله
- استفاده از تهویه تونلی یا عرضی در مواقع افزایش ناگهانی دما
جمع‌بندی
استرس گرمایی یکی از چالش‌های مهم در پرورش مرغ به‌ویژه در فصل بهار است. با توجه به نوسانات دمایی و افزایش رطوبت، بسیاری از گله‌ها بدون برنامه‌ریزی دقیق دچار افت تولید یا حتی تلفات می‌شوند. تهویه مناسب و علمی در مرغداری، بهترین راهکار برای پیشگیری از این مشکل است. بررسی، نگهداری و به‌روزرسانی سیستم تهویه، باید جزو برنامه‌های جدی مدیریتی در فصل بهار باشد.